Bi hi kịch Bo tố (*) của Shakespeare

Top Phạm Văn Tuấn
 

The Tempest

Tiểu sử Shakespeare

Những 

1/ Cc nhn vật v vi chi tiết.


Loại truyện: bi hi kịch hay chuyện tnh.

Thời điểm: Thế kỷ 15.

Địa điểm: một hn đảo giữa biển.

Lần đầu tin trnh diễn: 1611.

Lần đầu tin xuất bản: 1623.

Cc nhn vật chnh: Prospero, b tước chnh thức của thnh Milan; Miranda: con gi của Prospero; Ariel: thần linh, phục tng Prospero; Caliban: n lệ của Prospero; Antonio: b tước của thnh Milan, em của Prospero; Alonso: vua xứ Naples; Ferdinand: con trai của Alonso; Sebastian: em của Alonso; Gonzalo: nh triết học đ cứu sống Prospero v Miranda.

2/ Cu chuyện.


Ngy xưa tại kinh thnh Milan c b tước Prospero l người biết php thuật (a magician) lại rất yu thch sch vở. ng ta đ bỏ nhiều giờ mỗi ngy để đọc nghiền ngẫm cc cuốn sch lạ, phủ bụi, m qun đi việc cai trị kinh thnh Milan, giao quyền hnh ny cho người em tn l Antonio. Sau nhiều năm trường nắm quyền, Antonio cho rằng chnh mnh mới thực l b tước của kinh thnh, nn đ lin lạc với vua xứ Naples tn l Alonso, một kẻ th của Prospero. Cả hai người ny m mưu m hại b tước Prospero.

Vo một đm tối đen, Antonio đ mở cổng thnh cho lực lượng của vua Alonso lẻn vo. Prospero v đứa con gi nhỏ Miranda được đưa đi trốn bằng một con thuyền mỏng manh, r nước. Trong cảnh bất hạnh ny, cha con Prospero cn gặp được một điều may mắn, l một người bạn của b tước đ b mật ln dấu trong thuyền khng những thức ăn, nước uống, m cả quần o đẹp v một quyển sch php thuật. Hai cha con gặp nạn ny đ tri giạt trn biển khơi trong nhiều ngy nng nực v nhiều đm tối đen, v trong cảnh huống c đơn ny, chỉ c nụ cười thơ ngy của Miranda l khiến cho b tước Prospero khng bị tuyệt vọng. Rồi cuối cng vo một buổi chiều, ngọn gi lnh đ đưa con thuyền mỏng manh giạt vo một hn đảo xa lạ, nhiều ma qui.

Bước ln bờ, Prospero tm chỗ ẩn nu rồi khi mn đm phủ xuống, b tước nghe thấy cc tiếng ku ai on, lạ lng, xuất pht từ trong khu rừng rậm. Cng đứa con gi nhỏ trn lưng, Prospero đi tm ra nơi c tiếng ku than. Ở tận bn trong rừng su, b tước nhận thấy c một cy thng bị st đnh gẫy lm hai nhiều năm về trước. C vẻ như tiếng ku than xuất pht từ thn cy ny. Prospero coi kỹ phần thn cy gẫy bị chy đen rồi cầm nơi tay cy gậy php thuật, ng ta đọc mấy cu thần ch. Ngay lập tức trong khng gian gần đ hiện ra một thần linh. Prospero ra lệnh: Hy ni đi, thần linh, cho ta biết tn v tại sao mi bị vướng mắc vo nơi ny. Thần linh lấy hơi, vươn mnh ln khoảng khng rồi ni: Ti l Ariel, bị cột vo thn cy ny do mụ ph thủy tn l Sycorax khi ti từ chối lm điều c theo lệnh của mụ ta. Sau đ khng lu, mụ ta qua đời, để lại ti vướng mắc vo cạm bẫy ny trong 12 năm rồi. Prospero ni: Ta thả mi ra nhưng mi c sẵn lng phục vụ ta khng? Mi sẽ thấy rằng ta khng bắt mi phải lm cc điều độc c. Ariel đồng lm theo lời đi hỏi của bc tước v được giải thot khỏi thn cy thng nhưng ngay sau đ, xuất hiện một con quỷ dị hnh, lng l đy mnh, gầm r trong đm tối.

