John Steinbeck (1902-1968) Nobel 1962

John Steinbeck ra đời vào ngày 27 tháng 2 năm 1902 tại Salinas thuộc tiểu bang California. Cha của nhà văn là ông John Ernst Steinbeck đã tới định cư tại nơi này sau khi Cuộc Nội Chiến Hoa Kỳ chấm dứt. Bà mẹ của nhà văn tên là Olive Hamilton, là một giáo viên dạy tại nhiều trường thuộc khu vực Salinas. John Steinbeck đã trưởng thành trong miền thung lũng đẹp và trù phú này nên đây là nơi mà nhà văn đã tìm thấy nhiều chất liệu để viết ra các tiểu thuyết về sau.

Vào tuổi thiếu thời, trí tưởng tượng của John Steinbeck đã được nuôi dưỡng do bà mẹ, một bà giáo, thường đọc cho con nghe nhiều cuốn truyện trong nền văn chương thế giới. Các tác phẩm của Dostoevsky, Milton, Flaubert, George Eliot, Malory, Thomas Hardy. . . đã gây hứng thú sâu rộng tới cậu bé John ham đọc sách, rồi về sau, John Steinbeck còn xác nhận chịu ảnh hưởng của Darwin, Marx và Bộ Thánh Kinh với bản dịch của Vua James.

Sau khi tốt nghiệp trường trung học Salinas, John Steinbeck ghi danh vào Đại Học Stanford nhưng rồi do bản chất ưa thích phóng khoáng, không chịu ép mình theo kỷ luật học đường, John Steinbeck đã không tốt nghiệp đại học. Trong 5 năm của thập niên 1920, John Steinbeck đã lãnh nhiều công việc làm, kể cả làm trong đồn điền Spreckles tọa lạc 10 dậm phía nam của Salinas và kinh nghiệm từ nơi làm việc này đã khiến cho tác giả John Steinbeck sau này viết ra tác phẩm “Về Chuột và Người” (Of Mice and Men, 1937).

Vào năm 1922, John Steinbeck làm nhân viên hóa chất (bench chemist) tại cơ xưởng chế tạo đường củ cải (sugar-beet factory) gần Salinas và địa điểm làm việc này đã được nhà văn dựng thành cuốn truyện “Tortilla Flat” (1935). Sau đó John Steinbeck cùng người em Mary theo học khóa hè của cơ sở Hopkins Marine Station tại Pacific Grove, gần Monterey. Sự hiểu biết của nhà văn về sinh học biển (marine biology) đã bắt đầu từ nền giáo dục này.

Từ khi bỏ ngang không theo đại học, John Steinbeck xuống tầu từ Los Angeles vào tháng 11- 1925, đi New York qua ngả Kênh Đào Panama. Tại New York, John Steinbeck làm công nhân xây dựng tại Madison Square Garden rồi chán nản trước nghề lao động, ông quay về miền tây, sống tại hồ Fallen Leaf, gần hồ Tahoe. Chính tại nơi có phong cảnh rừng thông, hồ rộng này, bắt đầu cuộc đời của một nhà văn viết tiểu thuyết. John Steinbeck phác thảo cuốn truyện “Ly Vàng” (Cup of Gold) và vào thời gian này, tác giả đã gặp cô Carol Henning, người nhận đánh máy bản thảo. Năm 1929, cuốn truyện “Ly Vàng” được xuất bản nhưng bán không chạy, nhất là vào thời gian này nền kinh tế của Hoa Kỳ bắt đầu xuống dốc với nhiều ngân hàng đóng cửa, nhiều cơ sở thương mại phải khai phá sản.

Năm 1930, John Steinbeck kết hôn với cô Carol Henning, họ dọn về sống trong một căn nhà mùa hè của cha mẹ tại Pacific Grove và nhà văn bắt đầu sáng tác cuốn tiểu thuyết thứ hai có tên là “Nói với Thượng Đế không biết” (To a God Unknown, 1933). Tại Pacific Grove, John Steinbeck đã gặp Edward Ricketts, một nhà sinh học biển và ông này trở thành người bạn lâu năm và cũng là nhân vật “Doc” trong tác phẩm “Cannery Row” về sau. Vào thời gian này, John Steinbeck bắt đầu viết cuốn truyện “Mục Trường của Thiên Đường” (Pastures of Heaven), được xuất bản năm 1932 nhưng bán không chạy. Khi bà mẹ Olive Steinbeck bị bệnh nặng, bên giường của mẹ, nhà văn khởi tác cuốn truyện “Con Ngựa con Màu Đỏ” (the Red Pony) với phần đầu xuất hiện trên tạp chí North American Review.

