Nguyễn Du
N
Nguyễn Du (1766-1820)
Nguyễn Du và truyện
Kiều
Nguyễn Du tự là Tố Như,
hiệu là Thanh Hiên, biệt hiệu là Hồng Sơn
lạp hộ, người xă Tiên Điền,
huyện Nghi Xuân, tỉnh Nghệ Tĩnh.
Là ḍng dơi trâm anh thế phiệt: cha là Xuân
Quận Công Nguyễn Nghiễm, từng làm tới
Tể Tướng triều Lê mạt; mẹ là người
vợ thứ ba, nhũ danh Trần Thị Tần người
Kinh Bắc; anh là Toản Quận Công Nguyễn
Khản cũng làm tới Tham Tụng, Thái Bảo
trong triều.
Sinh ra trong một gia đ́nh quan lại, có
truyền thống văn học, năng khiếu thơ
văn của Nguyễn Du sớm có điều
kiện nảy nở và phát triển. Từ
nhỏ ông đă nổi tiếng thông minh dĩnh
ngộ. Năm 1783, Nguyễn Du thi hương đậu
Tam Trường. V́ lẽ ǵ không rơ, ông không
tiếp tục thi lên nữa.
Năm 1789, Nguyễn Huệ kéo binh ra Bắc, đại
thắng quân Thanh. Nguyễn Du, v́ tư tưởng
trung quân phong kiến, không chịu ra làm quan cho nhà
Tây Sơn.
Năm 1802, Nguyễn Ánh lật đổ Tây Sơn
Nguyễn Quang Toản, vời Nguyễn Du ra làm quan;
ông từ măi mà không được nên miễn cưỡng
tuân mệnh. Năm 1805, ông được thăng
Đông Các điện học sĩ, tước Du
Đức Hầu. Năm 1813, thăng Cần Chánh
điện học sĩ, được cử làm
Chánh Sứ đi Trung Quốc. Sau khi về nước,
năm 1815, ông được thăng Lễ Bộ
Hữu Tham Tri.
Đường công danh của Nguyễn Du với
nhà Nguyễn chẳng có mấy trở ngại. Ông
thăng chức nhanh và giữ chức trọng, song
chẳng mấy khi vui, thường u uất bất
đắc chí.
Theo Đại Nam Liệt Truyện: "Nguyễn Du
là người ngạo nghễ, tự phụ, song
bề ngoài tỏ vẻ giữ ǵn, cung kính,
mỗi lần vào chầu vua th́ ra dáng sợ
sệt như không biết nói năng ǵ...''
Năm 1820, Minh Mạng lên ngôi, cử ông đi
sứ lần nữa, nhưng lần này chưa
kịp đi th́ ông đột ngột qua đời.
Đại Nam Liệt Truyện viết: "Đến
khi đau nặng, ông không chịu uống
thuốc, bảo người nhà sờ tay chân.
Họ thưa đă lạnh cả rồi. Ông nói
"được" rồi mất; không
trối lại điều ǵ."
Tác phẩm tiêu
biểu
Ngoài Truyện Kiều nổi tiếng ra, Nguyễn
Du c̣n để lại
- Văn Tế Thập Loại Chúng Sinh
- Văn Tế Sống Hai Cô Gái Trường Lưu
- Thác Lời Trai Phường Nón (bằng chữ Nôm)
và ba tập thơ chữ Hán:
- Thanh Hiên Thi Tập,
- Nam Trung Tạp Ngâm, và
- Bắc Hành Tạp Lục.
Đoạn Trường Tân
Thanh (Truyện Kiều)
Kiệt tác của đại thi hào Nguyễn Du là
một truyện thơ nôm viết bằng thể
lục bát, dựa theo tác phẩm Kim Vân Kiều
truyện của Thanh Tâm Tài Nhân, Trung Quốc,
gồm 3.254 câu thơ.
Hàng trăm năm qua, Truyện Kiều đă
sống chan hoà trong đời sống của toàn dân
tộc. Không riêng ǵ Văn học Việt Nam, mà
trong Văn học thế giới cũng hiếm có
tác phẩm nào chinh phục được rộng
răi t́nh cảm của đông đảo người
đọc, từ già đến trẻ, từ người
có học đến quần chúng b́nh dân trước
đây phần lớn bị thất học, như
Truyện Kiều.
Sở dĩ như thế là v́ ngoài nội dung
phong phú và sâu sắc của nó, Truyện Kiều c̣n
là một tác phẩm chứa đựng tinh hoa
của ngôn ngữ dân TