Denis Poisson

Vietsciences-Nguyễn Toàn
 

Denis Poisson (1781-1840) Nhà Toán và Vật lý học Pháp

Năm 1798, vừa được 17 tuổi, ông được nhận vô Trường Polytechnique hạng nhất qua kỳ thi tuyển sinh. Ông được J. Lagrange và P. Laplace (hai nhà Toán học lúc bấy giờ là Giáo sư trường này) chú ý như một nhà Toán học xuất sắc. Năm 1880 ông trở thành giáo sư phụ đạo và trở thành giáo sư hai năm sau.

Năm 1808 ông vô Hội Bureau des longitudes (chuyên về Thiên văn học) rồi liên tục được làm Giáo sư Cơ học Ðại học Khoa học, hội viên của Học Viện, Giám khảo kỳ thi ra trường và cuối cùng làm cố vấn cho Ðại học này. Năm 1837, chỉ dụ  nâng ông lên làm Công khanh của Pháp. Ông mất tại Paris 3 năm sau.

 
 


Poisson đã cống hiến cuộc đời ông cho việc Nghiên cứu Khoa học.
Tác giả của 300 tập hồi ký, ông quan tâm đến nhiều ngành. Với môn Toán, ông phát triển luật những con số lớn, luật căn bản cho lý thuyết Xác suất. Ngành Thiên văn, ông thiên về nghiên cứu chuyển động các hành tinh và soạn ra môt tác phẩm đặc biệt Sur l'invariabilité des moyens mouvements des grands axes planétaires. Nhưng chính môn Vật lý là ông chú trọng hơn cả. Những công trình của ông về Ðiện và Từ học có tầm quan trọng rất lớn. Dựa trên căn bản của thuyết Coulomb, ông đã thử tính bằng Toán học sự phân phối điện tích trên bề mặt của sợi dây dẫn điện. Tiếp theo ông chứng mnh là những yếu tố này áp dụng được cho Từ học.