Dng cy gậy php thuật chỉ vo con qui vật đang xng tới, Prospero ra lệnh: Qui vật, dừng lại!, rồi trong nh sng yếu ớt, b tước xem xt con quỷ gh tởm ny. Ariel, mi biết g về con qui vật ny khng?. Ariel ni nhỏ vo tai b tước: Đy l đứa con của mụ ph thủy Sycorax. Mụ ta phục vụ cho cha quỷ tn l Setebos cho tới khi bị đuổi v cc hnh động qu độc c của mụ. Mụ Sycorax trốn ra hoang đảo ny v đẻ ra con qui vật m ng đang nhn thấy trước mắt. Tn của n l Caliban v nếu ng lưu tm tới lời ti cảnh co, th hy quăng n xuống biển cho xong việc. Nhưng Prospero cũng l một con người bị lưu đầy, nn khng nỡ tm lm điều tn c như thế. B tước ni: Để ta thử thuần ha con vật man rợ ny.

Kể từ nay, b tước kim nh php thuật, c con gi nhỏ, thần linh Ariel v con quỷ bất hạnh sống chung tại một nơi tr ẩn trn hn đảo ma qui. Do sự chỉ dẫn của Caliban, Prospero đ tm ra một hang kh rộng, kh ro, gồm nhiều phng. Dng php thuật, b tước đ lm thay đổi nơi ny thnh chỗ cư tr tiện nghi, an toan, để đọc sch v nui dạy c con gi.

Khởi đầu Prospero đ đối xử với con quỷ một cch tử tế nn Caliban tỏ lng biết ơn bằng cch cho biết nơi no c nhiều tri cy ngon, nơi no chứa nước uống trong sạch. C gi Miranda cũng thương hại con quỷ, đ bỏ ra nhiều thời giờ dạy n biết ni nn sau một thời gian Caliban c vẻ thay đổi. Nhưng sự phục thiện của con quỷ khng ko di được lu, n ghen tức với tấm lng thương yu m Prospero ginh cho c con gi nhỏ, n định m hại Miranda nn bị đuổi khỏi hang v bị bắt lm cc cng việc thấp hn. V vậy nỗi lng on hận b tước trong lng con quỷ Caliban mỗi ngy một gia tăng.

Miranda xa lnh dần con qui vật. Với sự che chở của Ariel, c b lớn dần, quen chơi đa trn bờ biển hay chạy nhẩy trn cc tảng đ, ln la vo nơi ven rừng. Vo mỗi đm, c được cha dạy cch đọc sch, được nghe kể lại nhiều cu chuyện lạ, hấp dẫn. Nhưng trong hon cảnh bao che, Miranda bắt đầu cảm thấy c đơn, cần c người bạn cng lứa tuổi. Trong thời gian ny, b tước Prospero tiếp tục đọc sch v ti năng php thuật của ng cũng tăng thm. ng ta vẫn cn bị m ảnh bởi tr nhớ về người em phản bội v về chức quyền tại kinh thnh Milan.

Sau 12 năm sống trn hoang đảo, Miranda đ trở thnh c gi 14 tuổi xun, xinh đẹp như một bng hồng mới nở. Rồi vo một buổi chiều khi đang dạo chơi trn bờ biển, c thiếu nữ nhn thấy một vật lạ xuất hiện ở chn trời. Sau một hồi lu, c mới biết rằng đ l một con tầu. Tro ln mỏm đ cao, Miranda nhn ra biển rộng, nhủ thầm trong lng lời cầu mong con tầu ơi, hy gh lại nơi đy!. Nhưng c vẻ như con tầu đi xa dần, khng hướng về hn đảo.

