Hãy để thức ăn là thuốc mà thuốc cũng là thức ăn

                -Hippocrate-

Từ hàng nghìn năm nay, khi con người xuất hiện trên trái đất thì việc ăn uống để duy trì và đảm bảo sự sinh tồn là bản năng tất nhiên. Theo thói quen và trí tuệ, với thị giác (nhìn) và khẩu vị (nếm)   cũng như khứu giác (ngửi)…con người đã biết chọn cho mình thức ăn, nước uống từ thiên nhiên cũng như thông qua chế biến để có được những thức ăn ngon nhất.

Những điều đó chứng minh từ hàng nghìn năm trước con người đã biết sử dụng thực phẩm vào việc giúp cho cơ thể của con người khỏe mạnh, phát triển và duy trì giống nòi tuy rằng tự họ cũng chưa thể giải thích “một cách khoa học” theo cách nói thời nay.

THẦN NÔNG BẢN THẢO KINH do Đào Hoằng Cảnh (452-536) biên soạn là dược điển cổ nhất của Trung quốc hiện còn lưu lại, luận bàn về 365 loại dược vật, 252 loại thực vật, 67 loại động vật và 46 loại khoáng vật… liệt kê các dược tính, thuốc làm “khang kiện thân thể” (tăng lực) và “ích thọ diên niên” (kéo dài tuổi thọ) được ông xếp vào loại “thuốc vua” (vương dược) , thuốc nào chỉ trị bệnh thì xếp vào loại “thuốc bầy tôi” (thần dược). Năm 659 triều đình  nhà Đường cho biên soạn Tân Tu Bản Thảo gồm 844 vị thuốc kèm hình vẽ mô tả cụ thể cho thấy ngành Trung Y đã được hệ thống hóa, là cơ sở cho Bản thảo Cương mục của Lý thời Trân (1518-1593) đời nhà Minh sau nầy, ghi rõ cách trị liệu của các dược thảo, động vật và khoáng vật qui mô nhất trở thành nền tảng cho những kiến thức y dược hiện đại.Thêm vào đó, tài liệu của Tôn Tư Mạc chủ trương dùng thực phẩm để phòng bệnh và trị bệnh vào thế kỷ thứ 7 cho thấy việc ứng dụng vào thực phẩm chức năng ngày nay chỉ là một sự kế thừa vốn kiến thức “ẩm thực liệu pháp” theo kinh nghiệm của những thế kỷ trước.

