|
Trần Nguyên Đán, hiệu là Băng
Hồ, tức là ông ngoại của nhà anh hùng dân
tộc Nguyễn Trăi, là cháu bốn đời của
Chiêu Minh đại vương Trần Quang Khải. Ông
làm quan đến chức Tư đồ nhập
nội kiểm hiệu B́nh Chương Quốc thượng
hầu, tức như ngôi Tể tướng. V́
thấy Vua Trần Nghệ Tông quá nhu nhược
lại tin dùng Hồ Quư Ly, ông đoán biết cơ
nghiệp nhà Trần sắp đến hồi mạt
vận, hết lời khuyên can Nghệ Tông sửa
đổi lại triều chính, chăm lo đến t́nh
cảnh cơ cực của dân, nhưng Nghệ Tông
không nghe. Kế cùng, Băng Hồ rút lui về ở
ẩn tại Thanh Hư động, núi Côn Sơn,
thuộc làng Chi Ngại, huyện Phượng Nhăn,
tỉnh Hải dương. Mùa đông năm Canh
Ngọ niên hiệu Quang Thái thứ 3 (1390), Băng
Hồ ốm nặng. Thượng hoàng Nghệ Tông
được tin, xa giá về Côn Sơn thăm.
Biết Tư đồ không qua khỏi, Nghệ Tông
hỏi ông về cách cứu văn t́nh h́nh chính sự.
Băng Hồ lặng lẽ không đáp, hồi lâu
chảy nước mắt và đọc hai câu thơ:
Nhân ngôn kư
tử dữ lăo nha
Bất thức lăo nha liên ái phủ?
Tức là câu
về sau người ta đă dịch ra và hầu như
đă trở thành một câu ca dao:
Đem con mà gửi
cho quạ già
Biết đâu quạ để con ta được
toàn?
Bấy giờ
Nghệ Tông ngờ rằng Băng Hồ tướng
công mê loạn nói nhảm, nên không để ư,
cứ việc tin dùng Quư Ly, giao tất cả quyền
chính cho một tay ông ta và uỷ thác con ḿnh là Vua
Thuận Tông cho ông ta pḥ tá. Qủa nhiên, tám năm
sau (bốn năm sau khi Nghệ Tông mất) Hồ Quư
Ly thiên đô vào Thanh Hoá (Tây Đô), bắt Thuận Tông
phải nhường ngôi lại cho con mới lên ba,
tức Thiếu Đế (1398- 1400) rồi Quư Ly giết
Thuận Tông, truất Thiếu Đế mà lên làm vua,
đúng như lời tiên tri của Trần Nguyên Đán.
|