Trong lc đang thất vọng v bng dng con tầu khuất dần nơi xa xa, bỗng một cơn bo tố lớn nổi ln. Nhiều lằn chớp chi la cắt ngang bầu trời. Sng cao đang x đẩy con tầu trng trnh như sắp lật p. Miranda nghe được nhiều tiếng ku than của cc người trn tầu d cho gi mạnh go tht. V c thiếu nữ cũng nghe thấy một tiếng ht khc, giận dữ v tn bạo, pht ra rất gần nơi c đứng. Quay đầu lại, c thấy cha đang đứng trn một tảng đ cao hơn, tay cầm cy gậy php thuật chỉ ln trời cao, đi mắt dữ tợn. Miranda quỳ xuống chn của cha c, năn nỉ Cha ơi, nếu do php thuật m cha đ khiến cho nước biển nổi sng dữ dội th con xin cha hy rủ lng nhn từ. Tm hồn con thương xt cc linh hồn bất hạnh trn con tầu kia.

B tước Prospero lc ny chỉ ch tm vo php thuật, khng để tm tới c con gi yu. Miranda lại van xin: Cha ơi, xin đừng lm hại họ!. Nh php thuật vẫn cn vung cy gậy, chỉ huy cc trận cuồng phong vi dập con tầu biển xấu số. Lần thứ ba, c gi vẫn van ni: Cha ơi, hy tha cho họ!. Lc ny, b tước Prospero mới ngừng tay v ni: Thi. Ngay sau đ, mặt biển trở lại yn tĩnh. C gi Miranda quay sang tm kiếm con tầu, xem n đ được an ton chưa, nhưng tất cả đ biến mất.

Prospero an ủi con: Đừng hoảng sợ, cha hứa với con rằng khng một ai trn con tầu đ bị tổn hại cả. Miranda bn hỏi: Nhưng tại sao cha đ hnh động dữ tợn như vậy?. B tước đ ngập ngừng, rồi qua tiếng thở di, ng đ kể lại cho con gi nghe cu chuyện buồn v bị phản bội v bị lưu đầy. Cha phải lm tất cả những g cần lm. Do php thuật, cha biết r ai đang ở trn con tầu kia người em trai đ phản bội cha v nh vua đ đồng la với n. Đy l cơ hội cha phải trả mối hận th. Miranda thương yu, hy ngủ đi con!. Bằng một cu thần ch, b tước lm cho c con gi yu ngủ say rồi sau đ gọi thần linh Ariel lại v hỏi: Hy kể cho ta nghe mọi sự việc đ qua. Ariel bay trong ln gi, ni nhỏ vo tai Prospero: Thưa ng chủ, ti đ lm theo muốn của ng. Ti đ khiến cho vi người nhẩy xuống biển đang nổi sng, vi người khc nấp dưới sn tầu. Nhưng tất cả đều được an ton theo như lệnh của ng.Prospero hỏi: Cn con tầu th sao? N đậu tại pha xa của hn đảo, nơi an ton v kh ro, v cc thủy thủ chm vo trong giấc ngủ huyền b. Cc người khc trn tầu bị phn tn xa nhau nơi bờ biển, nh vua xa cch con trai, ai cũng tưởng rằng người kia đ chết đuối, mọi người đều than khc thảm thương.

B tước ni: Hm nay mi đ lm việc giỏi nn mi sẽ được tự do như ln gi thoảng. By giờ mi hy tng hnh v dẫn đứa con trai của nh vua lại chỗ nghỉ của ta v con gi ta. Thần linh Ariel bn cưỡi gi, bay tới nơi bờ biển m hong tử Ferdinand đang ngồi than khc v mất cha. Bay vng quanh hong tử, Ariel bắt đầu thổi ln một điệu nhạc buồn, cm dỗ. Nghe thấy tiếng nhạc, hong tử đứng dậy v ku ln: Tiếng nhạc ny từ đu tới vậy?. Ariel tiếp tục chơi nhạc. Bị li cuốn bởi tiết điệu u buồn, Ferdinand đ đi theo theo thần linh tng hnh, băng qua rừng su, vo trong hang động của Prospero. Ngoi cửa hang, Miranda đang ngồi chải tc.