Từ “Tạp” đến “Tinh” trong văn hóa ẩm thực

Điểm qua nguồn lương thực mà tạo hóa đã ban cho loài người dùng để sinh tồn và phát triển thì loại nào  (động vật hay thực vật) cũng có những “chức năng”đặc biệt riêng nhờ hàm lượng Vitamin, khoáng chất vi lượng, protein hay chất béo, chất bột và các nguồn dinh dưỡng cơ bản mà cơ thể con người (cũng như động thực vật) cần đến để chuyển hóa trong cơ thể thành nguồn năng lượng cần thiết cho sự sống, kể cả những loại nấm độc hại, loài cá có độc tố, hóa chất vô cơ như Thạch tín (Arsenic,  As₂O₃ , oxyde arsénieux, anhydride arsénieux, trioxyde arsenic)  gây chết người… nếu sử dụng đúng liều lượng cũng trở thành những dược liệu quí hiếm cho con người. Vì thế, chúng ta có thể nói rằng “thực phẩm chức năng” là điều không có gì mới mẻ, nhưng với đà phát triển về khoa học kỹ thuật, khả năng phân tích ngày nay đã cho phép chúng ta giải mã được những điều “bí ẩn” có trong thực phẩm để từ đó biến cách ăn “tạp” thành ăn “tinh”, tập trung nhiều chất bố dưỡng cho cơ thể một cách hợp lý hơn cũng như qua thức ăn mỗi ngày chúng ta tránh được những căn bệnh hiểm nghèo hay mạn tính mà con người dễ bị mắc phải. Tuy nhiên cách định nghĩa về từ TPCN hiện nay trên thế vẫn chưa được thống nhất vì bản chất phức tạp, đâu là ranh giới giữa “thức ăn có chức năng” đâu là thuốc chữa bệnh, việc ngăn ngừa bệnh tật có phải là thuốc hay không vẫn là một đề tài nóng bỏng giữa những nhà quản lý và khoa học tuy rằng việc lạm dụng “chức năng” phòng bệnh để biến thành thuốc chữa bệnh là hiện tượng phổ biến hiện nay như chúng ta đã thấy những quảng cáo phóng đại của một một số nhà sản xuất TPCN. Sự việc nầy được các cơ quan về quản lý dược và thức phẩm các nước cảnh báo, lo ngại người tiêu dùng sẽ bị lừa gạt, ‘tiền mất tật mang” mặc dù tâm lý “tránh” bệnh tật, lười đi chẩn đoán và xét nghiệm của người dân là khe hở để các loại TPCN hoành hành và phát triển, mở rộng thị phần trong đời sống “ẩm thực” hiện nay. Phải chăng ý đồ của các nhà khoa học, chế biến thực phẩm muốn biến “thuốc” là một loại thức ăn “ngon” thay cho khái niệm “thuốc đăng dả tật” đã tồn tại trong quần chúng hằng nghìn năm qua ?

Box 1. TPCN (Nutraceuticals hay Functional foods)

do TS Y khoa Stephen DeFelice đặt ra vào năm 1980, ông là người sáng lập ra “Quỹ Cải tiến Y học” với ý nghĩa là loại thực phẩm có lợi cho sức khỏe-y tế bằng cách bổ sung những hoạt chất hay thành phần thiên nhiên đem lại sức khỏe hoặc tăng cường sưc khỏe cho cơ thể con người.

Box 2.Thực phẩm chức năng là gì?

Box.3. Khả năng của Đười uơi

Giống  khỉ đười ươi ăn loại lá cây diệt ấu trùng trong bao tử, một số thú vật  tìm đến loại nấm như Penicillin và các loại chống nấm (antifugals) để tiêu diệt các loại bò chét…và con người biết áp dụng trị liệu bằng kháng sinh.

