Chinh phụ ngâm

Ðặng Trần Côn

Thiên địa phong trần
Hồng nhan đa truân
Du du bĩ thương hề, thùy tạo nhân
Cổ bề thanh động Tràng Thành nguyệt
Phong hỏa ảnh chiếu Cam Tuyền vân
Cửu trùng án kiếm khởi đương tịch
Bán dạ phi hịch truyền tướng quân
Thanh b́nh tam bách niên thiên hạ
Tùng thử nhung y thuộc vũ thần
Sứ tinh thiên môn thôi hiểu phát
Hành nhân trọng pháp khinh ly biệt
Cung tiễn hề, tại yêu
Thê noa hề, biệt khuyết
Lạp lạp tinh kỳ xuất tái sầu
Huyên huyên tiểu cổ từ gia oán
Hữu oán hề, phân huề
Hữu sầu hề, khế khoát

Lương nhân nhị thập Ngô môn hào
Đầu bút nghiễn hề, sự cung đao
Dục bả liên thành hiến Minh thánh
Nguyện tương xích kiếm trảm thiên kiêu
Trượng phu thiên lư chí mă cách
Thái Sơn nhất trịch khinh hồng mao
Tiện từ khuê khổn tùng chinh chiến
Tây phong minh tiên xuất Vỵ kiều
Vỵ kiều đầu, thanh thủy câu
Thanh thủy biên, thanh thảo đồ,
Tống quân xứ hề, tâm du du
Quân đăng đồ hề, thiếp hận bất như câu
Quân lâm lưu hề, thiếp hận bất như châu.
Thanh thanh lưu thủy, bất tẩy thiếp tâm sầu.
Thanh thanh phương thảo, bất vong thiếp tâm ưu
Ngữ phục ngữ hề, chấp quân thủ.
Bộ nhất bộ hề, phan quân nhu,
Thiếp tâm tùy quân tự minh nguyệt..
Quân tâm vạn lư Thiên Sơn tiễn,
Trịch ly bôi hề, vũ Long Tuyền,
Hoành chinh sáo hề, chỉ hổ huyệt.
Vân tùng Giới Tử lạp Lâu Lan.
Tiếu hướng Man Khê đàm Mă Viện.
Quân phi trang phục hồng như hà.
Quân kỵ Kiêu Mă bạch như tuyết.
Kiêu Mă hề, loạn linh,
Chinh cổ hề, nhân hành.
Tu du hề, đối điện
Khoảnh khắc hề, phân tŕnh

Phân tŕnh hề, hà lương,
Bồi hồi hề, lộ bàng,
Lộ bàng nhất vọng bái ương ương,
Tiền quân bắc Tế Liễu,
Hậu kỵ tây Tràng Dương,
Kỵ quân tương ủng quân lâm tái,
Dương liễu na tri thiếp đoạn trường,
Khứ khứ lạc mai thanh tiệm viễn,
Hành hành chinh bái sắc hă man.
Vọng vân khứ hề, lang biệt thiếp,
Vọng sơn qui hề, thiếp tư lang,
Lang khứ tŕnh hề, mông vơ ngoại,
Thiếp qui xứ hề, tạc dạ pḥng,
Qui khứ lưỡng hồi cố,
Vân thanh dử sơn thương.
Lang cố thiếp hề, Hàm Dương,
Thiếp cố lang hề, Tiêu Tương,
Tiêu Tương yên cách Hàm Dương thụ,
Hàm Dương thụ cách Tiêu Tương giang
Tương cố bất tương kiến,
Thanh thanh mạch thượng tang,
Mạch thượng tang, mạch thượng tang,
Thiếp ư quân tâm thùy đoản trường?