Lng thật buồn v thương nhớ cha, hong tử Ferdinand bị ngạc nhin khi nhn thấy người thiếu nữ trẻ đẹp, bn hỏi nhỏ: C phải c l nữ thần đ pht ra điệu nhạc lạ lng khng?. Miranda nhẹ nhng trả lời: Thưa chng, ti chỉ l một người con gi tầm thường, v nng hn hoan khi nhn thấy một chng trai tuyệt vời, khc hẳn cha nng v Caliban.

Từ trong hang, Prospero nhn ra v thấy r cảnh ngộ. B tước cũng vui mừng bởi v dự định của ng l khiến cho hai người trẻ ny sẽ thương yu nhau. Nhưng ngay sau đ, Prospero đ do dự. Miranda v Ferdinand khng thể yu nhau một cch nhanh chng v dễ dng như vậy. Tnh yu vội v khng thể bền lu. B tước ni nhỏ Mối tnh ny phải gặp trở ngại để c thm sức mạnh. V vậy ng bước ra khỏi hang v tht hỏi chng trai: Anh l ai m dm quấy rầy con gi của ta?.Miranda bn ku ln: Cha ơi, tại sao lại giận dữ như thế?. Hy im đi con. Ti hỏi lại, anh l ai?. Ferdinand buồn rầu trả lời: Tiếc thay, ti l vua của xứ Naples. Prospero bật cười v ni: L vua hả? anh chỉ l một người thường dn. Ferdinand đp lại: Cha ti l vua, đ bị thất lạc trong cơn bo tố. Do tổn thất ny, ti đoạt vương niệm.

Mặc d cu trả lời đ lm cho b tước vui lng nhưng ng ta chưa để cho Ferdinand thoải mi. Ti cho rằng anh l giả, tới đy để chiếm đoạt hn đảo của ta v c con gi của ta. Giờ đy anh phải l kẻ phục tng của ta. Ferdinand rt gươm ra v la ln: Nh vua xứ Naples khng phục tng ai cả. Prospero bn dng ngn tay, chỉ vo cy gươm của Ferdinand khiến cho n trở thnh qu nặng v hong tử khng thể nhấc n ln nổi. Rồi nh php thuật chỉ cho hong tử thấy một đống củi lấm bn v ra lệnh mang củi vo trong hang động. B tước cho rằng lm như vậy sẽ khiến cho Ferdinand nhận biết rằng chiếm được Miranda khng phải l một cng việc dễ dng.

Sau khi đ sai bảo hong tử, Prospero bn gọi thần linh Ariel v ni: By giờ hy dẫn ta tới gần cc kẻ th của ta. Vo lc ny trn bờ biển, nh vua v cc người khc đang đi tm dấu vết của Ferdinand. Khi tin tưởng rằng hong tử đ bị chết đuối, vua Alonso than khc. Prospero cũng nghe thấy mọi người than đi nn bảo cc thần linh của hn đảo dọn ra một bn tiệc by nhiều thức ăn hấp dẫn. Mi hương thơm ngo ngạt từ cc đĩa thức ăn bay trn trong khng gian khiến cho bọn người kia thm thuồng. Nhưng trước khi họ cầm thức ăn ln th thần linh Ariel s xuống mặt bn, ha thnh một con quỷ c cnh. Bọn người đắm tầu giật mnh, li lại. Con quỷ bn vỗ cnh khiến cho tất cả thức ăn trn bn biến mất. Ariel la ln: Ny, cc người phạm tội, rồi chỉ vo nh vua v người em của b tước Prospero: By giờ cc người hy nhớ lại tội c ngy trước của cc người chống lại Prospero, b tước thnh Milan v c gi Miranda. Hy nhớ tới tội c v hy ăn năn.

