1- Ibn Buttuta (1303-1365):
Người Ả Rập sinh ở Morrocan, ông đã đi từ Châu Phi,
Châu Á và nhiều phần khác của Châu Âu trong chuyến
thám hiểm thế giới Ả Rập 29 năm của ông. Các chuyến
đi của ông được ghi trong một cuốn sách viết bằng
tiếng Ả Rập và được lưu truyền trong thế giới Đạo
Hồi (Muslim world).
2- John Cabot (1450-1499):
Một
nhà hàng hải người Italy định cư ở Anh và được sự hỗ
trợ của nhà vua Henry VII. Ông đã chạy tàu tới Bắc
Mỹ tìm kiếm đường chạy theo hướng phía tây sang
phương đông. Những chuyến thám hiểm của ông đã phát
hiện ra phần lớn Bắc Mỹ cho nước Anh.
3- Sebastian Cabot (1476-1557):
Con trai của John Cabot và là một trong những người
chuyên vẽ bản đồ kỹ lưỡng nhất thời đó. Ông là người
thám hiểm tìm kiếm đường đi theo hướng tây bắc tới
phương đông. Ông đã chạy tàu từ Tây Ban Nha và thám
hiểm nhiều phần Nam Mỹ
4- Juan de Cartegena:
Thuyền trưởng tàu San Antonia, một trong những con
tàu chạy vào năm 1519 cùng với Magellan. Ông đã mưu
toan giết Magellen và tiếp tục chuyến thám hiểm. Ông
là người cầm đầu cuộc âm mưu binh biến. Magellan đã
bỏJuan de Cartegena trên hoang đảo Patagania năm
1520.
5- Jacques Cartier (1491-1557):
Nhà hàng hải chính phát hiện ra dòng sông St.
Lawrence và đã thám hiểm vùng đất mà ngày nay là
Montreal, và tìm kiếm ra tuyến đường tây bắc.
6- Samuel de Champlain (1570-1635):
Nhà thám hiểm, hàng hải người Pháp và nhà địa lý vẽ
bản đồ vùng Bắc Mỹ. Ông là người sáng lập ra Quebec,
thuộc địa vĩnh viễn của Pháp ở Bắc Mỹ vào năm 1608.
Ông đã thám hiểm dọc bờ New England. Ông phát hiện
ra Hồ Champlain. Các bài viết và bản đồ của ông là
những hồ sơ chính xác về địa lý vùng Bắc Mỹ.
7- Charles I (Charles V) (1500-1558):
Hoàng đế Đế chế La Mã Thần thánh (Charles V) từ năm
1519 đến 1556. Ông là nhà vua Tây Bay Nha từ 1516
đến 1556. Ông đã trị vì Thế giới Cũ và những vùng
đất mới phát hiện ra ở phương tây. Ông là nhà vua
đầu tiên trị vì một nước Tây Ban Nha thống nhất.
8- Đô đốc Cheng Ho (1371-1434?):
Người Trung Quốc chỉ huy Đội tàu Kho Báu (Treasure
Fleet) của vua Càn Long người mở rộng quyền lực
Trung Quốc trên Thái Bình Dương từ năm 1405 tới
1433.
9- Christopher Columbus (1451-1506):
Sau khi giành được sự hỗ trợ của các quốc vương Tây
Ban Nha, nhà vua Ferdinand và Hoàng hậu Isabella,
ông là người đầu tiên thám hiểm vùng biển chưa được
vẽ trên hải đồ về phía tây. Trong bốn chuyến hành
trình của ông, ông đã phát hiện ra các vùng đất
Bahamas, Hispaniola, Cuba, Dominica, Guadeloupe,
Jamaica, Trung Mỹ và Nam Mỹ. Ông đã tìm được đường
đi sang phương đông theo hướng tây.
10- Diego Columbus (1480-1526):
Sinh ra ở Bồ Đào Nha là con của Columbus và Felipa
Perestrelas Moriz. Mẹ ông chết khi ông bốn tuổi. Khi
lớn lên, ông đưa đơn kiện tới nhà vua Tây Ban Nha để
dành được quyền lợi đã được ban cho bố ông. Yêu sách
của ông không bao giờ được ban.