Box 4. Đậu nành

Những tập đoàn sản xuất trong công nghiệp thực phẩm biện hộ rằng họ tìm cách “góp phần“ vào việc bồi dưỡng cơ thể cho người tiêu dùng bằng nhiều phương pháp làm tăng giá trị của sản phẩm như pha vào sữa bò cho trẻ em các loại khoáng, vitamin, các hoạt chất vi lượng để bổ não như acid folic, Omega 3, DHA, Hormone (kích thích tố)… hay những chế phẩm kích thích (tăng lực có khi tăng trọng) như nước uống, thực ăn  khô trộn rau quả khô, nước uống chống táo bón bằng cách thêm chất xơ … và càng ngày càng đi sát với ngành y tế, dược lý cổ truyền phương đông từ những công thức pha chế  thảo dược trong sản phẩm. Nhưng tiếc thay hiệu quả thực tế của những loại sản phẩm nầy đang còn trong tình trạng” chưa nghiệm thu” mặc dù lời lẽ quảng cáo thì… lên tới chín tầng mây, toàn là thức ăn “thần dược” (!)-- đã tồn tại hàng nghìn năm nay. Tính khả dụng sinh học với những kết quả từ thử nghiệm  “in vitro” (trong phòng thí nghiệm) đến “in vivo” (trên cơ thể sống) đến  đều không rõ, phần lớn chỉ nói theo “cảm tính” hay kinh nghiệm truyền khẩu hoặc bằng những tư liệu trong đông y, chưa được chứng minh một cách khoa học . Cơ chế phản ứng, sự hấp thu của cơ thể (người có bệnh cũng như không bệnh) và tác dụng tích cực cũng như tiêu cực của những chất “bổ dưỡng” hay hoạt chất pha trộn trong thực phẩm chức năng như thế nào vẫn còn trong bóng tối.Trường hợp cụ thể như Mướp đắng trong đông y được xem là có tác dụng tiêu viêm, giải nhiệt, chống ung thư chưa nhiều Vitamin C, protein giúp nâng cao khả năng miễn dịch (để chống sự thử nhập của tế bào ung thư nhờ Trinitrophenol)… như thế Mướp đắng là một thức ăn quá ư lý tưởng và nhiều nhà sản xuất đã làm loại trà Mướp đắng, Nước giải khát mướp đắng…nhưng chưa chứng minh được dược dụng cụ thể, với hàm lượng bao nhiêu trong một lít nước/dung dịch với  khả dụng sinh học như thế nào. Trong dân gian người ta nấu canh mướp đắng dồn thịt để ăn cho mát, hay nấu nước mướp đắng để tắm cho trẻ sơ sinh khi bị rôm sảy vào mùa nóng nực là những “bài”thuốc phổ biến và có hiệu quả thật sự tuy nhiên khi biến những kiến thức nầy thành “thực phẩm chức năng” thì buộc phải có những cứ liệu khoa học về tác dụng của thành phần hóa chất thiên nhiên và độ tương thích của chúng đối với cơ thể con người như thế nào… mới có thể biến thành sản phẩm có ích và được cơ quan quản lý công nhận. Tương tự như vậy Trà (các loại) hay Nấm hương cũng là loaị nguyên liệu cực kỳ quí trong Đông dược cũng như trong đời sống ẩm thực. Về mặt dược học Nấm hương được biết là loại thuốc có thể hạ huyết áp, giảm Cholesterol, cải thiện viêm khớp, phòng ngừa suy lão…nhờ hàm lượng khoáng phong phú trong đó có nhiều Kalium , Vitamin B2, D, PP, Protein, chất xơ, Lipid, Polysaccharide… từ đó người ta dùng nấm hương để chế biến thức ăn có tác dụng “chức năng” “chữa”  bệnh các loại bệnh như viêm gan hay giảm bạch cầu, bệnh xơ cứng động mạch, tiểu đường, viên dạ dày, thiếu máu…và nếu như nhà sản xuất thực phẩm công nghiệp ứng dụng sản xuất đại trà thức ăn có nấm hương thì chắc chắn họ sẽ ghi chép đầy đủ những tác dụng tích cực như trên để quảng cáo cho sản phẩm của mình. Qua hai thí dụ trong muôn ngàn loại dược thảo, củ quả, trái cây, thịt cá… chúng ta có thể hình dung mặt bằng của thực phẩm chức năng  “bao la” đến mức độ cho phép bất cứ ai cũng có thể tham gia vào thị trường “thực phẩm chức năng’ một cách dễ dàng. Hay nói khác, đi những cơ quan chức năng về y tế và thực phẩm không thể quản lý nổi, tách bạch giữa thực phẩm chức năng và thuốc chữa bệnh, đâu là ranh giới rạch ròi để người tiêu dùng không bị lừa gạt hay nhầm lẫn.

____________________________________

Nhóm đáng tin cậy:

Nhóm có bằng chứng đáng tin cậy:

Nhóm có bằng chứng nhưng chưa đủ tin cậy:

Nhóm còn tranh cãi

Theo: Hội đồng Khoa học và Sức khỏe Hoa Kỳ

Box 3. Thị trường thế giới của TPCN (2004-2006)

__________________________________________

35 % người bị ung thư ở Hoa kỳ bắt nguồn từ thói quen và cách ăn uống mà ra như ăn quá nhiều dầu mỡ, nhiều thịt đỏ, ít chịu ăn rau cải và trái cây tươi