Ngạc nhin trước sự việc con quỷ c cnh biết r qu khứ của mnh, vua Alonso v Antonio quỳ xuống đất, khc than v sợ hi. Prospero rất vui lng trước cảnh huống ny. Ariel trở lại bn Prospero v b tước ni nhỏ với thần linh: By giờ mi hy bay v xem Caliban đang lm g, để ta coi chừng Ferdinand v Miranda.

Ariel đ nhn thấy Caliban đi trn bờ biển, nặng nề vc với một khc gỗ lớn. Bỗng nhin con quỷ ny ngừng lại. Pha trước n l một người đn ng ăn mặc kỳ lạ. Sợ rằng đy l một vị thin thần gửi xuống để trừng phạt n v đi chơi lu lổng, Caliban nằm bẹp xuống đất, chui người nấp dưới tấm vải rch. Nhưng thực ra, đy chỉ l anh hề Trinculo. Anh hề ny cn rối tr v mới thot khỏi cảnh chết đuối. Anh ta ng vo Caliban rồi ku ln: Đy l con người hay con c? Thật gớm ghiếc, một con c v mi tanh qu. Một hồi sấm nổ vang trn bầu trời đen đặc. Trinculo ku ln: Nếu một cơn bo tố nữa xẩy ra như lần vừa qua, ta sẽ bị chết đuối khi đang đứng đy, rồi anh ta b xuống, chui vo tấm vải rch của Caliban để tr ẩn. Cảnh huống ny khiến cho Ariel phải cười thầm: Đy quả l một cặp khc thường.

Sau đ, anh quản gia Stephano của nh vua đi tới. Anh ta nổi được trn mặt nước v tri giạt vo bờ l nhờ một thng rượu cht. Để an ủi v đ sống cn, Stephano uống nhiều rượu đến nỗi mất cả tr khn. Tới lc ny do vấp ng vo Caliban v Trinculo v say rượu, anh ta chỉ biết mnh gặp một con quỷ hai đầu. Anh quản gia la lớn: Đồ khng, ta khng sợ ngươi đu, rồi dơ cao ly rượu cht lm bằng vỏ cy. Caliban sợ qu, năn nỉ: i, thin thần, đừng hnh hạ ti, ti thề sẽ mang củi về nh thật sớm. Nghe thấy vậy, Trinculo ku ln: N ni cng một thứ tiếng với mnh. Trinculo cũng hỏi: Anh Stephano đấy hả?. Sau đ cả anh hề v con quỷ cng gỡ bỏ tấm vải rch ra v Stephano truyền ly rượu cht cho hai kẻ ny. Rượu cht thật l tuyệt vời đối với Caliban, n cho rằng người c rượu ny phải l một vị thin thần. N bn quỳ xuống, hn chn Stephano v ni: Ti nguyện lm đầy tớ của ngi. Ti sẽ chỉ cho ngi biết kẻ tn c đ chiếm giữ hn đảo ny của ti. Ti biết khi no hắn ngủ. Ngi c thể giết hắn v chiếm đoạt cả hn đảo lẫn c con gi.

Khi Stephano đồng , Caliban đ nhẩy ma v ca ht, rồi dẫn anh quản gia v anh hề tới hang động của nh php thuật. Ariel đ đưa bọn ny vo vũng lầy khiến cho họ bị chậm trễ, trong khi đ bay đến gặp Prospero v bo tin sự nguy hiểm sắp tới.

Trong lc ny Ferdinand phải lm cng việc cực nhọc m Prospero giao ph. Miranda đ khc ln khi nhn thấy cảnh ny. C thiếu nữ bn tới gần đống củi v ku ln: Hy để em lm việc ny thay anh, nhưng Ferdinand đ trả lời: Khng, bộ mặt dễ thương của em đ lm cho cng việc trở thnh nhẹ nhng. Trong vng b mật, Prospero quan st thấy cảnh lm việc vất vả của Ferdinand m khng than van. B tước tin rằng hong tử thật sự yu thương Miranda. Prospero tới gần con gi v ni dịu dng: Lại đy con, rồi ng dẫn Miranda về pha Ferdinand, đặt bn tay của hai trẻ vo nhau. B tước ni với hong tử: Tất cả những g rắc rối ny l cch thử tnh yu của con. By giờ ta ban phước lnh cho sự đnh hn của hai con. Rồi ng ta gọi cc thần linh trn đảo xuất hiện thnh cc nữ thần v ban phước lnh cho cặp uyn ương tương lai.

