Archimède, Eurêka và cái chết

Huỳnh Ðức Thắng

Trở về Những câu chuyện danh nhân

 

Hiéron, vua Syracuse bảo người thợ kim hoàn làm một vương miện bằng vàng nhưng  vua nghi ngờ người thợ này pha bạc vào. Vua hỏi Archimède làm cách nào để biết sự gian lận mà vẫn giữ nguyên vẹn  vương miện. Archimède suy nghĩ mãi nhưng không ra. Cho đến khi bất ngờ khi đang tắm, ông nhận thấy rằng chân tay ông nhẹ và ông đã khám phá ra  nguyên lý Archimède: Một vật chìm trong chất lỏng sẽ chịu một lực từ dưới lên trên bằng thể tích chất lỏng mà vật đo chiếm chỗ."  Mừng quá, ông  nhảy ra khỏi bồn  tắm và la lên "Eurêka!" (Tôi đã tìm ra rồi)

Năm 215 trước Công nguyên, Archimède tổ chức  phóng chống giúp cho Syracuse  trước sự xâm chiếm của quân La Mã trong trận chiến La Mã-Carthage.  Trong 3 năm, ông đã cho thiết lập những máy chiến tranh như máy bắn (catapultes) và gương có mặt cong  phản chiếu ánh mặt trời làm đốt cháy chiến thuyền của  quân La Mã từ  ngoài biển xa. Tuy nhiên  cuối cùng quân La Mã tràn vào thành phố. Khi quân La Mã vây thành phố, ông bị một người lính giết vì mải tính bài toán hình học mà không trả lời câu hỏi của người này. Tướng La Mã Marcellus vô cùng  tiếc và đã ra lệnh cho xây cất ngôi mộ trọng thể trên đó có vẽ những hình cầu và lăng trụ.