Tự ṭng biệt hậu phong sương lũng,
Minh nguyệt tri quân hà xứ túc,
Cổ lai chinh chiến trường,
Vạn lư vô nhân ốc,
Phong khẩn khẩn, đả đắc nhân nhan tụy,
Thủy thâm thâm, khiếp đắc mă đề xúc,
Thú phu chẩm cổ ngọa Long sa,
Chiến sĩ băo yên miên hổ lục,
Kim triêu, Hán Hạ Bạch Đăng thành,
Minh nhật Hồ khuy Thanh Hải khúc,
Thanh Hải khúc, thanh sơn cao phục đê;
Thanh sơn tiền, thanh khê đoạn phục tục,
Thanh sơn thượng, tuyết mông đầu,
Thanh khê hạ, thủy một phúc,
Khả liên đa thiểu thiết y nhân.
Tư qui đương thử sầu nhan xúc,
Cẩm trướng quân vương tri dă vô ?
Gian nan thùy vị họa chinh phu,
Liệu tưởng lương nhân kinh lịch xứ,
Tiêu Quan giác, Hăn Hải ngung.
Sương thôn, vũ điếm, hổ lạc, xà khu,
Phong xan, lộ túc, tuyết kỉnh, băng tu,
Đăng cao vọng vân sắc,
An đắc bất sinh sầu.

Tự ṭng biệt hậu đông nam khiếu,
Đông nam tri quân chiến hà đạo,
Cổ lai chinh chiến nhân,
Tính mệnh khinh như thảo,
Phong nhận hạ, ôn ôn hiệp khoáng chúa ân thâm,
Thời khắc trung, lịch lịch hoành qua tráng sĩ yểu.
Kỳ sơn cựu chũng nguyệt mang mang,
Phi Thủy tân phần phong niểu niểu,
Phong niểu niểu, không suy tử sĩ hồn,
Nguyệt mang mang, tằng chiếu chinh phu mạo,
Chinh phu mạo, thùy đan thanh?
Tử sĩ hồn, thùy ai điếu?
Khả liên tranh đấu cựu sơn xuyên,
Hành nhân quá thử t́nh đa thiểu,
Cổ lai chinh chiến kế nhân hoàn,
Ban Siêu qui thời mấn dĩ ban,
Liên tưởng chinh nhân tŕ sính ngoại,
Tam xích kiếm, nhất nhung an,
Thu phong sa thảo,
Minh nguyệt quan sơn,
Mă đầu minh đích,
Thành thượng duyên can,
Công danh bách mang lư
Lao khổ vị ưng nhàn
Lao dữ nhàn, thùy dữ ngôn
Quân tại thiên nhai, thiếp ỷ môn

Ỷ môn cố thiếp kim sinh phận,
Thiên nhai khởi quân b́nh sinh hồn,
Tự tín tương tùy ngư thủy bạn,
Na kham tương cách thủy vân thôn,
Thiếp thân bất tưởng vi chinh phụ,
Quân thân khởi học vỉ vương tôn,
Hà sự giang nam dữ giang bắc,
Linh nhân sầu hiểu hựu sầu hôn.
Nhất cá thị phong lưu thiếu niên khách,
Nhất cá thị phong lưu thiếu niên hồn,
Khả liên lưỡng niên thiếu,
Thiên lư các hàn huyên.
Ức tích dử quân tương biệt th́,
Liễu điều do vị chuyển hoàng ly.
Vấn quân hà nhật qui?
Quân ước đỗ uyên đề,
Đỗ Uyên dĩ trục hoàng ly lăo.
Thanh Liễu lâu tiền ngữ ư nhi,
Ức tích dử quân tượng biệt trung,
Tuyết mai do vị thức đông phong,
Vấn quân hà nhật qui?
Quân chỉ đào hoa hồng,
Đào hoa dĩ trục đông phong khứ,
Lăo mai giang thượng lựu phù dung,
Dử ngă ước hà sở ?
Năi ước Lũng Tây sầm,
Nhật trung hề bất lai,
Trụy diệp đâu ngă trâm,
Trữ lập không thế khấp,
Hoang thôn huyên mộ cầm.
Dử quân ước hà sở,
Năi ước Hán Dương kiều,
Nhật văn hề bất lai,
Cốc phong xuy ngă bào,
Trữ lập không thế khấp,
Hàn Giang khởi mộ trào.