11- James Cook (1728-1779):
Sỹ quan hải quân, nhá giám định và thám hiểm. Năm
1768, ông thực hiện chuyến đi đầu tiên nổi tiếng của
ông quan sát hiện tượng nhật thực của Sao Kim
(Venus) và quyết định sự tồn tại của lục địa phương
nam. Năm 1772, ông chạy tàu chuyến thứ hai tìm kiếm
lục địa phương nam được kể trong truyền thuyết, và
ông phát hiện ra các quần đảo Thái Bình Dương. Trong
chuyến hành trình cuối cùng của ông năm 1776, ông đã
chạy trong Thái Bình Dương, vẽ hải đồ bờ biển Bắc Mỹ
từ Oregon tới Eo biển Bering, và tìm ra tuyến đường
tây bắc ở vĩ độ cao. Ông bị giết tại Hawaii năm
1779. Ông là thuyền trưởng đi biển đầu tiên chống
lại sự lan truyền của bệnh co rút sco-vy (bệnh thiếu
vitamin C) và những bệnh khác trên tàu. Ông là người
đầu tiên mang thời kế (chronometer) và vì thế đã
giúp ông xác định vị trí chính xác trên bề mặt trái
đất.
12- Bartolomeu Dias (1450-1500):
Nhà hàng hải Bồ Đào Nha, phát hiện ra Mũi Hảo Vọng
(Cape of Good Hope) và có lẽ là người đặt tên cho
nó. Ông thiết lập nên thời kỳ cho những nhà thám
hiểm theo sau ông đi tới Ấn Độ bằng đường biển. Dias
chết trên biển khi tàu đắm trong cơn gió mạnh đột
ngột ở nam Đại Tây Dương vào tháng 5-1500.
13- Francis Drake (1540 hoặc 1542-1569):
Nhà
thám hiểm thứ hai đi vòng quanh thế giới. Ông là
người cướp biển thành công giúp việc phá vỡ sự độc
quyến các tuyến đi biển chính của Tây Ban Nha và Bồ
Đào Nha. Là người Anh đầu tiên thám hiểm Thái Bình
Dương. Ông chết vì bệnh lị tại bờ biển Panama.
14- Sebastian del Cano (or Elcano) (1476-1526):
Ông là người dẫn tàu Victoria trở lại Tây Ban Nha
năm 1522 và chết theo Magellan. Ông cố vấn/giúp đỡ
cho Cartergena trong việc âm mưu bạo loạn nhưng
không bị xử lý vì Magellan cần kỹ năng đi biển của
ông.
15- Queen Elizabeth I (1533-1603):
Hoàng hậu nước Anh và Ireland và là người nổi tiếng
nhất của tất cả các bậc vương quyền nước Anh. Bà
hướng đất nước qua phong trào Cải cách lần hai, và
dẫn nước Anh trở thành một vương quốc có quyền lực
mạnh nhất Châu Âu. Bà là con gái của nhà vua Henry
VIII. Bà ủng hộ chuyến đi vòng quanh thế giới của
Drake. Trong thời kỳ trị vì của bà, người Anh thắng
Hạm đội Tây Ban Nha năm 1588.
16- Eric the Red (950-1001):
Thủ
lĩnh người Na-uy phát hiện ra đảo Greenland năm 982
và dẫn một nhóm người đi khai hoang năm 986. Khu dân
cư tồn tại bốn hoặc 5 thế kỷ.
17- Leifr Eiriksson (980-1020):
Nhà
phát kiến người Na-Uy phát hiện ra Châu Mỹ. Con trai
của Eric the Red. Có lẽ ông là người đã bị gió làm
lạc hướng và đặt chân lên vùng đất Newfoundland hoặc
New England ngày nay vào năm 1000.
18- King Ferdinand (1452-1516):
Vua Tây Ban Nha người trị vị cùng Hoàng hậu
Isabella. Họ được biết đến như những nhà vương qưyền
Catholic (Thiên Chúa Giáo). Họ đã mang Jews đi đày
khỏi Tây Ban Nha và chinh mục vương quốc Đạo hồi
Granada. Cuối cùng học đã đánh đuổi được quân Moors
ra khỏi Tây Ban Nha năm 1492.
19- King Francois I (1494-1547):
Vua
Pháp từ 1515 tới lúc ông chết. Nước Pháp trong chiến
tranh với Charles V trong hầu hết thời kỳ trị vì của
ông. Ông liên tục chinh phục Italy. Ông có quan tâm
đến văn hóa Trung Cổ Italy.
20- Vasco da Gama (1460-1524):
Đi theo tuyến hành trình của Bartolomeu Dias tới Mũi
Hảo Vọng và tiếp tục chạy tàu dọc theo phía bờ khác
của lục địa Châu Phi tới phía đông. Ông phát hiện ra
tuyến hành trình tới Ấn Độ, đánh bại đội tàu Ả Rập
năm 1502, và mở đường cho các tuyến bưôn bán của Bồ
Đào Nha tới các vùng miền đông Ấn Độ.
