Tội c v hnh phạt - Dostoevski

Phạm Văn Tuấn
 

1/ Cuộc đời của Đại Văn Ho Dostoevsky.

2/ Bối cảnh lịch sử của Đại Văn Ho Dostoevsky.

 

3/ Cốt truyện "Tội c v Hnh Phạt".


Vo một buổi chiều thng 7 nng nực, anh sinh vin trẻ v ngho Rodion Romanovitch Raskolnikov tới gặp b gi chủ tiệm cầm đồ Alyona Ivanovna v cần tới một mn tiền. Sau đ Raskolnikov tạt qua một qun rượu, gặp Semyon Marmeladov l người kể lại cuộc đời của mnh. Marmeladov trước kia lm việc cho chnh phủ nhưng bị sa thải v tội nghiện rượu v gần đy, đ kiếm được một chn thư k. Trong 5 ngy qua, anh chng ny đ ăn cắp hết tiền của gia đnh, dng tiền mua rượu nn khng dm trở về nh. Marmeladov kể rằng người vợ Katerina Ivanovna l một ga phụ thuộc giai cấp cao hơn nhưng v ngho tng nn phải kết hn với anh ta, rằng người con gi tn l Sonia phải đi lm điếm kiếm tiền cho gia đnh tng thiếu v người cha nghiện ngập. Raskolnikov đ dẫn Marmeladov trở về với vợ con, nhận ra cảnh bần cng của gia đnh ny nn đ m thầm tặng cho họ một mn tiền.

Ngy hm sau lc thức dậy, Raskolnikov được người con gi dọn nh trọ tn l Natasya cho biết b chủ nh Praskovya Pavlovna thưa cảnh st v Raskolnikov đ khng trả tiền thu thng trước rồi Natasya cũng đưa cho chng một bức thư của mẹ, cho biết em gi Dounia nhận lm gia sư cho gia đnh Svidrigailov v anh chng Svidrigailov ny đang tm cch tn tỉnh Dounia trong khi Pyotr Petrovitch Luzhin đ đề nghị cưới Dounia. Trong thư, mẹ của Raskolnikov cũng cho biết mẹ v em Dounia sắp đi St. Petersburg để gặp Luzhin.

Raskolnikov cho rằng em gi Dounia kết hn với người khng thực sự yu thương l Luzhin để c tiền gip đỡ người anh v gia đnh. Raskolnikov tự cho mnh l một người trẻ c ti khc thường nn c quan niệm rằng cc người khc thường c quyền phạm bất cứ loại tội c no. Để trắc nghiệm l thuyết ny, Raskolnikov đ giết chết b gi Alyona, chủ tiệm cầm đồ v người em gi của b ny bằng một ci ba. Ngay sau khi phạm tội st nhn, Raskolnikov về nh, bị ốm nặng trong nhiều ngy. Khi hồi phục, Raskolnikov được Luzhin lại thăm v anh chng ny đ hứa hn với Dounia. Raskolnikov đ xỉ vả Luzhin v đuổi hắn đi v Luzhin c tnh p chế Dounia.

Sau khi c thể đi lại bnh thường, Raskolnikov đọc cc bo thấy bi tường thuật về vụ giết chết b gi Alyona nn tới trạm cảnh st, muốn th tội nhưng vin cảnh st chỉ hỏi chng về vụ thiếu tiền thu nh, bắt k giấy cam kết sẽ trả nợ. Về sau, Raskolnikov cn chứng kiến cảnh anh chng nghiện rượu Marmeladov bị xe cn chết trn đường phố.

Vụ giết b Alyona khiến cho vin thanh tra cảnh st Porfiry phải hỏi cung tất cả những người lin quan tới cng việc cầm thế với b gi chủ tiệm. Raskolnikov đ th tội st nhn với Sonia, việc ny bị Svridrigailov nghe ln. Tới khi Raskolnikov tự nguyện th thực tội c của mnh với vin thanh tra Porfiry, chng bị kết n 8 năm t tại miền Siberia. Với số tiền Svidrigailov để lại, Sonia c thể đi theo, sống v gip đỡ Raskolnikov để cho kẻ tội phạm ny bắt đầu lm lại cuộc đời.


4/ Vi nhận xt về tc phẩm "Tội c v Hnh Phạt".