Tích niên kư tín khuyến quân hồi,
Kim niên kư tín khuyến quân lai,
Tín lai nhân vị lai,
Dương hoa linh lạc ủy thương đài,
Thương đài, thương đài, hựu thương đài
Nhất bộ nhàn đ́nh, bách cảm thôi,
Tích niên kư thư đính thiếp kỳ,
Kim niên hồi thư đính thiếp qui,
Thư qui nhân vị qui,
Sa song tịch mịch chuyển tà huy,
Tà huy, tà huy, hựu tà huy.
Thập ước giai kỳ cửu độ vi,
Thí tương khứ nhật tùng đầu sổ:
Bất giác hà tiền dĩ tam chú,
Tối khổ thị, liên niên tử tái nhân,
Tối khổ thị, thiên lư hoàng hoa thú,
Tử tái nhân, thùy vô đường thượng thân.
Hoàng hoa thú, thùy vô khuê trung phụ,
Hữu thân an khả tạm tương ly,
Hữu phụ an năng cửu tương phụ.
Quân hữu lăo thân mấn như sương,
Quân hữu anh nhi niên thả nhụ,
Lăo thân hề, ỷ môn
Anh nhi hề, đăi bộ
Cung thân thực hề thiếp vi nam,
Khóa nhi thư hề, thiếp vi phụ,
Cung thân khóa tử thử nhất thân,
Thương thiếp tư quân kim kỷ độ,
Tư quân tích niên hề, dĩ qua,
Tư quân kim niên hề, hựu mộ,
Quân yêm lưu nhị niên, tam niên, cánh tứ niên,
Thiếp t́nh hoài bách lũ, thiên lũ, hoàn vạn lũ.
An đắc tại quân biên,
Tố thiếp trung trường khổ
Thiếp hữu Hán cung thoa,
Tằng thị giá thời tương tống lai,
Bằng thùy kư quân tử,
Biểu thiếp tương tư hoài,
Thiếp hữu Tần lâu kính,
Tằng dử lang sơ tượng đối ảnh,
Bằng thùy kư quân tử,
Chiếu thiếp kim cô lánh,
Thiếp hữu câu chỉ ngân,
Thủ trung tằng tương thân,
Bằng thùy kư quân tử,
Vi vật ngụ ân cần
Thiếp hữu tao đầu ngọc,
Anh nhi niên sở lộng,
Bằng thùy kư quân tử,
Tha hương hạnh trân trọng?

Tích niên âm tín hữu lai thời,
Kim niên âm hi tín diệc hị
Kiến nhạn uổng nhiên tư tái bạch,
Văn sương mạn tự chế miên y,
Tây phong dục kư vô hồng tiện,
Thiên ngoại liên y tuyết vơ thùy,
Tuyết hàn hề hổ tướng,
Vơ lănh hề, lang vi,
Hàn lănh ban ban khổ,
Thiên ngoại khả liên y.
Cẩm tự đề thi phong cánh triển,
Kim tiền vấn bốc tín hoàn nghi.
Kỷ độ hoàng hôn thời,
Trùng hiên nhân độc lập
Kỷ hồi minh nguyệt dạ,
Đan chẩm mấn tà khi,
Bất quant trầm dử tỉnh,
Hôn hôn nhân tự túy,
Bất quan ngu dử đọa,
Vơng vơng ư như sy,
Trâm tà ủy kháo bồng vô nại,
Quần thối nhu yêu sầu bất chi,
Trú trầm trầm, ngơ viện hành như trụy,
Tịch âm âm, tương liêm quyển hựu thùy,
Liêm ngoại khuy, nhật xuất chi đầu vô thước báo,
Liêm trung tọa, dạ lai tâm sự chỉ đăng tri.
Đăng tri nhược vô tri,
Thiếp tâm chỉ tự bi,
Bi hựu bi hề, cánh vô ngôn.
Đăng hoa nhân ảnh tổng kham liên.
Y ốc kê thanh thông ngũ dạ,
Phi phất ḥe âm độ bát chuyên.
Sầu tự hải,
Khắc như niên
Cưỡng nhiên hương, hoa hồn dục tiêu đàn trụ hạ.
Cưỡng lâm kính, ngọc trở không trụy lăng hoa tiền
Cưỡng viện cầm, chỉ hạ kinh đ́nh loan phượng trụ,
Cưỡng cổ sắt, khúc trung sầu yết oan ương huyền.
Thử ư xuân phong nhược khửng truyền.
Thiên kim tá lực kư Yên nhiên,
Yên nhiên vị khửng truyền
Ức quân thiều thiều lộ như thiên

