Thư Paris

Vietsciences- Võ Thị Diệu Hằng     27/01/2006

 

Paris 12 tháng 12 năm 2005


 Anh Minh thân quý,

Anh nói Tết năm nay đến sớm hơn mọi năm và hỏi em có định về Việt Nam không làm em bồi hồi từ hôm qua đến giờ. Công việc ở sở, ở nhà làm em quay cuồng, chạy đua với bốn năm cái đồng hồ và nhiều khi phản xạ như một cái máy, không còn thì giờ để hưởng thiên nhiên mà Thượng đế đã cho mình. Lúc mới qua, khi đến gần nhà ga, thấy một đám người im lặng chạy, tưởng họ rượt bắt trộm. Bây giờ chính em cũng phải chạy như vậy. Chạy ra sân, chạy ra trạm xe bus, chạy xuống métro
[1], chạy, chạy, chạy luôn trên thang máy đang quay, chạy bất kể để nhào lên chiếc xe lửa đã đông nghẹt người. Nhiều khi lấn vô không được, bị đẩy bật ra. Ráng vói tay nắm trụ sắt đã bị mấy chục bàn tay nắm chặt, đứng tòn teng như vậy tới trạm sau rồi chờ khách xuống bớt mới chen tới hàng giữa, hy vọng có ai đứng dậy là mình “chiếm” ngay. Bây giờ em nhanh nhẹn lắm, không còn tiểu thơ đài các như anh đã từng chê em. Những người đang chìm đắm trước quyển sách, khó có hy vọng họ xuống trạm tới. Đằng kia, có một người đang sửa lại túi xách, nhưng chỗ đó đã có hai, ba người đứng sẵn rồi. Tàu lắc lư, em nuốt vội tiếng ngáp. Hễ tới lúc mình say ngủ là đồng hồ kêu réo inh ỏi! Mùa Đông, mọi người được “đóng gói” kỹ lưỡng nên khi chen chúc nhau vẫn còn dễ chịu. Mùa hè mới khổ, giờ cao điểm người đứng chật bến đợi. Hai phút có một chuyến mà hễ xe lửa vừa nuốt hết đám hành khách này là đã có một đám hành khách khác túa ra thay thế. Từ ngày xe tốc hành xuyên Paris (RER) [2] bị khủng bố tại ga Saint Michel hôm 25 tháng 6 năm 1995, làm chết 8 người và trên một trăm người bị thương, những thùng rác cũ được niêm kín, bên trên người ta để một thùng giấy nhỏ. Rác vung vãi, những lon nước ngọt lăn lóc bên cạnh những giấy và túi ni lông. Tệ nhất là các ga xe lửa. Những tờ quảng cáo được phát, được liếc trong khoảng chưa tới năm giây là bị ném ngay tại chỗ. Người Pháp thua người Singapore hay người Nhật. Cách đây bốn năm, họ cũng bắt chước ra thông báo phạt 30 francs những ai ném bừa bãi tàn thuốc, nhưng sau đó thấy im luôn.