John Steinbeck chịu cảnh sống eo hẹp của nhà văn chưa thành danh cho tới năm 1935 khi tác phẩm “Tortilla Flat” được xuất bản, mô tả một cách khôi hài các cuộc phiêu lưu của nhóm người Mỹ gốc Mễ, ưa thích vui thú, uống rượu, ăn trộm, theo đuổi phụ nữ, đam mê âm nhạc và nhẩy múa . . . Cuốn tiểu thuyết này đoạt Huy Chương Vàng của Câu Lạc Bộ Commonwealth tại San Francisco và được Hollywood mua bản quyền với giá tiền $3,000. Kể từ nay, John Steinbeck cảm thấy vững tâm khi kiếm sống bằng cây viết.

Vào năm 1936, gia đình Steinbeck dọn về sống tại Los Gatos, California, và nhà văn cho xuất bản cuốn truyện “Trong Trận Chiến không được thua” (In Dubious Battle) qua đó đề cập tới các loại bạo hành kinh tế, các cuộc đình công và con người trong các hoàn cảnh tranh chấp. Nội dung của cuốn tiểu thuyết này đã gây ra nghi ngờ về lý thuyết Mác Xít của tác giả đồng thời độc giả cũng phải chú ý tới nhà văn John Steinbeck. Kể từ thời kỳ này, các truyện ngắn của John Steinbeck dần dần được in trên các tạp chí có tầm quan trọng toàn quốc như Harper’s và Esquire rồi nhà văn được đề nghị viết một loạt bài cho tờ báo San Francisco News, liên quan tới các công nhân.

Năm 1937, John Steinbeck cho ra đời cuốn tiểu thuyết “Về Chuột và Người” (Of Mice and Men). Đây là câu chuyện bi thương giữa hai công nhân di cư gắn bó với nhau. Cuốn tiểu thuyết này đã được Câu Lạc Bộ Sách Trong Tháng (Book-of-the-Month Club) chọn lựa và tác giả John Steinbeck được Hội Văn Học (The Best Literary Society) ca ngợi tại thành phố New York. Sau đó nhà văn tới sống tại Hạt Bucks (Bucks county) thuộc tiểu bang Pennsylvania để cộng tác với George Kaufman trong việc đưa tác phẩm lên sân khấu, với kết quả là tác phẩm “Về Chuột và Người” đã thành công theo kịch nghệ hơn là về mặt tiểu thuyết, đã giật được Giải Thưởng Phê Bình Kịch New York (the New York Drama Critic Circle ‘s Award) ngay từ vòng bỏ phiếu đầu tiên rồi sau đó kịch bản này được chuyển thành một cuốn phim hấp dẫn.

Để viết ra các cuốn tiểu thuyết, John Steinbeck thường phải sống, làm việc và hiểu rõ về loại người mà nhà văn muốn mô tả. Vì vậy ông đã đi tới tiểu bang Oklahoma trong khi vở kịch “Về Chuột và Người” đang được trình diễn trên sân khấu Broadway. John Steinbeck tham gia cùng các di dân trên con đường hướng về California, cư ngụ với họ tại Hoovervilles, xin việc làm giống như họ, hòa đồng vào loại người trôi dạt này để hiểu rõ các đặc tính của họ. John Steinbeck đã thăm viếng nhiều trại di dân, quan sát hoàn cảnh làm việc của họ và mô tả các cảnh ngộ của những người thiếu may mắn này.

Vào năm 1938, một tập các truyện ngắn của John Steinbeck xuất hiện với tên là “Thung Lũng Dài” (The Long Valley) rồi tiếp theo là cuốn truyện “Máu của họ thì Mạnh” (Their Blood is Strong) gồm những bài viết về các công nhân di cư, đăng trên tạp chí San Francisco Chronicle. Qua năm 1939, tác phẩm “Chùm Nho Uất Hận” (The Grapes of Wrath) đã gây ra sóng gió tại Hoa Kỳ và tại các nước khác. Ngay sau khi xuất bản, cuốn tiểu thuyết này đã trở thành “loại bán chạy nhất” (a best-seller). Nhà đạo diễn Darryl Zanuck đã mua bản quyền của tác phẩm, cho các thám tử tới Thung Lũng Trung Tâm (the Central Valley) để điều tra sự chính xác của câu chuyện trước khi cốt truyện được chuyển thành phim.