Thiên viễn vị dị thông
Ức quân du du, tứ hà cùng
Sầu nhân xứ, thương tâm hung,
Thụ diệp thanh sương lư,
Cùng thanh tế vơ trung
Sương phủ tàn hề, dương liễu
Vơ cứ tổn hề, ngô đồng
Đểiu phản cao thung.
Lộ hạ đê tùng
Hàn viên hậu trùng,
Viễn tự thời chung.
TUất suất sổ thanh nguyệt
Ba tiêu nhất viện phong
Phong liệt sa song xuyên trướng khích
Nguyệt di hoa ảnh thượng liêm lung
Hoa tiền nguyệt hạ, nguyệt tự bạch
Nguyệt hạ hoa tiền, hoa tự hồng.
Nguyệt hoa hoa nguyệt hề, ảnh trùng trùng
Hoa tiền nguyệt hạ hề tâm xung xung
Thiên ban lăn
Vạn sự dung,
Dung nữ công, cẩm trục sỉ phao oanh đối ngẫu
Dung phụ xảo, kim châm tu thích điệp thư hùng
Dung trang sầu kiểm không thi phấn
Dung ngữ chung triêu muộn ỷ song
Ỷ song, ỷ song, phục ỷ song
Lang quân khứ hề, thùy vi dung
Thùy vi dung hề, tâm bàn hoàn
Lang quân khứ hề, cách trùng quan
Hà thí Thiên đế tôn,
Lễnh lạc lập Ngân chữ
Hà thí Hằng Nga phụ,
Thê lương tọa Quảng Hàn
Tạ sầu hề vi chẩm,
Chử muộn hề vi xan
Dục tương tửu chế sầu,
Sầu trọng tửu vô lực
Dục tương hoa giải muộn,
Muộn áp hoa vô nhan
Sầu muộn tổng vi sầu muộn ngộ
Muộn sầu hóa tác cửu tuyền than

Thí quỳnh sinh hề, bất thành hưởng
Băo ngân tranh hề, bất nhẫn đàn
Tư viễn tái hề hành lộ nan
Niệm chinh phu hề nang thác đơn
Quyên thanh đề lạc quan t́nh lệ
Tiều cổ xao tàn đái bại can
Bất thăng tiều tụy h́nh hài nhuyễn
Thủy giác khuê ly tư vị toan
Tư vị toan hề, cánh vị toan,
Tân toan đoan đích vị lương nhân
Vị lương nhân hề, song thiếp lệ
Vị lương nhân hề chínch thiếp thân
Thiếp thân bất đáo quân chinh trướng
Thiếp lệ bất đáo quân chinh cân
Duy hữu mộng hồn vô bất đáo
Tầm quân dạ dạ đáo giang tân
Tầm quân hề, Dương Đài lộ
Hội quân hề, Tương Giang tân
Kư đắc kỷ phiên hoan hội xứ
Vô phi nhất chẩm mộng tung xuân.
Thử thân phản hận bất như mộng
Lũng Thủy, Hàm Quan dử tử thân
Mộng khứ mỗi tăng kinh cánh đoạn
Mộng hồi hoàn ố huyễn phi chân
Duy hữu thốn tâm chân bất đoạn
Vị thường khoảnh khắc thiểu ly quân
Tâm bất ly quân vị kiến quân,
Bằng cao kỷ độ vọng chinh luân
Vọng quân hành sở kiến,
Giang biên măn bạch tần
Yên thảo phi thanh lũ,
Tần tang nhiễm lục vân
Nam lai tỉnh ấp bán phong trần
Lạc nhật b́nh sa nhạn nhất quần
Vọng quân hà sở kiến?
Dịch lộ đoản trường đ́nh.
Vân gian Ngô thọ bích,
Thiên tế Thục sơn thanh,
Bắc lai ḥa thử bán hoang thành
Vi vũ giang lâu địch nhất thanh