Người Paris cô đơn, phải nuôi chó làm bạn. Mỗi năm Paris tốn 10 triệu euros để mướn người đem máy đi lượm phân chó. Mỗi buổi sáng, khi tàu vừa dừng ở Vésinet Le Pecq, em trút hết mọi nhọc nhằn và vui vẻ băng qua công viên, khu vườn địa đàng của riêng em. Bụi forsythia [3] nở hoa vàng rực báo cho em biết mùa Xuân bắt đầu. Em lững thững chào từng cây, áp mặt vào thân cây anh đào Nhật Bản. Cây trụi lá, khẳng khiu, nhưng sức sống mãnh liệt đang sắp bung ra. Nụ phồng căng khắp cành cây, màu tim tím, xanh xanh, trong đó nhựa đang chảy vội vàng, gấp gáp, không ngừng sau mấy tháng Đông yên ngủ [4].. Những chùm hoa hồng tím lợt sẽ phủ đầy cây. Một con vịt tách ra khỏi đàn, dè dặt tiến tới phía em từng bước một. Không lẽ nó là con vịt em thường cho ăn năm ngoái? Xin lỗi bé nghen, hôm nay Xuân tới bất ngờ tôi chưa kịp chuẩn bị, chịu khó chờ ngày mai. Vài con khác nhìn lên chờ đợi, rồi bơi đi. Ồ tiếng chít chít! Một vịt mẹ dẫn tám con vịt mới nở khệnh khạng ra hồ nước [5]. Cỏ bắt đầu xanh và lốm đốm hoa trắng, vàng, như hoa cúc. Từ màu vàng và trắng tầm thường rải rác khắp nơi, nảy ra vài cánh coquelicot. Lúc nghe Christophe nức nở bài Maman, em tưởng đó là hoa mồng gà thô thiển của mình. Không ngờ coquelicot (hoa mỹ nhân) có 4 cánh mỏng manh đỏ thắm, chính giữa nhụy đen, yếu ớt, đẹp đến xúc động [6]. Thiên nhiên pha màu tuyệt vời. Thiên nga đen có mồng và mỏ đỏ với một sọc trắng nằm ngang. Thiên nga trắng có mỏ đỏ và mồng đen, mũi và môi đen, tạo thành đường nét uy nghi. Coquelicot là người tình hoang dại của em. Hôm nào em cũng ngắt một cái, đeo vô khuy áo. Nhiều khi tình yêu biến con người thành ích kỷ và ác độc. Anh có khi nào thấy hoa thuốc phiện chưa? Pavot cũng giống y hệt coquelicot nhưng hoa to hơn gấp đôi và cánh dày hơn.

. Dọc theo công viên là một cái hồ đào, ngang chừng  sáu bày thước, có một chiếc cầu kiểu Nhật bắc ngang. Trong hồ có cá carpe. Năm nào trời nóng quá độ, sông Seine không đủ dưỡng khí nên cá cũng chết hàng  mấy tấn. Mùa Đông, đợi khi đá đông dày, trẻ em đạp xe chơi trên mặt hồ. Lần đầu tiên em sững sờ nhìn mấy con vịt bay mà ngày xưa em tưởng chuyện  chàng ngốc  buôn vịt trời  chỉ là truyện cố tích. Vịt mẹ thon và dài, màu lông vàng đất, trên mặt có sọc nâu như hát bội, bơi quanh các con, mắt liếc dọc ngang và giương cổ dọa nạt khi có ai mon men định tới gần. Vài anh vịt trống đầu màu xanh óng mà ngày xưa ông em gọi là "vịt ô đầu" thập thò nhìn theo rồi chúc đầu xuống nước chổng đuôi lên trời. Mẹ vịt với khí giới chỉ là cái mỏ dẹp nên số con giảm dần. Em thương mấy con mái, cố ý ném bánh mì về phía chúng, nhưng thường bị mấy anh ô đầu dềnh dàng nhanh chân lanh mắt đớp hết, còn lấy mỏ cắn lưng bạn, đuổi bạn đi. Tham ăn và bạc tình nhất là lũ vịt đực. Nhất định em sẽ không đầu thai làm vịt mái. Thiên nga mái có phước hơn. Chúng thường bơi từng cặp. Con mái đẻ khoảng tám chín trứng rồi cả cha lẫn mẹ thay phiên nhau ấp khoảng 24 ngày là nở. Những đứa con tròn như được kết bằng bông, cổ ngắn giống như  vịt. Các thiên nga con bơi tung tăng, lúc thì nhảy lên mình cha, lúc thì núp dưới cánh mẹ. Gia đình thiên nga giống như hai chiếc thuyền rồng chở đám hoàng tử, công chúa du ngoạn. Thật không hạnh phúc nào êm đềm hơn.[7] Mùa Hè qua mau. Mùa Thu đến. Trời se lạnh và ngả màu xám. Trong hồ chỉ còn một cặp thiên nga trắng trôi nhẹ trên mặt hồ xa xa như chỉ được đẩy bằng gíó thoảng. Chúng như những công nương, những công chúa sửa soạn đi trẩy hội. Dáng bơi tao nhã, đầu hơi nghiêng và sự thanh tao của cái cổ lẫn ánh mắt xa xăm trông quen quen. À Nefertiti! Đúng, gương mặt và cổ của thiên nga chỉ có thể ví với tượng nữ hoàng Nefertiti [8], người xinh đẹp nhất trong lịch sử Ai Cập mà ngay tên của bà đã có nghĩa "Người Đẹp đã đến". Không trách Tchaikovski đã tưởng tượng thiên nga hóa người trong bản nhạc vũ ballet Hồ Thiên nga đầy âm thanh và hình ảnh, nổi tiếng từ thế kỷ thứ 19 đến nay. Những năm đi làm ở đây, em thường mơ mộng. Có khi ngồi bệt trên đám cỏ bên hồ và chỉ ngồi trên ghế đá khi cỏ ướt, để viết thư cho Ba hoặc lặng im, lắng nghe tiếng nhựa cây chảy, hay áp lá lên mặt để nghe hơi thở và sức sống của nó. Nhìn quanh quất không có ai, em níu cành xuống  hôn từng cái lá.
Bên này, người ta hưởng mùa Noel cả hai tháng trước. Đèn giăng đầy đường phố. Mọi siêu thị đầy ắp những đồ chơi và bánh kẹo, đặc biệt là chocolat được trình bày trong những hộp rất đẹp. Chocolat Bỉ là ngon nhất. Lễ Noel lớn quá làm chìm mất ngày lễ đầu năm. Hồi đầu năm, các bạn cùng sở nhắc em “Năm nay là năm con Gà, nhằm ngày 9 tháng 2 Tàu sẽ tổ chức diễu hành tại Champs-Elysées”.