Những điều sai trái trong Thực Phẩm Chức năng

              --C’est la dose qui fait le poison”—liều lượng làm nên chất độc— 

Paracelse (nhà hóa học Thụy sĩ, 1493-1541)

TPCN không phải là thuốc chữa bệnh

Thực vậy, những thực phẩm chức năng ngày nay đều (nhiều nhà sản xuất cố tình phỏng theo thuốc chữa bệnh*) có hình dạng bao bì, viên nan không khác gì dược phẩm, chỉ cần “uống” chứ không hề ngậm, nhai, cắn nghiền… để tiêu hóa như một thức ăn bình thường. Mặt khác, thực phẩm chức năng “cô đặc” với nhiều tinh chất trích ly từ thiên nhiên được hổn hợp (hay tổng hợp) liệu còn giữ được những tác dụng “cổ truyền” (vốn có trong từng nguyên liệu) cũng là một vấn đề cần phải được nghiên cứu và xem xét kỹ lưỡng vì trong quá trình pha trộn,nấu chảy hay tạo hình sản phẩm, những hoạt chất có trong bản thân các nguyên liệu sẽ xảy ra những phản ứng, tương tác  lẫn nhau và có thể biến tính (hóa, lý) mà các nhà sản xuất không lường được vì vậy cho đến nay FDA Hoa kỳ không công nhận thuật ngữ “thực phẩm chức năng” (functional foods) mà chỉ thừa nhận thực phẩm có an toàn hay không mà thôi đồng thời hạn chế việc in ấn những tác dụng “dược lý” nếu không phải là thuốc chữa bệnh.

 Nhật bản là nước đã thừa nhận sự có mặt của thực phẩm chức năng, rằng dó là những thức ăn có lợi cho sức khỏe người tiêu dùng để ngăn ngừa hay chống lại một chứng bệnh nào đó thông qua việc ăn uống, lập ra chế độ đăng kí tự nguyện “FOSHU” cho phép nhà sản xuất thực phẩm chế biến gọi sản phẩm của mình là Thực Phẩm Sức Khỏe (Kenkoshokuhin) trên những cứ liệu khoa học chứng minh  tính hiệu quả để “cải thiện” một chứng bệnh nào đó và được xem là một sản phẩm thức ăn hỗ trợ.

Theo báo cáo của nhóm Melissa Williams của Ngân hàng thế giới vào tháng 9/2006 cho biết giá cả của các loại thực phẩm chức năng thường có hoa hồng phân phối rất cao, rao bán với giá trên trời tùy theo nội dung quảng cáo (chữa hay ngừa bách bệnh…) từ 30-500% cao hơn loại thực phẩm tương đương  thông thường . Hơn thế nữa thị trường tiêu thụ trên thế giới khó lòng ước lượng chính xác, ước lượng sơ bộ là vào khoảng 30-60 tỷ đô la/năm mà Nhật bản,Hoa kỳ và EU là những nơi bán chạy nhất, tốc độ tăng trưởng hằng năm của các loại thực phẩm nầy tương đương 10% đặc biệt là TPCN cho trẻ em . Ngoài ra, mức xuất khẩu của các nước về loại TPCN đang phát triển cũng tăng theo nhờ sự thị trường ở những nước công nghiệp phát triển vì đó là những nước  có nhiều nguồn nguyên liệu, dược thảo và y học cổ truyền phổ biến, kinh nghiệm trong việc đưa vào ngành chế biến thực phẩm chức năng...