Vọng quân hà sở kiến?
Không sơn dịp tố đôi
Tự phi song bạch trĩ,
Tự vũ măn giang mai,
Đông khứ phong yên thảm bất khai
Tây phong lỉnh lạc điểu thanh ai
Vọng quân hà sở kiến?
Hà thủy khúc như câu
Tràng không sổ điểm nhạn,
Viễn phố nhất qui châu
Tây khứ tùng thu tiếp đoạn vu
Hành nhân vi một cách thương châu
Vọng tận thiên đầu hựu địa đầu
Kỷ nhật đăng lâu hựu hạ lâu
Đống vân trở tận tương tư nhăn
Hà xứ Ngọc quan chinh chiến khu
Hận vô Trường Pḥng súc địa thuật
Hận vô tiên tử trịch cân phù
Hữu tâm thành hóa thạch
Vô lệ khả đăng lâụ
Hồi thủ trường đề dương liễu sắc
Hối giao phu tế mịch phong hầu.
Bất thức ly gia thiên lư ngoại
Quân tâm hữu tự thiếp tâm phầu?
Quân tâm thảng dử thiếp tâm tự
Thiếp diệc ư quân hà oán vưu
Thiếp tâm như hoa thường hướng dương
Chỉ hạ quân tâm như lưu quang
Lưu quang nhất khứ bất phục chiếu
Hoa vị lưu quang hoàng hựu hoàng.
Hoàng hoa cánh hướng thùy biên tiếu
Lưu quang bất khửng nhất hồi chiếu
Hoàng hoa khước vi lưu quang lăo
Hoàng hoa lăo hề lạc măn tường
Hoa lạc như kim cách kỹ sương

Đ́nh lan hề, dĩ trích
Giang tần hề, hựu phương
Nhiếp y bộ tiền đường
Ngưỡng mục quan thiên chương
Hà thủy phân minh diệt
Khuê triều sạ hiện tàng
Tiêm vân thời phưởng phất
Bắc đẩu hốt đê ngang
Nguyệt chiếu hề, ngă sàng,
Phong xuy hề, ngă tường
Ngọc nhan tùy thân tước,
Trượng phu do tha phương
Tích vi h́nh dử ảnh,
Kim vi Sâm dử Thương
Quân biên vân ủng Thanh phiêu kỵ
Thiếp xứ đài sinh Hưởng điệp lang
Lang nội xuân phong nhật tương yết
Khả liên ngộ tận lương thời tiết
Lương thời tiết, Diêu hoàng Nguỵ tử giá đông phong
Lương thời tiết, Chức nữ Khiên Ngưu hội minh nguyệt
Khả liên uổng thủ nhất không pḥng
Niên niên ngộ tận lương thời tiết
Lương thời tiết hề, cấp như thoa
Nhân thế thanh xuân dung dị qua
Huống phục thị, xuân tứ vị tiêu xuân hận tục
Huống phục thị hợp hoan cánh thiểu biệt ly đa
Biệt sầu thu hận lưỡng tương ma
Bồ liễu thanh thanh năng kỷ hà?
Không thán thích lăng tư ta
Chỉ khủng bạch đáo Văn Quân đầu, không thán tức!
Chỉ khủng hoa đáo Phan lang mấn, lăng tư ta!
Thán tích hà dĩ vi?
Nhan sắc do kiều như nộn hoa
Tư ta hà dĩ vi?
Quang âm nhất trịch vô hồi qua
Tư mệnh bạc, tích niên hoa
Ty ty thiếu phụ, kỷ thành bà,
Xuân các trùng hoài bồi tiếu kiểm
Hoa lâu thượng kư giải hương la
Hận thiên bất dử nhân phương tiện
Để sự đáo kim thành khảm kha
Khảm kha kảm kha nại nhược hà?
Vị thiếp ta hề, vị quân tai?

