Euclide

Vietsciences-Nguyễn Vũ Ngân Hà

 

Euclide (-323; -283), Archimède và Apollinos là ba nhà toán học lớn  của cổ Hy Lạp.

Chúng ta biết rất ít về đời sống của Euclide. Hình như ông dạy Toán ở Alexandrie thời  Ptolémée 1er. Ông là người sáng lập ra Trường Alexandrie đã ảnh hưởng đến những công trình của Archimède 

Bù lại với sự hiểu biết ít ỏi về  ông, lý thuyết của ông được biết và lập thành  một phương hướng cho lịch sử Toán học.

 

Tác phẩm chính là quyển  Những nguyên lý  (Les éléments) .  Công trình này tượng trưng cho sự tổng hợp của những kết quả  về Toán học. Sách gồm 13 quyển. Bốn quyển đầu giảng về Hình học phẳng với những  khái niệm về các điểm, đường thẳng, và diện tích. Ngoài ra cũng những bài diện tích các đa giác

Quyển V  nói về những khái niệm về phân tích. Quyển  VI bàn về  sư  giống nhau giữa các hình và đưa ra cách giải phương trình bậc hai nhờ hình học. Các quyển VII, VIII và XI nói về  Số học. Quyển X  giảng về số vô tỉ (nombres irrationnels) và ba quyển cuối cùng giảng về  hình học không gian.

Quyển hệ luận  Porismes được chia thành hai nhóm: nhóm các giả thiết (hypothèses) và nhóm các tiên đề (axiomes). Trong số năm tiên đề  có định đề (postulat) Euclide nổi tiếng: Trong mặt phẳng, qua một điểm ngoài đường thẳng, chỉ có một đường thẳng song song với đường thẳng đó mà thôi.