Thị trường to lớn và những quan điểm còn tranh cãi

Trong năm 2003, 90% sản lượng TPCN trên thế giới được tiêu thụ tại Nhật (15 tỷ đô la, 25% thị trường), Hoa kỳ (31 tỷ đô la, 35 %)  các nước EU (32% hơn 15 tỷ đô la) và phần còn lại là 8% (các nước khác) thì sang năm 2004 các thị trường của những nước đang phát triển cũng bắt đầu tăng vì mức thu nhập của người dân những nước nầy bắt khấm khá, đặc biệt TQ, Nga và Brazil là có biểu hiện thay đổi rõ rệt.Ở Nhật bản, TPCN đã dược đưa ra thị trường từ những năm 1930 và thay đổi trở thành một trong những nước sản xuất và tiêu thụ cao trên thế giới vào giữa thập kỷ 1980 với sự can thiệp hỗ trợ cực mạnh của chính phủ vì điều kiện đặc thù của nứớc nầy nhằm tăng cường sức khỏe của người già, giảm chi phí khám và chữa bệnh ngày càng tăng cao do tuổi thọ của người Nhật đã thay đổi khá rõ rệt. Chính phủ Nhật bản đã có những chương trình đặc biệt nghiên cứu TPCN cho những người bị bệnh mạn tính nhằm sớm cải thiện sức khỏe và với những nổ lực nầy, Nhật bản đã thành công trong việc sản xuất những loại “thực phẩm bổ sung” đồng thời sớm có qui chế về TPCN dưới tên gọi Thực Phẩm Đặc biệt cho Sức khỏe (FOSHU)** vào năm 1991 nhằm làm rõ phạm trù “chức năng” của thực phẩm chế biến đồng thời ngăn chận nạn quảng cáo tràn lan, làm sai lệch nhận thức của người tiêu dùng.Từ đó những sản phẩm đóng dầu FOSHU trên thị trường đã trở nên phổ biến, dưới dạng viên hay con nhộng dùng kèm theo thức ăn hay nước uống. Tuy nhiên nhiều nhà sản xuất đã lợi dụng ý tưởng nầy để ăn theo trong khi chỉ có khoảng 18% là sản phẩm có chứng nhận của FOSHU, có nghĩa là 82% còn lại là không qua kiểm nghiệm hay đăng kí với FOSHU (xem bảng).Cuối năm 2005 đã có 569 sản phẩm được Foshu thừa nhận với  doanh thu vượt 5 tỷ đô la (60 tỷ yen) trong số hơn 5,500 sản phẩm chức năng (Foshu công nhận hoặc không đăng ký) nếu tính từ năm 1990. Trên thị trường Nhật bản, bao giờ cũng có 1,500-2,000 sản phẩm chức năng trong đó khoảng 400 là đạt chất lượng đăng kí ở Foshu. Ngày nay người Nhật chi cho TPCN là  126 đô la/người/năm trong khi Hoa kỳ là 67.9 đô la, châu Âu là 51.2 đô la và khoảng 3.20 đô la đối với các nước châu Á khác. Vấn đề tại sao Nhật bản có mức tiêu thụ cao có thể giải thích như sau:

-Vấn đề ô nhiễm trong môi trường, thức ăn, thuốc trị bệnh ngày càng tăng đẩy chi phí y tế dự phòng trở thành gánh nặng cho người dân và chính phủ vì kim ngạch bảo hiểm y tế liên tục lên cao

-Tỷ lệ người cao tuổi từ 65 trở lên sẽ tăng, chiếm khoảng 30% nhân khẩu trong xã hội tính vào năm 2030, điều tra năm 2005 là 25% cao hơn Hoa kỳ chỉ dưới 20%. Người Nhật sống thọ nhất thế giới, bình quân Nam là 78 tuổi trong khi đó Nữ là 85 tuổi .

-Lý do tử vong trong xã hội Nhật bản (năm 2002)