Cảnh chc lnh ny chưa diễn ra được lu th thần linh Ariel đ bay đến, bo tin cho b tước biết m mưu của Caliban. Prospero ni: Tiếc thay, cảnh vui vẻ của chng ta phải chấm dứt by giờ, v ng ta vung cy gậy php thuật ln khiến cho cc thần linh biến vo khng gian, rồi sau đ bảo đi trẻ lui vo trong hang động.

Prospero tm cch đối ph với Caliban. Ariel ở bn b tước v ni: Kẻ phản bội khng bao lu sẽ dẫn cc người kia tới gặp ng. Prospero bn nghĩ ra một kế hoạch v bảo Ariel: Hy mang lại đy cc bộ quần o đẹp nhất của ta, rồi b tước treo l quần o ny trn cc cnh cy, gần nơi bi trống. Khi tới gần bi đất trống th Caliban bảo Trinculo v Stephano: Chớ ngừng tại đy, đầu tin hy giết Prospero rồi quần o đẹp, con gi v hn đảo sẽ thuộc về cc ng. Nhưng lời khuyn của con quỷ đ khng khiến cho hai người kia nghe theo v họ chưa từng được mặc quần o đẹp như thế ny. Trong khi hai kẻ gia nhn đang thử quần o th Prospero ra lệnh cho hai thần linh của hn đảo hiện thnh hai con ch rừng hung dữ, mắt lồi ra, nhe răng nanh đe dọa, khiến cho cả hai tn kia phải bỏ chạy.

B tước Prospero tới lc ny mới bảo Ariel dẫn nh vua v cc kẻ ty tng tới hang động. Nh php thuật nghĩ tới việc trả mối hận th xưa. ng ta mặc o chong vo rồi cầm lấy cy gậy quyền thuật nhưng chnh vo lc ny, thần linh Ariel trở lại v ni nhỏ vo tai b tước: ng chủ đ nhn thấy nh vua v người em phản bội trước kia than khc v tội c m họ đ từng lm, tri tim của ng khng xc động sao? Một tảng đ phải nứt ra, một thn cy phải chảy nhựa v thương xt nỗi ăn năn của họ. Prospero bị ảnh hưởng bởi lời gp của Ariel: Nếu mi chỉ l gi thoảng m cn biết cảm thng cho những con người ny, th ta đy lại khng biết tha thứ hay sao? Nh php thuật ngồi xuống, ci đầu suy nghĩ. ng ta giữ yn lặng một hồi lu bởi v khng dễ dng g đ nn cơn tức giận. Cuối cng b tước ni: Ariel, dẫn bọn họ lại gặp ta.

Khng bao lu sau đ, nh vua v cc ngươi khc đ đứng trước cửa hang động. Họ ngạc nhin biết chừng no khi nhn tận mắt thấy vị b tước đch thực cn sống. Họ than khc v xin tha thứ. Prospero mỉm cười: Ta tha tội cho cc người, tội lm hại ta. Khi nh vua v người em Antonio tuyn bố từ bỏ mọi quyền hnh của kinh thnh Milan th Prospero ni với nh vua: Để đổi lại, ta hon trả bằng một sự việc đng ngạc nhin v b tước ko tấm mn che cửa hang động, sau đ l cảnh Miranda v Ferdinand đang chơi cờ với nhau.