Quân bất kiến dă ngoại song uyên ương
Cam tâm bất nhẩn lưỡng phân trương
Hựu bất kiến lương giang song yến yến
Bạch đầu hà tằng vong khiển quyển
Kiêm giả vô t́nh, tỷ dực tương tùy quá nhất sinh
Cùng dă vô tri, tịnh khu đáo lăo bất tương ly
Lộ liễu tằng truyền \"liên lư\" xứ
Tŕ liên diệc hữu \"tịnh đầu\" th́.
Hà nhân sinh chi tương viễn
Ta vật loại chi như ty?
An đắc tại thiên vi tỷ dực điểu
Tại địa vị liên lư chi?
Ninh cam tử tương biệt,
Hà nhẫn sinh tương ly
Tuy nhiên tử tương kiến,
Hạt nhược sinh tương tùy
An đắc quân vô đáo lăo nhật,
Thiếp thường thiếu niên th́
Nguyện vi ảnh hề, tùy quân biên
Quân hữu hành hề, thiếp bất viễn
Quân y quang hề, thiếp sở nguyện

Nguyện quân hứa quốc tâm như đơn
Nguyện quân tỳ dân lực như thiết
Cơ lai thôn hạ Nhục Chi đầu
Khát lai ẫm hạ Thuyền Vu huyết
Hà hạnh Kỳ môn phong nhẩn trung
Lăo thiên trước ư hộ anh hùng
Hộ anh hùng, bách chiến công
Trường khu tứ mă tịnh quan đông
Quan Đông Quan Bắc hưu truyền tiễn,
Sơn vĩ sơn đầu tảo quải cung
Tiệp sắc tinh kỳ từ tái nguyệt
Khải ca tướng sĩ bối biên phong
Lặc công hề, Yên Nhiên thạch
Hiến quắc hề, Vị Ương cung
Vị Ương cung hề, hướng thiên triều
Văn Ngân hà hề tẩy cung đao
Từ nhân san hạ B́nh Hoài Tụng
Nhạc phủ thanh truyền nhập Hán dao
Lăng Yên các hề, Tần Thúc Bửu
Kỳ Lân đài hề, Hoắc Phiêu Diêu

Thiên trường địa cửu mao thư khoán
Tử ấm thê phong phúc lộc tiên
Hữu sầu hề, thử nhật,
Đắc ư hề, lai th́.

Thiếp phi Tô gia si tâm phụ
Quân duyệt Lạc dương hảo nam nhi
Qui lai thảng bội hoàng kim ấn
Khửng học đương niên bất hạ Ky
Nguyện vị quân hề, giải chinh y
Nguyện vị quân hề, bổng hà chi,
Vị quân sơ trất vân hoàn kháo,
Vị quân trang điểm ngọc phu chi,
Thu quân khan hề, cựu lệ cân,
Tố quân thính hề, cựu t́nh từ
Cựu t́nh từ hề, hoán tân liên,
Giảng tân thoại hề, tửu bôi tiền,
Thiển chước hề, mạn mạn,
Đê xướng hề, liên liên,
Chước bất chước hề, Bồ đào tửu
Xướng bất xướng hề, Tử lưu thiên
Chước cửu uẩn, xướng song liên
Dử quân chỉnh đốn cựu nhân duyên
Giao kỉnh thành song đáo lăo thiên
Thường liễu công danh ly biệt nhật
Tương liên tương thủ thái b́nh niên
Thái b́nh niên nguyện tuế tri
Nhược nhiên thử hậu thiếp hà lệ

Tương hội tương kỳ tương kư ngôn,
Ta hồ trượng phu đương như thị