21- King George III (1738-1820):
Vua Anh Quốc và Ireland. Lên ngôi vua năm 1760. Ông
để mất thuộc địa Châu Mỹ trong cuộc cách mạng. King
George III là một bạo chúa của những nhà yêu nước
Châu Mỹ và được nhiều người ở Anh ngưỡng mộ.
22- Harold Godwinsson (không rõ năm sinh năm mất):
Nhà
vua Anglo-Saxon đánh bại Harald Hardradde trong trận
đánh ở Yorkshire, Enhlang vào ngày 25-9-1066.
23- Hanno (không rõ năm sinh năm mất):
Nhà
thám hiểm người Phoenician đã thám hiểm bờ phía tây
bắc Châu Phi vào thế kỷ thứ 6 trước công nguyên (6th
century B.C.).
24- Harald Hardradde (không rõ năm sinh năm mất):
Vua Na-Uy người xâm chiếm Anh năm 1066 và lên ngôi
vua vào cuối triều đại Edward the Confessor.
25- John Harrison (1693-1776):
Qua
thời kỳ 35 năm, ông là người xây dựng và hoàn thành
bốn loại thời kế. Phát minh của ông giúp cho các nhà
hàng hải tính toán kinh độ.
26- King Henry VII (1457-1509):
Vua nước Anh từ 1485 đến khi chết. Ông cóp nhặt/tích
lũy của cải bổ sung thêm vào ngân khố hoàng gia theo
sau cuộc Chiến Tranh Hoa Hồng (the War of the
Roses). Ông cấp giấy phép cho John Cabot bắt đầu các
tuyến hành trình buôn bán.
27- King Henry VIII (1491-1547):
Vua
nước Anh và là người nổi tiếng nhất trong tất cả các
nhà vương quyền. Được mời đến Rome và thành lập Nhà
thờ nước Anh (Church of Englang).
28- Prince Henry, the Navigator (139401460):
Người bảo trợ cho chuyến thám hiểm Bồ Đào Nha. Gửi
các đoàn thám hiểm xuống vùng biển tây Châu Phi để
tấn công vào Đạo Hồi, thành lập tuyến hành hình buôn
bán và truyền bá đạo Christianity (Cơ Đốc). Ông
thành lập trường đào tạo các nhà hàng hải năm 1450.
29- Heriolf (không rõ năm sinh năm mất):
Một
trong những người di cư tham gia cùng với Eric the
Red khai hoang đảo Greenland năm 986 A.D.
30- Biarni Heriolfsson (không rõ năm sinh năm mất):
Con trai của Heriolf người đã bị lạc đường trên
chuyến hành trình tham gia với bố tới đảo Greenland.
Ông phát hiện ra vùng đất chưa biết tên (có lẽ là bờ
phía đông Canada). Ông nói với Leif Ericsson ông đã
tìm ra vùng đất mới như thế nào. Ericsson đã chạy
trở lại theo hướng của Biarni và tìm ra vùng đất
Newfoundland ngày nay.
31- Himilco (không rõ năm sinh năm mất):
Người
gốc Phoenician đã đi thám hiểm bờ biển nước Anh vào
thế kỷ thứ 5 trước công nguyên và thành lập nên việc
buôn bán thiếc giữa hai dân tộc.
32- Henry Hudson (không rõ năm sinh-1611):
Nhà
hàng hải và thám hiểm người Anh thực hiện bốn chuyến
hành trình trong suốt đời ông. Ông tìm ta đường đi
theo hướng tây bắc và phát hiện ra Vịnh Hudson và
Sông Hudson. Những cố gắng của ông đã dẫn đến việc
thành lập cuối cùng của thành phố New Amsterdam (sau
này gọi là New York). Trong chuyến hành trình cuối
cùng của ông vào năm 1610, những người nổi loạn đã
bắt được Hudson, con trai ông, và bảy người khác, và
thả trôi họ trên chiếc thuyền nhỏ không lương thực.
Họ không bao giờ trở lại nửa.
33- Queen Isabella (1451-1504):
Hoàng
hậu Tây Ban Nha người trị vì cùng chồng, vua
Ferdinand (xem King Ferdinand).
34- King Joao I (không rõ năm sinh năm mất):
Cha
của Hoàng tử Henry, một nhà hàng hải.
