Xin đọc
tiểu sử Galois (1811-1832), nhà Toán học thiên tài Pháp với cuộc đời
ngắn ngủiNgày 14 tháng 7 năm 1831 kỷ niệm
ngày Bastille
(cách mạng Pháp),
Galois bị bắt một lần nữa tại
cầu
le Pont-Neuf
vì xử dụng đồng
phục của đội Pháo Vệ Binh Quốc gia
vốn đã bị giải tán
vì lý do đó là mối đe dọa cho
ngai vàng. Sau ba tháng giam cứu (détention
préventive), ông bị
kết án sáu tháng tù và bị giam tại nhà tù
Sainte-Pélagie vì tội tái phạm. Chính trong tù ông mới làm việc
bằng trí óc. Ông viết về tích phân đại số và
thuyết đa trị (théorie
de l'ambiguïté) mà hiện nay không còn dấu vết
Tháng Ba
năm 1832, bệnh thổ tả hoành hành tại Paris. Ngày 16 tháng Ba Galois được
chuyển tới
một dưõng đường gần Place d'Italie. Ông được thả về
ngày 1 tháng 6 và đã
yêu Stéphanie-Félice du
Motel, con gái của một bác sĩ
tại nơi này. Cô ta
có vẻ không ưng
thuận nên ông tự
cắt đứt quan
hệ
vào ngày 14 tháng Năm.
Galois cũng
không biết rằng Stéphanie đã hứa hôn với Perscheux
d'Herbinvil , một thanh niên trong gia đình khá
giả. Sau khi biết
Stéphanie không chung thủy,
Perscheux
d'Herbinvil đã
gây sự và thách đấu với Galois.
Nhận
thấy mình
không phải là
đối thủ nên đêm trước ngày thi đấu
súng, Galois
viết cho các bạn để giải thích tình trạng của mình và khẩn
cấp tóm lược lại công trình khoa học đã làm.
Sáng
ngày 30 tháng Năm, Galois (khác với đối thủ của ông, là không có nhân
chứng) bị Perscheux d'Herbinvil đánh
bại. Ông bị thương nặng và bị bỏ rơi.
Lâu sau đó mới được một người nông dân (hay em ông?) chở đến
nhà thương Cochin,
ngày 31 tháng Năm,
ông đã
chết trong vòng tay của Alfred,
em ông,
vì bị viêm
màng bụng: "Em đừng khóc, anh cần can đảm để chết ở tuổi hai
mươi".
Ông
được an táng ở nghĩa địa Montparnasse
Những di bút của Galois đêm trước ngày đấu
 |
|
 |
Ðêm
trước trận đấu, Galois ráng viết hết tất cả những tư tưởng của
mình lên giấy. Có những ghi chép trên tờ giấy nháp trên và phần trên có
chữ Femme (đàn bà) đã bị xóa nhòa |
|
Trên
những tờ ghi chép cuối cùng có tên Stéphanie |

Il y a quelque chose pour compléter cette démonstration.
Je n'ai pas le temps. Nota de E.G
(Có một cái gì để bổ túc cho chứng minh này.
Tôi không có thì giờ. Chú thích của E. G)
Bản chúc thư của Galois
Ðêm 29
tháng Năm,
biết rằng mình sắp
chết, ông viết một bức thư di chúc gởi cho Auguste Chevalier trong đó nhắn bạn mình phải cho các nhà toán học thời bấy giờ biết
những khám phá khác nhau của mình
Paris, ngày 29 tháng Năm 1832,
Bạn thân mến,
Tôi đã làm được vài phát hiện mới mẻ trong ngành giải tích. Điều đáng
chú ý đầu tiên là lý thuyết cuả các phương trình, và những điều thứ đến là về
các hàm số tích phân. Trong lý thuyết cuả các phương trình, tôi đã nghiên cứu
các điều kiện để các phương trình có thể giải được bằng căn thức; bởi vậy tôi
có thêm một dịp để đào sâu thêm về lý thuyết này (lý thuyết cuả các phương
trình -- người dịch) và để mô tả tất cả phép biến đổi khả dĩ cho một phương
trình mặc dù nó không thể giải được bằng căn thức. Tất cả những điều đó sẽ
được tìm thấy trong ba bản luận văn (kèm theo) ở đây ...
Những suy gẫm chính của
tôi gần đây hướng về sự áp dụng phân tích siêu
nghiệm của thuyết đa trị (những diện tích Riemann, viết thành nhiều tờ, sẽ
trong lý thuyết này)... Nhưng tôi không có thì giờ và ý tưởng
của tôi chưa được khai triền
lắm trên lĩnh vực quá
rộng này..."