Minh Mạng (1791 - 1840)
 |
Niên hiệu |
Minh Mạng
|
Năm sanh, năm mất |
1791-1840
|
Giai đoạn trị vì |
1820-1840
|
Miếu hiệu |
Thánh Tổ Nhân Hoàng Ðế
|
Tên Húy |
Nguyễn Phúc Kiểu, Nguyễn
Phúc Ðảm
|
Vua Minh Mạng tên là Nguyễn Phúc Ðảm, sanh năm
Tân Hợi (1791) tại làng Tân Lộc, tỉnh Gia
Ðịnh, con thứ tư của vua Gia Long và bà
Thuận Thiên Trần Hoàng hậu. Khi Hoàng tử
Cảnh mất thì Ngài được lập làm Thái
tử, khi vua Gia Long băng hà, theo di chiếu Ngài lên
nối ngôi, lúc nầy đã 30 tuổi và đổi
niên hiệu là Minh Mạng.
Ngài tiếp tục việc tu sửa lại kinh
thành Huế, công trình kiến trúc quan trọng
nhất dưới thời Minh Mạng là cửa
Ngọ Môn. Các sách đều khen ông là một nhà
vua văn võ kiêm toàn (!). Minh Mạng bắt đầu
một cuộc cải cách từ nội trị
đến ngoại giao.
Về mặt nội trị, nhà vua bỏ hầu
hết các dinh, các trấn mà thành lập các
tỉnh (31 tỉnh), thành lập Nội các và Cơ
mật viện để cùng với vua bàn
chuyện nước (tới thời Bảo Ðại
mới bị giải tán). Lập Quốc Tử Giám.
Bắt đầu mở các khóa thi Hội, thi Ðình
để lấy tiến sĩ (tới thời
Khải Ðịnh mới bị giải tán). Lập
Quốc sử quán để góp nhặt những
chuyện làm quốc sử. Phát thưởng cho
những ai tìm được sách củ hay làm ra sách
mới v.v...
Các nước láng giềng xa gần đều
gởi sứ thần đến thông hiếu và vua
cũng cử nhiều phái đoàn đến các nước
đó để ban giao. Năm Mậu Tuất (1838)
vua Minh Mạng đổi tên nước là Ðại
Nam.
Ngài không thích đạo Thiên Chúa nên không cho người
ngoại quốc vào giảng đạo ở trong nước,
Ngài có ra dụ (sắc lệnh) nói rằng : "Ðạo
phương Tây là tả đạo, làm mê hoặc
lòng người và hủy hoại phong tục, cho nên
phải nghiêm cấm để khiến người
ta phải theo chính đạo". Lúc bấy
giờ không phải là một mình vua ghét đạo
Thiên Chúa mà thôi, phần nhiều những quan
lại cũng đều một ý cả, cho nên
sự cấm đạo lại càng nghiệt thêm.
Nhưng mà dẫu cắm thế nào mặc lòng,
vẫn có người đi giảng đạo Thiên
Chúa, nhà vua lấy điều đó làm trái phép nên
ra dụ lần nữa nói rằng ai bắt
được giáo sĩ đem nộp thì
được thưởng. Năm ấy ở
Huế có một người giáo sĩ phải
xử giảo, và các nơi cũng rối loạn
vì sự bắt đạo và giết đạo.
Việc cấm đạo nầy cứ dai-đẳng
mãi đến khi nước Pháp sang bảo hộ
mới thôi.
Cũng vì việc cấm đạo Thiên Chúa cho
nên sự buôn bán với người nước
ngoài cũng bị cản trở vì Triều đình
thấy thỉnh thoảng khi có chiếc tàu buôn
lại thì lại có một vài người giáo sĩ
Thiên Chúa giáo trên đó nên càng lạnh nhạt
với người nước ngoài. Vua từ
chối không tiếp một tàu ngoại quốc nào
cả ngay cả tàu Pháp. Hai ông quan người Pháp
(Chaigneau và Vannier) làm trong triều đình từ
thời Gia Long thấy vua Minh Mạng có vẻ không
thích người ngoại quốc nên cũng xin
từ chức rồi đem gia đình trở
về Pháp.
Sau nầy vua Pháp có gởi sứ giả sang xin
ban giao với Việt Nam nhưng vua Minh Mạng không
tiếp, nước ta coi như bế quan tỏa
cảng từ đó.
Vua Minh Mạng mất năm Canh Tí (1840), thọ
50 tuổi, trị vì được 21 năm
|