Hôm đó em tò mò theo người bạn ra Champs-Elysées xem. Khoảng 300.000 người hiếu kỳ chen chúc chật hai bên lề đường. Con cá đỏ vảy vàng dài 14m, cao 6m mở đầu cho cuộc lễ được đem từ Pékin qua. Cá tượng trưng cho sự phồn thịnh [9]. Con rồng dài trên chục thước được bảy thanh niên cầm gậy đỏ chống lên cao. Cảnh lộng lẫy, màu đỏ màu vàng, có cá bơi, có rồng lượn, có lân múa và ông địa phe phẩy cười. Đường Champs-Elysées rộng và sang nhất Paris, nơi mà hàng năm Pháp tổ chức lễ Quốc khánh 14/7, nơi mà các cửa hàng bán đắt không thể tưởng tượng nổi, chỉ những ông bà hoàng Ả Rập hay các minh tinh, ca sĩ nổi tiếng mới dám vô mua [10]. Nghe nói có khoảng 800 nghệ sĩ đến từ Trung Quốc. Họ nhảy múa, nhào lộn, tung hứng... diễn đủ thứ trò giúp vui. Buổi tối tháp Eiffel rực đỏ nhờ 280 đèn chiếu gắn nơi chân và sườn tháp, điều khiển bởi 30 kỹ thuật viên [11]. Cho dù đó là cuộc diễu hành long trọng to lớn nhất chưa từng xảy ra tại Pháp nhưng càng xem, em càng buồn. Đâu phải Tết của mình? Nhìn nó mà tâm hồn em bay vút ra xa, lãng đãng đáp xuống Việt Nam. May mắn thay khả năng tưởng tượng được Thượng đế công bằng phân phát cho mọi người.