Qua những con số thống kê kể trên cho thấy lý do tại sao Nhật bản là nước dẫn đầu trong việc khai phá thị trường và chủng loại TPCN trên cơ sở nghiên cứu cũng như hỗ trợ của chính phủ qua qui chế không quá nghiêm nhặt. Mặt khác nhu cầu về TPCN trong xã hội ngày càng tăng theo ý thức ngăn ngừa tật bệnh trong một xã hội mà lớp người già trên 60 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất. Bên cạnh đó, động thái đáng lưu ý là các nước châu Âu đang quen dần với TPCN, tiêu thụ trên 15 tỷ đô la, tăng bình quân 16%/năm cho thấy tốc độ tăng trưởng nhanh nhất đặc biết tập trung vào những sản phẩm đi từ sữa và nước giải khát là chủ yếu (5 lần hơn Nhật bản và Hoa kỳ).Trong khi ở những nước nghèo (đang phát triển) tỷ lệ người dân còn ở trong tình trạng  suy dinh dưỡng hay đói kém vẫn còn cao, vấn đề dinh dưỡng đang là một gánh nặng chưa giải quyết nổi (như một số nước ở Châu phi,Châu á và Châu mỹ la tinh…) thì hiện tượng thừa dinh dưỡng, người mắc bệnh mạn tính  tăng cao đến mức báo động. Theo  báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới  trong số 56.5 triệu người chết hằng năm có 56.5% chết vì các chứng bệnh như tiểu đường, tim mạch, ung thư, béo phì, hô hấp… Riêng ở các nước đang phát triển thì cao hơn, 79% số người chết là do các chứng bệnh mạn tính trong khi có thể giảm thiểu, 80% số người  vì Tim mạch, 90% người tiểu đừờng tuýp 2 và 30% người bị ung thư thoát khỏi tử vong bằng cách thay đổi lối sống kể cả chế độ ăn kiêng để giảm ốm và hạn chế sự phát triển của các chứng bệnh nói trên (***). Trong những năm gần đây người tiêu dùng trên thế giới lo lắng về sức khỏe, dinh dưỡng và an toàn thực phẩm ngày càng dâng cao đặc biệt người dân ở các nước phát triển hay người có thu nhập cao ở những nước đang phát triển trước nạn ô nhiễm độc tố, thuốc trừ sâu, kháng sinh, vi khuẩn, hóa chất…ngày càng ăn sâu trong cuộc sống con người buộc chính phủ các nước phải quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm chặt chẽ hơn, sửa đổi những qui định mỗi lúc một nghiêm nhặt đồng thời người tiêu dùng thể hiện sự quan tâm để tự bảo vệ sức khỏe,tăng cường khả năng chống dịch bệnh thông qua việc sử dụng các loại  TPCN với những thành phần dưỡng chất đặc biệt (xem bảng 3).Tuy nhiên vấn đề TPCN trên thế giới vẫn có nhiều “giải thích”khác nhau vì chỉ lệch đi khoảng cách giữa thuốc trị bệnh và TPCN trên “dược dụng” thì giá cả sản phẩm của TPCN được nâng lên gấp bội không bị hạn chế bởi những qui định gắt gao như thuốc như “chống chỉ định”, hàm lượng rõ ràng, cách dùng với liều lượng theo toa của Bác sĩ chuyên môn,nhất là các chững bệnh mạn tính…vì vậy việc phân loại TPCN hiện nay vẫn là một vấn đề gây tranh cãi. TPCN ở Hoa kỳ,nước tiêu thụ nhiều nhất trên thế giới được chia làm hai loại thông tin: loại có lợi cho sức khỏe (health claism) và loại về cấu trúc/ chức năng (function claims/structure). Loại 1 có lợi cho sức khỏe thì phải được FDA chứng nhận trước khi lưu hành, loại 2 thì không nhưng phải xuất trình đầy đủ để chứng minh khi đăng ký sản phẩm nhưng phải đạt những tiêu chuẩn về VSATTP. Tại Anh cũng như các nước châu Âu cũng chưa có một định nghĩa chính thức và hợp pháp về TPCN, định nghĩa của Bộ Nông nghiệp Thủy sản và Thực phẩm công nhận (MAFF) cho rằng “TPCN là các loại thực phẩm được tăng cường nhằm mục đích cung cấp các lợi  cho sức khỏe”chung chung,không đưopực phép tạo ra các lợi ích cề sức khỏe cụ thể hay mang mục đích y học cụ thể như Nhật bản, hướng đến các nhân tố có liên quan đến các chứng bệnh (như Có thể hạ thấp Cholesterol hay Cần thiết cho thị lực nếu thực phẩm có Vitamin A).