Cấu trc chnh của cuốn truyện được cứu xt qua nhiều nhn vật v qua nhn vật chnh l Raskolnikov. Đy l hnh ảnh của người tr thức Nga đứng trước hai quan điểm bi quan v hư v (nihilistic) của thế kỷ 19, trước tưởng vật chất (materialism) v cch mạng (revolutionary). Cốt truyện trnh by hai loại tranh chấp (conflicts), một thứ bn ngoi giữa c nhn v thế giới th nghịch, một thứ bn trong giữa một tm hồn c đơn v lương tm. Nhn vật Raskolnikov l người c 2 bản ng (dual personality), c tư tưởng giao động giữa muốn của chnh mnh với sức mạnh v sự yếu đuối với bản tnh chịu khuất phục. Raskolnikov đ phạm tội, bởi v cho rằng c một số người c bản chất đặc biệt khc thường, dm vượt qua cả lương tm. Một mặt của bản chất đặc biệt ny l tnh lạnh lng, v nhn đạo, sức mạnh c nhn v muốn của bản ng, mặt kia l tnh cởi mở, lng trắc ẩn, sẵn lng lm cc hnh động từ thiện.

Hai nhn vật khc trong cuốn truyện tượng trưng cho 2 bộ mặt của con người l Sonia v Svidrigailov. Sonia l hnh ảnh chuộc tội cho Raskolnikov, nhưng do c ta thụ động nn đ gợi cho Raskolnikov cc hnh động phải lm.

Hnh phạt dnh cho Raskolnikov l kết quả của 2 bản ng trong con người của anh ta, một bản ng đ khiến cho anh ta phạm tội cn bản ng kia mang tnh nhn đạo, khiến cho anh ta phải chịu đau khổ. Chủ đề của Dostoevsky l "chịu đau khổ". Đy l con đường dẫn tới sự cứu rỗi. Nhờ đau khổ, cc tội c của con người c thể được tẩy sạch.

Quan niệm của Raskolnikov cho rằng c 2 loại người : loại bnh thường v loại khc thường, được căn cứ vo triết l của 2 nh triết học Hegel v Nietzsche. Hegel l triết gia người Đức, đ viết nhiều sch về bản chất tổng qut của loại người siu nhn (superman) theo đ, cc phương tiện cao qu (noble) đ biện hộ cho cc mục đch cao qu của siu nhn. B gi chủ tiệm cầm đồ l một con người xấu, bc lột cc kẻ ngho bằng nghề cầm đồ. Raskolnikov l luận rằng giết chết b gi ny l loại bỏ thứ người xấu của x hội v với số tiền lấy được của b gi, Raskolnikov c thể tiếp tục theo học v tận tụy gip ch cho nhn loại. Ngoi ra, một tội c nhỏ c thể chuộc bằng hng ngn hnh động tốt lnh. Raskolnikov c thể dng số tiền lấy được để gip đỡ cc kẻ ngho kh. Như vậy Hegel quan niệm rằng siu nhn vượt hơn cc người thường do cc việc lm hữu ch cho nhn loại.

Dostoevsky c lẽ được nghe ni về loại siu nhn của nh triết học người Đức Nietzsche khi ng thăm viếng nước Đức, tức l 5 năm trước khi viết ra tc phẩm "Tội c v Hnh Phạt". Dostoevsky bị ảnh hưởng bởi Nietzsche khng phải do đọc sch. Loại siu nhn của Nietzsche khng lm lợi cho nhn loại m chỉ thỏa mn chnh mnh, với mục đch khng phải do cao thượng m do lm vừa lng bản ng. Do ch mạnh nhất, loại siu nhn ny đ hnh động v lng ham muốn v dng sức mạnh của mnh để chế ngự cc người khc. Svidrigailov l thứ siu nhn theo Nietzsche, đ đi tới kết luận l "Thượng Đế đ chết". Svidrigailov c d tm dm hiếp dm đứa con gi 13 tuổi, l nguyn do gy ra ci chết cho một người hầu v vợ của anh ta, v anh ta dm theo đuổi Dounia m khng sợ một thứ lực trừng phạt no. Anh ta chỉ muốn lm thỏa mn chnh mnh.

Loại siu nhn thứ hai khng thể bị ai gy ảnh hưởng, phải đứng c đơn một mnh trong x hội v khi thấy mnh bị gạt bỏ ra ngoi x hội, Raskolnikov khng thể chịu đựng nổi cảnh c đơn đng sợ đ, đnh phải nhận tội lỗi, chịu hnh phạt.