Lúc đó chắc bên mình đang ngủ. Ngày mai, sẽ bánh mứt, hột dưa, áo mới. Tết ngoài ngõ, Tết trong nhà, Tết được đưa vào giấc mơ. Thiệp chúc Tết đỏ vàng làm mọi người háo hức. Nhà nào cũng có ít nhất một chảo mứt gừng, mứt bí, mứt dừa, trên bàn thờ là bánh chưng, dưa hấu. Trừ nhà em. Nhà thiếu người đàn bà được mọi người châm chế, không bắt lỗi phải. Khoảng 28 Tết, các cô các chú đem cốm, mứt, bánh tét tới tặng. Đặc biệt người Trung chỉ gói bánh tét. Ba em không biết làm sao hơn là lấy quà người này đem tặng cho người khác rồi ra chợ mua hột dưa và mứt sen về đãi khách. Có năm để cho có cảm giác là mình ăn Tết thật, em quyết định nấu bánh chưng sau khi học cách gói tại nhà Tuấn, bạn thời Trung học. Em thường đến nhà Tuấn để sớt bớt tình mẹ quá dồi dào mà ít ai biết thưởng thức trọn vẹn. Những gì mình mất, mình mới quý thiết tha. Mắt mẹ Tuấn đen, tròn, giọng nói nhẹ, mềm. Mọi nét hiền dịu hiện lên nơi bà, từ bàn tay, cái ót. Bà chỉ em mua nếp không bị lộn tẻ đem ngâm với lá dứa, vo thật sạch, để ráo nước. Giã tiêu hột, hành củ để ướp thịt ba chỉ. Đậu xanh đãi vỏ. Lá dong, hơ cho tái tái. Để mặt xanh bên trong cho bánh chưng có màu xanh tươi. Coi bộ lý thuyết dễ hơn thực hành. Mấy cái bánh chưng đầu tiên méo mó, vá víu, dị dạng. Thấy Ba em lên xuống thong thả, em nhờ ông canh chừng nồi bánh chưng. Ông lẻn thót lên gác. Tỏ ý trách ông không giúp đỡ, ông giải quyết bằng cách... không ăn. Ông vẫn thường châm chọc những bà mẹ bắt con “phải có bổn phận đối với bánh chưng” mà. Đúng Giao thừa, chúng em lên sân thượng coi pháo nổ. Đêm đen bỗng rực sáng khắp bốn bề. Hỏa châu nổ bụp bụp xen lẫn với hàng ngàn hàng vạn phong pháo nổ cùng một lúc, âm thanh không dứt đến cả nửa giờ sau vẫn còn, tạo một không khí thiêng liêng. Lúc đó em có cảm giác đất trời gần nhau và muốn quỳ xuống. Sáng mồng Một Tết đang ngon giấc thì đã có người kêu cửa. Ba em tiếp khách không kịp ăn trưa, tối đến mười giờ mới xong. Hàng xóm suốt năm không nói chuyện, bây giờ có dịp chào hỏi chúc tụng, làm quen nhau. Bạn bè, học trò lớn nhỏ, có người mang con, cháu đến thăm. Tốp này chưa đi, tốp khác đã tới. Học sinh là thiệt thà nhất, bao nhiêu bánh in, hột sen, cứ “tiêu diệt” tự nhiên.

Từ ngày Má mất, cái buồn như quanh quẩn bao trùm gia đình. Đã lâu lắm rồi, đối với Ba, đốt pháo là tỏ cho mọi người thấy mình hạnh phúc. Chúng em không được nghe pháo của chính mình đốt. Nếu có ai tặng, Ba đem cho người khác ngay. Em không biết điều Ba làm có đúng với con cái không, nhưng quả tình không lúc nào Ba vui mặc dù vẫn dí dỏm khôi hài với bạn bè và học trò. Cuối năm, Ba dặn chị giúp việc mua thêm hoa quả và đem mâm cơm ra trước sân, thắp nhang lẩm bẩm nói chuyện với Má chừng một phút thì Ba ngừng và vội vã vô nhà lau nước mắt. Tình cảm dễ lây, em thổn thức ra thay Ba đốt nhang khóc...