Do đề cập tới sự thiếu công bằng, thiếu bao dung và cảnh bóc lột người lao động, cuốn “Chùm Nho Uất Hận” bị coi là một tiểu thuyết “cấp tiến” (a radical novel), đã bị Quốc Hội Hoa Kỳ lên án. Cuốn tiểu thuyết này cũng bị cấm đoán tại tiểu bang Oklahoma, bị phản đối dữ dội tại California cùng với các lời chỉ trích tác phẩm rải rác tại nhiều nơi. Tác phẩm kể trên đã gây nên sóng gió vì nhiều người đã quên rằng đây không phải là một bản tuyên ngôn chính trị, mà chỉ là một cuốn tiểu thuyết hư cấu, một sáng tác nghệ thuật mang cấu trúc tượng trưng và ẩn dụ (allegorical). Các kẻ chống đối đã không nhớ rằng tác giả muốn nói lên ý nghĩa của sự tự do của con người, đề cập tới tiềm năng của linh hồn và sự liên hệ giữa cá nhân với tập thể, với lương tri của tập thể này. Chủ đích của tác giả không phải là một công cuộc cải cách xã hội mà là một mục tiêu có tính tự nhiên phối hợp với nền đạo đức theo siêu nhiên và theo Thánh Kinh.

Đồng thời với các lời phản đối, hơn nửa triệu ấn bản cuốn “Chùm Nho Uất Hận” đã được bán hết và tác phẩm này được dịch sang nhiều ngôn ngữ để phổ biến trên khắp thế giới. “Chùm Nho Uất Hận” đã trở thành một biến cố lịch sử và văn chương. Các danh dự dồn về phía tác giả kể cả Giải Thưởng Pulitzer và Giải Thưởng Sách Hoa Kỳ (the American Bookseller ‘s Award). John Steinbeck được mời làm hội viên của Viện Nghệ Thuật và Văn Chương Quốc Gia (the National Institute of Arts and Letters).

Năm 1939, John Steinbeck cùng với người bạn Edward Ricketts tham dự một cuộc khảo sát sinh học biển (marine-biological) dọc theo bờ biển phía bắc của tiểu bang California, tới Vịnh California và cuộc hành trình này được mô tả trong cuốn truyện “Vùng Biển của Cortez” (The Sea of Cortez). Tháng 4 năm này, John Steinbeck qua xứ Mexico để thực hiện cuốn truyện phim tài liệu “Ngôi Làng bị bỏ quên” (The Forgotten Village). Nhà văn John Steinbeck đã mải mê tìm hiểu sự vật, bỏ quên tại Pacific Grove người vợ Carol. Năm 1942 bà Carol Henning đã nạp đơn xin ly dị với nhà văn và kết quả là John Steinbeck phải dàn xếp bằng số tiền $220,000 theo sau cảnh chia ly.

Khi Hoa Kỳ tham dự vào Cuộc Thế Chiến Thứ Hai, John Steinbeck là phóng viên chiến trường vào năm 1943, đã viết ra tác phẩm và truyện phim “Câu chuyện của một đội phi hành trên Oanh Tạc Cơ” (Bombs Away : The Story of a Bomber Team) và tiểu thuyết kịch ngắn (play-novella) có tên là “Mặt Trăng lặn” (The Moon is Down), một tác phẩm rất phổ biến tại miền Bắc châu Âu và được truyền bá một cách lén lút tại các quốc gia bị Đức Quốc Xã chiếm đóng.

Sau lần ly dị, John Steinbeck qua sống trong tiểu bang New York rồi vào năm 1943, ông kết hôn với cô Gwyndolen Conger, có hai người con trai sinh năm 1944 và 1946. Nhà văn cũng xin làm phóng viên tại nước Anh và vùng Bắc Phi cho tờ báo Diễn Đàn New York (the New York Herald Tribune). Cũng vào thời kỳ này, John Steinbeck viết cốt truyện cho cuốn phim “Suồng Cấp Cứu” (Lifeboat) của Hitchcock và cuốn phim tuyên truyền “Huy Chương cho Benny” (A Medal for Benny) của Jack Wagner.

Năm 1945, cuốn tiểu thuyết “Cannery Row” được xuất bản, trong đó vẫn mang đặc tính chỉ trích xã hội của tác giả. Nhà văn John Steinbeck sau đó đã dùng các tài liệu thu thập được trong chuyến đi khảo sát tại xứ Mễ Tây Cơ để viết ra cuốn tiểu thuyết “Ngọc Trai” (The Pearl), về sau được dàn dựng thành phim, đồng thời cuốn tiểu thuyết dài “Chuyến Xe Buýt bất thường” (The Wayward Bus) tuy được chọn làm Sách-trong-Tháng (Book-of-the-Month), thành công về mặt tài chính nhưng không nhiều về mặt nghệ thuật.

Năm 1948 là năm pha trộn thành công và tai họa đối với John Steinbeck. Ông được bầu vào Hàn Lâm Viện Nghệ Thuật và Mỹ Tự Hoa Kỳ (The American Academy of Arts and Letters) nhưng đồng thời cũng chịu đựng cuộc ly dị lần thứ hai và bị mất người bạn thân Edward Ricketts, chết trong tai nạn trên xa lộ.

