● Qui tắc:

58 (= 50 + 8) ngũ thập bát 五 十 八

109 (= 100 + 9) nhất bách cửu 一 百 九  

● Diễn tả con số phỏng chừng:

Thả 且 , tương 將 , khả 可 , sổ  數 đứng trước con số; dư 餘 , hứa 許 , sở 所 , tả hữu 左 右 ... đứng sau con số.

– thả tam niên 且 三 年 : khoảng 3 năm.

– niên thả cửu thập 年 且 九 十 : tuổi gần 90.

– tương ngũ thập lý 將 五 十 里 : gần 50 dặm.

– trường khả thập trượng 長 可 十 丈 : dài khoảng 10 trượng.

– sổ thập vạn nhân 數 十 萬 人 : vài chục vạn người.

– tam thập thất dư nhân 三 十 七 餘 人 : hơn 37 người.

– tam thập thất hứa nhân 三 十 七 許 人 : khoảng 37 người.

– tam thập thất nhân sở 三 十 七 人 所 : khoảng 37 người.

– tam thập niên tả hữu 三 十 年 左 右 : khoảng 30 năm.

● Diễn tả phân số: mẫu số + phân + chi + tử số :

– ½ bán 半 : phân nửa.

– 3/10 thập phân chi tam 十 分 之 三 : 3 phần 10.

Tập viết cổ văn:

Chú ý: Đối với người mới học, phần trên đây cũng đủ. Nhưng trong suốt khóa học, những điểm dưới đây cần được tham khảo thêm:

● Hán cổ đại gọi 10 vạn (= 100.000) là một ức 億 ; Hán hiện đại gọi vạn vạn 萬 萬 (một trăm triệu: 100.000.000) là một ức 億 .

● Hán cổ đại không dùng linh 零 làm số; Hán hiện đại có dùng nó với ý là «lẻ, linh». Thí dụ: 108 (một trăm lẻ tám; một trăm linh tám) thì Hán cổ đại nói nhất bách bát 一 百 八 , còn Hán hiện đại nói nhất bách linh bát 一 百 零 八 .

● Hán cổ đại có khi dùng hữu 有 (hay hựu 又) để nói ý «lẻ, linh». Thí dụ: 108 = nhất bách bát 一 百 八 = nhất bách hữu bát 一 百 有 八 = nhất bách hựu bát 一 百 又 八 .

● Nói chung, hữu 有 (hay hựu 又) có thể đặt sau hàng chục, hàng trăm, hàng ngàn, hàng vạn. Thí dụ:

– ngô thập hữu ngũ nhi chí ư học 吾 十 有 五 而 志 於 學 : Ta 15 tuổi lập chí ở việc học.

– bách hữu nhị thập lý 百 有 二 十 里 : 120 dặm.

● Đôi khi không có chữ đệ 第 mà vẫn hiểu là số thứ tự: Thí dụ:

– Tần Chiêu Vương tứ thập bát niên 秦 昭 王 四 十 八 年 : năm thứ 48 đời Tần Chiêu Vương.

● Nói chung, trong Hán cổ đại, số có thể đứng trước hoặc sau danh từ, còn trong Hán hiện đại thì số luôn đứng trước danh từ. Thí dụ:

– thập cửu niên 十 九 年 : 19 năm.

– xa lục 車 六 : 6 chiếc xe (Hán hiện đại: lục lượng xa 六 輛 車 ).

● Số có thể đi kèm với lượng từ 量 詞 (giống như tiếng Việt nói: cái, con, chiếc, ...) nhưng trật tự của chúng khác nhau giữa Hán cổ đại và Hán hiện đại.

– Hán cổ đại: danh từ + số + lượng từ. Thí dụ: xa lục thặng 車 六 乘 : 6 chiếc xe.

– Hán hiện đại: số + lượng từ + danh từ. Thí dụ: lục lượng xa 六 輛 車 : 6 chiếc xe.

● Hán cổ đại có khi không cần lượng từ, chẳng hạn xa lục thặng 車 六 乘 (6 chiếc xe) có thể viết là xa lục 車 六 hay lục xa 六 車 .

● Các con số như 3 , 9 , 10 , 12 , 18 , 36 , 72 , 100 (bách 百 ), 1000 (thiên 千 ), 10000 (vạn 萬 ) còn có thể diễn tả con số đại khái, chứ không chính xác là con số ấy.

● Người Trung Quốc xem số 9 là số hên vì 9 là cửu 九 khi phát âm theo giọng Trung Quốc thì nó đồng âm với chữ cửu 久 (lâu dài). Họ không xem 13 là số xui, mà xem 14 là số xui, vì thập tứ 十 四 phát âm gần giống thập tử 十 死 . Các phòng khách sạn hay phòng bệnh viện mang số 14 bị kiêng vì ý nghĩa «thập tử nhất sinh» 十 死 一 生 (mười phần chết, chỉ một phần sống).

< về trang chính >