Miranda l con người chưa từng được nhn thấy nhiều người khc tụ tập đng đảo như lần ny nn sửng sốt, cầm lấy tay Ferdinand v ni nhỏ: Tại sao lại c nhiều người đng yu ở nơi ny như vậy? i, một thế giới mới với thật nhiều người. Chnh vo lc ny, nh vua khc ln v sung sướng khi được gặp lại người con trai cn sống st v hong tử Ferdinand chạy ra, m lấy vua cha, đồng thời Ariel cũng lm tăng thm niềm vui cho mọi người bằng cch mang lại con tầu trước kia đ được dấu tại một nơi kn đo. Cuối cng, theo mệnh lệnh của Prospero, thần linh Ariel dẫn anh hề Trinculo, anh quản gia Stephano v con quỷ Caliban tới gặp mọi người. B tước ni: Ti cho rằng hai người kia l của cc ng, cn ti đnh nhận lnh con vật u tối ny. Caliban cũng gp : Kể từ nay ti sẽ hnh động khn ngoan hơn trước. Ti thật l ngu xuẩn khi tn vinh một g say rượu lm thin thần.

Cuối cng, b tước Prospero leo ln một mỏm đ cao nhất, ng ta giơ cao cy gậy v cuốn sch php thuật rồi nm chng xuống biển. Thần linh Ariel bn nhận lấy hai mn đồ ny, đem chn tại một nơi an ton, thật su trong lng đại dương. Sau đ b tước trả tự do cho Ariel, một nhn vật m ng ta yu qu chẳng khc g c con gi Miranda.

Khi bnh minh trở lại, thần linh Ariel đ mang tới một mn qu tặng cuối cng, đy l cc ln gi thuận ha thổi con tầu mang vị b tước, hai kẻ đang biết yu v tất cả những người khc, trở về kinh thnh Naples l nơi m Ferdinand v Miranda sẽ cử hnh lễ cưới.



3/ Vi nhận xt.

Vở bi hi kịch Bo Tố (The Tempest) được trnh diễn trước Vua James I của nước Anh vo ngy 1/11/1611 nhưng trước đ, c thể đ c vi lần ra mắt khc. Nhiều học giả tin rằng Shakespeare đ viết ra 37 kịch bản, nhưng rất kh khăn khi tm cch xếp hạng cc vở kịch ny do thiếu cc ghi chp về ngy thng. Tc phẩm đầu tin do Shakespeare soạn ra l vở kịch Henry VI vo năm 1591, trong khi Bo Tố được viết vo cuối qung đời sng tc, năm 1611, cng thời với cc tc phẩm Cymberline v The Winter's Tale (Chuyện Kể vo Ma Đng).

Giống như nhiều cu chuyện tnh khc, Bo Tố c thể được coi l một truyện thần tin, gồm cc nhn vật xấu v tốt, gồm một tnh yu trong trắng, khng phức tạp v nhiều sự việc xẩy ra một cch lạ thường như trận bo do php thuật, cc ph php lm t liệt kẻ xấu v bảo vệ kẻ tốt, cc thần linh huyền b...

Cc vở kịch danh tiếng thường c chủ đch trnh by cuộc đời, đưa ra cc hon cảnh đại diện m khng cắt nghĩa; vở kịch Bo Tố cũng theo cch ny, đ cho thấy cc tưởng, nếu ni một cch đơn giản, l sự tương phản giữa thin nhin (nature) v x hội (society), l cc vấn đề phạm tội, chuộc tội v ha giải. Antonio đ m mưu chiếm đoạt quyền hnh cng với vua Alonso rồi cả hai đ nhận tội. Alonso đau khổ v sợ mất đứa con, đ nhớ lại tội phạm của mnh v sự ha giải l đm cưới của Ferdinand cng người con gi Miranda của Prospero. Tnh yu giữa hai người thuộc giới trẻ ny đ xa đi hận th của thế hệ trước, đ ni ln rằng sự v tội v niềm tin của giới trẻ th mạnh hơn tham vọng v c tm của thời đại cũ.

