Thiệu Trị
Nguyễn Tấn Lộc
Thiệu Trị (1807 - 1847)
 |
|
|
Tiền thời Thiệu Trị |
|
Vua Minh Mạng băng h, người con trưởng của vua l Hong Tử Nguyễn Phc Tuyền, hy l Min Tng sinh năm inh Mo (1807) được di mệnh nối ngi lấy nin hiệu l Thiệu Trị. Sch ni vua Thiệu Trị l một người hiền ho, sing năng cần mẫn nhưng khng c tnh hoạt động như vua cha. Mọi việc đều noi theo cũ khng c g đổi mới.
ng nổi tiếng l ng vua thi sĩ, c để lại rất nhiều bi thơ, nổi tiếng nhất l hai bi thơ chữ Hn c tn l Vũ Trung Sơn Thủy (cảnh trong mưa) v Phước Vin Văn hội lương dạ mạn ngm (m thơ ở Phước Vin). Cả hai bi khng trnh bi theo lối thường m viết thnh năm ci vng trn đồng tm, mổi vng trn c một số chữ, đếm mỗi bi c 56 chữ, ứng với một bi thơ thất ngn bt c, nhn vo như một "trận đồ bt qui", vua c chỉ cch đọc v đố l kiếm ra 64 bi thơ trong đ nhưng tới nay chưa ai kiếm ra được hết.
Dưới thời nầy đất Nam-kỳ c nhiều giặc gi, dn Chn-Lạp nổi loạn v qun Tim-La sang đnh ph, vua phải dng binh đnh dẹp mi tới năm Thiệu Trị thứ bảy (1847) mới yn được.
Từ khi vua Thiệu Thị ln ngi th việc cấm đạo Thin Cha mới ngui đi được một t, nhưng triều đnh vẫn ght đạo, v những gio sĩ ngoại quốc vẫn cn bị giam ở Huế. C người đưa tin ấy cho trung t nước Php tn l Favin Lvque coi tu Hrone, ng nầy đem tu vo Nẵng xin cho năm người gio sĩ được tha. Năm Thiệu Trị thứ năm (1845) c người Gim mục tn Lefbvre phải n xử tử. Thiếu tướng nước Php l Ccile biết, sai qun đem tu Alcmne vo Nẵng lĩnh gim mục ra.
Năm Ất Tỵ (1847) quan nước Php biết rằng ở Huế khng cn gio sĩ bị giam nữa, mới sai đại t De Lapierre v trung t Rigault de Genouilly đem hai chiếc chiến thuyền vo Nẵng, xin bỏ những chỉ dụ cấm đạo v để cho người trong nước được tự do theo đạo mới. Lc hai bn cn đang thương nghị về việc ấy th quan nước Php thấy thuyền của ta đng gần tu của Php v ở trn bờ lại thấy c qun ta đấp đồn lũy, mới nghi c sự m mưu g chăng bn pht sng bắn đắm cả những thuyền ấy, rồi nhổ neo ko buồm ra bể.
Vua Thiệu Trị thấy vậy tức giận v cng, lại c dụ (sắc lệnh) ra cấm người ngoại quốc vo giảng đạo v trị tội những người trong nước đi theo đạo. Vi thng sau th vua lm bệnh nặng.
Nguyễn Phc Hồng Bảo l con trưởng của vua Thiệu Trị (nhưng lại khng phải l con của chnh phi Phạm Thị Hằng m l con của b phi inh Thị Hạnh). Bảo vốn l người ham chơi, khng chịu học hnh, tổi ngy chỉ lo đnh bạc. Vua Thiệu Trị c la rầy nhiều lần nhưng khng được.
Khi vua lm bệnh nặng, cho đi cc quan đại thần vo trối. Trương ăng Quế, V Văn Giải, Nguyễn Tri Phương v Lm Duy Hiệp vo chầu. Ngi phn rằng Hồng Bảo tuy lớn nhưng ngu độn, t học, chỉ ham vui chơi, nối nghiệp khng đặng, con thứ hai l Hồng Nhậm, thng minh, ham học giống vua c thể cai trị nước được. Vua yu cầu cc quan phải thi hnh tờ di chiếu của vua để lại. Triều thần khc, bi lạy v gọi Hồng Nhậm đến trao ấn v kiếm. Hồng Bảo được tin, tức giận đem thn binh vo nhưng bị quan Phạm Thế Lịch đem qun cản lại chỉ để cho một mnh Hồng Bảo vo m thi. Hồng Bảo vo gặp vua lạy lục, vua quay mặt đi khng trả lời, Phạm Thế Lịch v Vũ Văn Giải đưa Hồng Bảo ra hậu cung v cầm giữ ở đ. Mấy ngy sau th vua băng h tại điện Cn Thnh (1847), lm vua được 7 năm, thọ 40 tuổi (theo Nguyễn Phc tộc gia phả).