Nói tóm lại các nước châu Âu cho phép phạm vi rộng lớn của các mục tiêu về sức khỏe mà các loại thực phẩm mang lại và đề ra các thủ tục kiểm chứng những căn cứ xác định các mục tiêu sức khỏe của sản phẩm cũng như qui định hình thù của TPCN không phải dạng Viên,Con Nhộng hay tương tự thuốc chữa bệnh vì dễ gây nhầm lẫn cho ngừơi tiêu dùng.

Thay lời kết

Dù với cách định nghĩa hay lối nói thế nào đi nữa thì sự ra đời và tồn tại của các loại TPCN là có thật, đòi hỏi người tiêu dùng cẩn thận   tìm hiểu  “chức năng” của sản phẩm khi chọn mua, chớ nên tự mình “chữa bệnh” bằng TPCN cho dù đó là những sản phẩm quảng cáo nổi tiếng. Không có gì thay thế được bữa ăn gia đình với những món hợp khẩu vị (ngon), cân bằng và đủ chất dinh dưỡng trong niềm hạnh phúc, ấm cúng mà sự đoàn tụ đem đến cho mỗi người. Một bữa cơm ngon bao gồm các yếu tố vật chất lẫn tinh thần, góp phần duy trì sự sống và phát triển của cơ thể cũng như chan hòa tình cảm giữa con người và con người vì trong khi thưởng thức các món ăn người ta còn tận hưởng không khí thư giản, nói chuyện thoải mái bên nhau với bạn bè hay người thân, chắc chắn bạn không thể ăn uống thoải mái và cảm thấy  ngon khi đang giận hờn và bộ máy tiêu hóa cũng sẽ “xấu” đi khi bụng dạ còn lắm điều bực bội.

Nếu bạn thấy “khó ở” thì nên đến khám và làm xét nghiệm theo chỉ định ở các trung tâm y tế hay bác sĩ để tìm ra nguyên nhân của những  triệu chứng bất thường trong cơ thể và sớm có biện pháp chữa trị phù hợp , thích nghi với nền y học phát triển ngày nay trước khi nghĩ đến việc  đoán bệnh và tự chữa bằng TPCN có khi “tiền mất tật mang” một cách đáng tiếc.

 “Người dân vẫn chưa quen và bị nhầm lẫn các khuyến cáo của thuật ngữ TPCN bởi một số nhà sản xuất thổi phồng tác dụng bằng cách ghi quá nhiều công dụng trên nhãn mác. Thậm chí, hiện nay có một số sản phẩm theo y học cổ truyền sản xuất đại trà chưa được chứng minh lâm sàng, đang có xu hướng thêm thắt để công bố là TPCN”.

Box 1. Thị trường TPCN ở các nước đang phát triển

TQ: khoảng 6 tỷ đô la/năm và gấp 2 vào năm 2010

Ấn độ: là một trong 10 nước đứng đầu về TPCN, và gấp 2 trong vòng 5 năm tới

Brazil:  tăng nhanh trong những năm gần đây, đạt 1.9 tỷ đô la trong năm 2009, trăng 29% trên đầu ngừoi về chi phí tiêu thụ TPCN.

Peru: là quốc gia sản xuất nhiều đường,tinh bột…vì vậy thị trường nước nầy là các loại TPCN ít béo và không đường

Nga: thị trường khoảng 75 triệu đô la năm 2004 và tăng hàng năm 20%, là tốc độ tăng trưởng cao nhất trong đời sống lương thực.

Box 3. Thị trường TPCN ở Nhật bản

____________________________________

Box 5. Thị trường thế giới của TPCN (2004-2006)

loạiTPCN

                                    2004      2005   2006  tổngcộng