Má ơi, sao Má ở bên Chúa Jésus có vui không? Má có nhìn thấy chúng con không? Má vẫn kể cho con về Thiên thần, về Đức  Mẹ, về Chúa. Lúc Má còn sống, con không đi học, chỉ quanh quẩn  bên cạnh Má, thỉnh thoảng  Má lấy kinh Kính mừng và  kinh Lạy Cha để đọc chính tả cho con viết. Lúc Má không còn thở nữa, con như mê sảng, lấy đá sỏi quỳ lên cho đầu gối chảy máu, dâng cho Chúa nỗi đau nhức để cầu xin Chúa cho Má sống dậy, rồi thất vọng  khi cả nhà đều khóc và Má không  mở mắt nữa. Sau này lớn lên con mới biết chính con là người phát hiện Má chết đầu tiên. Con đang làm ấm chân Má bằng cái khăn gói muối hột hơ phía trên lò than. Con ngủ gục, khăn chạm lửa cháy. Con vô ý để chỗ cháy lên chân Má. Khi ngửi thấy mùi khét, con giật mình sợ Má bị phỏng, liếc nhìn phản ứng của Má, nhưng Má vẫn bình thản, mắt nhắm. Lúc đó chân Má đã chết rồi tuy Má vẫn còn thở nhẹ. Thấy mọi người khóc, hai em con bảo nhau "đừng khóc" rồi rủ nhau đi mua cà rem.  Má ơi! Má đi để lại bốn cha con vụng về thiếu thốn. Con, một bé gái chín tuổi đã phải đóng vai bà mẹ nhỏ để thay thế Má chăm sóc dạy dỗ hai em mới lên sáu và lên ba trong lúc Phương Diệp tới mười hai tuổi mà  vẫn còn được mẹ tắm. Cho tới hàng chục  năm sau, có những đêm con giật mình khóc ướt gối khi nằm mơ thấy Ba mất. Má mất, gia đình mình bấp bênh, con không còn tin ở sự bền vững nữa. Chúa ơi, sao Chúa lấy mất đi Má của con?

 

Đã đăng trên báo Sức Khoẻ và Đời Sống , số Xuân Bính Tuất 2006

 

[1] Xe điện ngầm

  Đường xe công cộng gồm: 16 đường métro, 5 đường R.E.R. , 52 đường xe bus và 6 ga SNCF

[2] Có 3 loại xe lửa: métro (RATP Régie Autonome des Transports Parisiens), R.E.R. và SNCF. Métro chỉ chạy trong Paris.  R.E.R. (Réseau Express Régional)  chạy từ hai ngoại ô đối diện, xuyên qua Paris. Có 5 đường RER A, B, C, D, E. Đường RER A là chạy nhanh nhất, Thí dụ  RER A từ Cergy (Đông) xuyên qua Paris đến Marne La Vallée (Tây). RER B từ phi trường Charles De Gaulle (Bắc) xuống Saint Rémi les Chevreuses (Nam) vân vân.. Còn SNCF (Société Nationale des Chemins de fer Français ) chỉ chạy từ ngoại ô đến Paris nơi các gare de Montparnasse, gare de l'Est, gare de Saint Lazarre... Trong loại xe này có những toa dành cho người hút thuốc. Còn trong RER và métro thì cấm hút thuốc từ lúc bắt đầu xuống hầm. Ngày trước, RER có chỗ ngồi hạng nhất, nếu ai có vé hạng nhì mà bị bắt gặp nơi toa hạng nhất thì sẽ bị phạt. Nhưng sau đó không lẽ phạt hàng trăm ngàn người trong khi những goong khác  không có chỗ đứng, thành ra giờ đây RER chỉ có một hạng.

[3]

 

[4]

 

 

[5]

 

[6]

Bài Maman của Christophe có một đoạn như sau:

Maman maman aujourd'hui c'est ta fête
Pour toi je suis allé cueillir ces petites fleurs
Qui te porteront bonheur ce ne sont que des coquelicots

[7]

[8]

 

[9]

 

 

[10]

 

Đại lộ Champs-Elysées

 

           © http://vietsciences.free.fr  http://vietsciences.net  Võ Thị Diệu Hằng