Một
trong những người cháu của Genghis Khan. Ông thừa
kết vương quốc ở phía đông. Sau ông nội, ông là một
trong những người vĩ đại nhất của các dòng họ Khans.
Thời kỳ trị vì của ông từ 1260 cho tới lúc chết vào
năm 1294.
36- Sieur de La Salle (1643-1687):
Nhà
thám hiểm người Pháp thám hiểm Bắc Mỹ. Ông phát hiện
ra cửa Sông Mississippi. Ông dành quyền vùng đất và
đặt tên Louisiana sau nhà vua Louis XIV. Ông bị quân
phiến loạn bắn chết gần song Brazos ở vùng Texas
ngày nay vào năm 1687. Những phát hiện của ông đã
thành lập lên yêu sách về lãnh thổ của Pháp ở Bắc
Mỹ.
37- Ferdinand Magellan (1480-1521):
Nhà
thám hiểm người Bồ Đào Nha dẫn đầu chuyến hành trình
vòng quanh thế giới đầu tiên bằng đường biển cho Tây
Ban Nha. Ông phát hiện ra eo biển Magellan. Ông bị
giết chết ở Philippines năm 1521 và chuyến hành
trình của được Sebastian del Cano (hoặc Elcano).
38- King Manuel I (1469-1521):
Thừa
kế vương quốc Bồ Đào Nha năm 1495. Ông thực hiện kế
hoạch của những người đi trước thám hiểm Ấn Độ và mở
rộng thuộc địa của Bồ Đào Nha trên thế giới.
39- Luis de Mendoza (không rõ năm sinh năm mất):
Thuyền
trưởng tàu Victoria, chiếc tàu duy nhất trở về hoàn
thành chuyến hành trình vòng quanh thế giới đầu
tiên. Ông có âm mưu giết Magellan và tham gia vào
những cuộc nổi dậy chống lại những nhà thám hiểm.
Ông đã giúp Cartegena trong âm mưu thâu tóm đoàn
thám hiểm. Ông có lẽ bị xử tội âm mưu làm phản.
40- Mongols (Quân Nguyên Mông):
Một
số các bộ lạc du mục sống ở Trung Nguyên (Châu Á).
Dưới thời Genghis Khan, các bộ lạc Mongol chinh phục
một vương quốc rộng lớn trải dài từ Trung Quốc tới
Hungary ở phía tây.
41- Moors:
Cũng
được gọi là các dân tộc theo Đạo Hồi Also known as
Muslims. Những người theo tín ngưỡng Đạo Hồi được
sáng lập bởi giáo đồ Mohammed.
42- Pope Nicolas V (1397-1455):
Là
Giáo hoàng từ 1447 tới lúc chết. Ông được gọi là
“Người theo chủ nghĩa nhân văn vĩ đại” (the Great
Humanist). Ông khôi phục thành Rome làm thành trung
tâm nghệ thuật, văn học và Cơ Đốc Giáo. Khi ông là
Giáo hoàng ông được Tòa thánh Vatican phục hồi chức
danh.
43- Ottoman Turks:
Do
vua Hồi giáo (Sultan) của Thổ Nhĩ Kỳ lãnh đạo. Những
người này thống trị Syria, Ai Cập, Iraq, và các
vương quốc Barbary, Balkan và những phần của Hungary
và Nga. Đế chế Ottoman tồn tại từ thế kỷ thứ 13 tới
chiến tranh thế giới thứ I.
44- Queen Philippa of Lancaster:
Mẹ
của Hoàng tử Henry, một nhà hàng hải.
45- Antonio Pigafetta (1491-1534):
Một trong số ít người sống sót trong chuyến hành
trình vòng quanh thế giới đầu tiên. Ông là người hâm
mộ Magellan mãnh liệt. Bài báo vế chuyến hành trình
nổi tiếng của ông đã được xuất bản sau này.
46- Martin Alonzo Pinzon (không rõ năm sinh-1493):
Chạy
tàu cùng Columbus lúc làm thuyền trưởng tàu Pinta.
Ông đã không sẵn lòng thừa nhận quyền lực của
Columbus trong chuyến hành trình nổi tiếng. Ông đã
tự mình hành trình phát kiến, và gặp Columbus sau
đó, là người duy nhất tìm thấy tàu Nina sau xác tàu
Santa Maria. Ông đã chết là người quá thất vọng vì
ông mong muốn sự giàu sang và danh vọng được phong
cho Columbus, địch thủ của ông.