Trong nhiều năm, John Steinbeck thường viết các bài báo và các truyện phim, đặc biệt là phim “Viva Zapata!”, xuất hiện năm 1950. Cũng vào năm này, cuốn tiểu thuyết “Phía Đông của Vườn Eden” (East of Eden) được xuất bản. Đây là cuốn truyện khó nhất và quan trọng nhất của John Steinbeck, là cách tái tạo câu chuyện theo Thánh Kinh kể về Cain và Abel, lồng vào trong lịch sử của thung lũng Salinas. Cốt truyện diễn tiến với ba thế hệ của một gia đình sinh sống trong tiểu bang California từ thập niên 1860 tới Thế Chiến Thứ Nhất, đã mô tả các tranh chấp giữa hai thế hệ anh em, một người tử tế là Adam Trask trái ngược với người em hoang tàn Charles, đề cập tới điều thiện và điều ác, phản ánh cấu trúc biểu tượng (symbolism).

Vào năm 1954, John Steinbeck cho xuất hiện cuốn tiểu thuyết “Ngày Thứ Năm ngọt ngào” (Sweet Thursday), một tác phẩm coi như kế tiếp cuốn truyện “Cannery Row”, với kết quả kém hơn so với những tiểu thuyết trước kia, vì thế vào năm 1961, Warren French cho rằng “ông Steinbeck có vẻ là một nhân vật được người khác viết ra nhiều hơn là chính ông viết”. Trước niềm bi quan của các nhà phê bình, John Steinbeck đã thắng lợi bằng tác phẩm “Mùa Đông Bất Mãn” (The Winter of Our Discontent). Trái với các chủ đề bất công kinh tế, phí phạm quốc gia, chịu đựng đau khổ ... của thập niên 1930, tác phẩm “Mùa Đông Bất Mãn” có khoảng thời gian là các năm thịnh vượng nhưng tác giả đã phân tích sâu xa và vững chắc các giá trị của con người trong một xã hội mà “người khôn khéo” (smart) móc túi các người khác trong khi mà hình ảnh của các chính khách và các nhà ái quốc được đóng hộp như các hộp xà bông, với tình yêu bị giảm giá thành một thứ đầu tư, với các tham vọng về bóc lột, khai thác kẻ khác.

Tác phẩm “Mùa Đông Bất Mãn” của John Steinbeck đã gặt hái ngay được các thành công rực rỡ do Giải Thưởng Nobel về Văn Chương của năm 1962 mang lại. Dù cho được sống trong hoàn cảnh rất thoải mái về tiện nghi, dư thừa về tiền bạc, dù cho tuổi cao và các lời khuyên can của bạn bè, của bác sĩ điều trị, John Steinbeck vẫn tham gia vào một công trình thám hiểm lục địa châu Mỹ bằng chiếc xe tải có chở đồ dùng cắm trại, có ngăn kéo chứa đầy bản đồ. Kết quả của cuộc hành trình này là tác phẩm “Các Cuộc Du Lịch với Charlie” (Travels with Charlie), một cuốn tiểu thuyết chứa nhiều vui, buồn, hấp dẫn, mà chỉ có tác giả John Steinbeck mới có thể sống theo cách đó và viết ra thành một tác phẩm văn chương.

Năm 1964, Văn Hào John Steinbeck được Tổng Thống Lyndon Johnson trao “Huy Chương Tự Do của Tổng Thống Hoa Kỳ” (The Presidential Medal of Freedom).

Vào tháng 5 năm 1968, Văn Hào John Steinbeck bị nghẽn mạch tim (heart attack) lần thứ nhất tại Sag Harbor rồi lần thứ nhì tại thành phố New York. Văn Hào qua đời vào ngày 20 tháng 12 tại New York, một thành phố rất cách xa nơi sinh trưởng và nơi dàn dựng của nhiều tác phẩm văn chương lừng danh.

Các tác phẩm của Văn Hào John Steinbeck là những cuốn truyện khai thác các đấu tranh của lớp dân nghèo, nói ra những lời chỉ trích các bất công trong xã hội, với nhiều nỗi thắc mắc trước cảnh sống và với cách khôi hài, tất cả đã hấp dẫn hàng triệu độc giả. Giống như Đại Văn Hào Shakespeare đã từng nói “ Tất cả thế giới đều là một sân khấu” (All the world ‘s a stage), Văn Hào John Steinbeck đã trình bày nhiều loại sân khấu bi-hài, bằng các tác phẩm mang các tên “Cannery Row”, “Mùa Đông Bất Mãn”, “Chùm Nho Uất Hận” ...

Tác phẩm

Ðọc tác phẩm Chùm nho uất hận

  http://vietsciences.free.fr