Qua vở kịch, Prospero l một nh cai trị c từ tm, khng bo th, đặc biệt đối với người em Antonio m ng ta coi l phản bội, m hại mnh. Prospero cn l một nhn vật cng bằng, chnh trực, ngoi đặc tnh thng minh, hiểu rộng.

Ariel l thần linh biết từ chối lm điều c theo lệnh của mụ ph thủy Sycorax. Sự tun lệnh của Ariel rất quan trọng trong việc biểu lộ lng nhn đạo của Prospero, gip cng vo sự tha tội, v cc hnh động của Ariel thật l tương phản với việc lm của Caliban, con quỷ với dự mưu m hại.

Caliban được diễn tả l một sản phẩm của thin nhin, dng di của mụ ph thủy v tội c. Bản chất của Caliban l v lễ, nổi loạn, chỉ bị kiềm chế do php thuật. Caliban đ hnh động m khng suy nghĩ, khng hiểu r cc sự việc xẩy ra v cc người chung quanh. N tượng trưng cho một đứa trẻ của thin nhin, kh gio dục, hnh động như một con vật. Hnh ảnh của Caliban c thể l lời bc bỏ tưởng cho rằng con người giống như cy cỏ, chỉ c thể pht triển tốt đẹp trong mi trường thin nhin.

Miranda l một thiếu nữ mới trưởng thnh, ngy thơ, trong trắng, biết vng lời, chưa từng được biết tới một người đn b no khc ngoi người cha gi. C gi ny c lng từ tm đối với những người đi biển trong cơn bo tố. Do bởi sống nơi c đơn, Miranda khng biết tới cch tn tỉnh của Ferdinand bởi v c l con người trong sạch, lương thiện v biết yu.

Giống như Miranda, Ferdinand cũng lương thiện, tử tế, knh trọng c bạn gi v biết thương yu cha. Hong tử ny đ hứa hn với Miranda khi tin tưởng rằng người cha đ qua đời trong cơn bo tố, nhưng khi gặp lại cha cn sống, Ferdinand chấp nhận ngay uy quyền của cha v bo tin cho cha r về mối tnh mới. Ferdinand l một con người của danh dự, tương xứng với Miranda do nhiều đức tnh.

Alonso l vua của xứ Naples, l người chịu trch nhiệm về tội phạm của Antonio bởi v nếu khng c sự thng đồng của nh vua th người em Antonio khng dm phản nghịch người anh Prospero. Hnh ảnh Alonso đau khổ v đứa con trai khng biết tin tức, rồi hối hận về tội phạm đ lm, cho thấy nh vua ny l người tốt v chnh đng.

Antonio l con người bị thc đẩy do tham vọng. D cho run sợ trước cc php thuật, Antonio chưa tỏ ra đủ hối hận về hnh vi tội phạm trước kia.

Vở bi hi kịch Bo Tố lại được trnh diễn vo năm 1613 nhn dịp lễ cưới của cng cha Elizabeth, con gi của Vua James I. Trong vở kịch ny, tc giả cũng nhắc tới con gi vua Alonso kết hn cng vua xứ Tunis d cho sự thnh hn ở ngoi muốn của cng cha. Vo thời đại của Shakespeare, cc đm cưới vương giả thường do nhiều mưu tnh chnh trị nhưng đối với Miranda v Ferdinand, cuộc hn nhn ny phản ảnh sự ngy thơ của hai nhn vật, họ thuộc vo một thế giới mới, can đảm, v tc giả Shakespeare đ khng dng phụ nữ vo cc khế ước chnh trị.

Cc vấn đề x hội thường được cc nh soạn kịch đưa ln sn khấu bởi v đy l một tiểu vũ trụ, một thứ hnh ảnh của vũ trụ rộng lớn hơn, v sn khấu l nơi m tả sự lin lạc giữa cc người dn v nh vua, giữa con người v Thượng Đế. Vở bi hi kịch Bo Tố cn l một trong cc đại tc phẩm m Đại Văn Ho Shakespeare viết ra để từ biệt sn khấu.

(*) The tempest