Trong các nhà thơ phụ nữ của ta, Hồ Xuân Hương và thơ ca của bà là một hiện tượng khá đặc biệt được rất nhiều người đàm luận từ xưa đến nay.
Hồ Xuân Hương người làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ an. Chưa rơ năm sinh và năm mất, chỉ biết bà sống vào khoảng cuối Lê đầu Nguyễn
Tục truyền: hồi Xuân Hương c̣n đi học; một hôm gặp phải trời mưa đến sân nhà trường, đất trơn, cô nữ sinh trượt chân ngă oạch một cái, các bạn học thấy đều cười ầm lên.
Nhưng Xuân Hương đă đứng ngay dậy, ung dung đọc hai câu thơ rằng:
Giơ tay với
thử trời cao thấp
Xoạc cẳng đo xem đất vắn dài
Rồi cắp nón b́nh thản đi vào. C̣n mấy chàng học tṛ, thấy nàng ứng khẩu tài như thế th́ cũng phục, không dám cḥng ghẹo ǵ thêm nữa.
***
Hồ Xuân Hương vốn nổi tiếng tài hoa, lại hay bày ra các cuộc xướng hoạ văn thơ ở trong nhà để làm vui, nên khách khứa thường lui tới nhà bà rất đông. Trong số đó, những khách yêu chuộng văn chương mà đến th́ cũng có; song hạng khách "phất phơ" v́ ṭ ṃ mà đến, hoặc v́ sĩ diện hăo mà đến cũng không phải là hiếm...
Bấy giờ có một công tử con quan ăn mặc rất bảnh bao nhưng học hành quá kém, đă năm lần bảy lượt đến định làm quen với Xuân Hương. Biết anh ta chỉ là một người tầm thường, nhiều lần Xuân Hương thoái thác không chịu tiếp. Một hôm, thấy anh ta dẫn xác đến, Xuân Hương bực quá chạy vào nhà trong rồi cho cô gái ở ra mời trầu; cơi trầu có quả cau bổ đôi kèm theo mảnh giấy đề hai câu thơ như sau:
Mảnh t́nh ví xẻ làm đôi được
Mảnh để trong nhà, mảnh đệ ra!
Ư Xuân Hương muốn nói bà đă có người yêu, không thể nào tiếp anh công tử được nữa, nhưng đồng thời cũng thách thức anh ta trả lời thơ ḿnh ra sao.
Anh công tử xem thơ xong, chừng liệu sức ḿnh không đối chọi nổi, bỏ cả trầu không dám ăn, về luôn.