47- Vicente Yanez Pinzon (1461-1513):
Thuyền
trưởng tàu Nina trong chuyến hành trình cùng với
Columbus. Ông là anh của Martin Alonzo, và là một
thành viên đáng kính trong gia đình có truyền thống
đi biển. Trong chuyến hành trình, ông đã trung thành
với Columbus. Sau chuyến đi ông phẫn nộ với sự nổi
tiếng của Columbus mà Columbus dành được ở Tây Ban
Nha.
48- Maffeo Polo (không rõ năm sinh năm mất):
Chú
của Marco, cùng với anh, Nicolo, đã tới thăm Trung
Quốc vào đầu những năm 1260s.
49- Marco Polo (1254-1324):
Nhà du lịch người Medieval Italian. Một trong những
nhà du lịch Châu Âu đầu tiên đi qua toàn bộ lãnh thổ
Châu Á và để lại một bản ghi chép những điều mắt
thấy tai nghe.
50- Niccolo Polo (không rõ năm sinh năm mất):
Cha
của Marco, một thương gia giầu có ở Venice. Ông đã
tới thăm Trung Quốc cùng người anh em ruột bằng
đường bộ vào đầu những năm 1260s.
51- Prestor John (không rõ):
Một
thày tu và nhà cai trị theo truyền thuyết có một
vương quốc rộng lớn ở đau đó vùng Viễn Đông hoặc ở
Châu Phi. Ông được kể lại là một nhà vua theo đạo Cơ
Đốc là người có thể là một liên minh của các nhà
vương quyền Châu Âu. Không ai nhìn thấy hoặc biết
được vương quốc của ông ở đâu. Ông đã ảnh hưởng tới
các nhà thám hiểm Bồ Đào Nha tìm kiếm ông trong các
chuyến hành trình của họ.
52- Ptolemy (100-170):
Nhà
khoa học gốc Hy Lạp – Ai Cập đã viết nhiều sách về
thiên văn học, địa lý, vật lý và toán học. Cách sách
về địa lý của ông được dùng làm tiêu chuẩn trong
suốt 14 thế kỷ. Ptolemy dung toán học để vẽ trái đất
mà chúng ta đã biết. Tuy nhiên những tính toán về vĩ
độ và kinh độ của ông không chính xác.
53- Pytheas (380-300 B.C.):
Nhà
thám hiểm người Hy Lạp đã thiết lập nên sự giao
thương với những nhà buôn thiếc của Anh Quốc và đã
đi vòng quanh nước Anh trong quá trình giao thương.
54- Gaspar de Quesada (không rõ năm sinh - 1520):
Thuyền
trưởng tàu Conception tham gia đoàn thám hiểm của
Magellan. Ông lập âm mưu giết Magellan và tham gia
vào âm mưu phản loạn. Ông bị Magellan xử lý năm
1520.
55- Earl of Sandwich (1718-1792):
Nhà
lãnh đạo chính trị người anh và thành viên của
Thượng nghị viện Anh (the House of Lords). Ông là Bộ
trưởng Bộ Hải quân đầu tiên nhưng bị giữ trong coi
khinh ở nước Anh vì đời tư đồi bại. Ông sống ẩn dật
sau năm 1782.
56- Scylax (không rõ):
Người
Hy Lạp từ thế kỷ thứ 6 trước công nguyên, đã thám
hiểm vùng Trung Đông – Ba Tư trong khoảng thời gian
hơn 30 tháng. Thông tin ông thu thập được giúp cho
Đế chế Darius mở rộng vương quốc.
57- Amerigo Vespucci (1454-1512):
Sinh
trong một gia đình cao quý ở Florence, Italy, nhà
hang hải người Italy đã thực hiện bốn chuyến hành
trình tới Châu Mỹ, hai chuyến tới Tây Ban Nha và ba
chuyến tới Bồ Đào Nha.
58- William the Conquerer (1027-1087):
Một trong số những nhà vương quyền vĩ đại nhất và
một nhân vật tiêu biểu trong lịch sử. Willian là con
trai ngoài giá thú của Robert I, công tước của
Normandy. Trong chuyến tham quan nước Anh năm 1051,
người anh họ Edward the Confessor có lẽ đặt William
làm người kế vị. Ông được Harold Godwinson hứa ủng
hộ. Năm 1066, Harold lên ngôi. William phát động
quân đội, đánh bại và giết chết Harold trong Trận
Hastings (the Battle of Hastings). Ông trị vì từ năm
1066 tới lúc chết.
Hải Âu
(Sưu tầm và lược dịch)
Copyright © Hai Au 2005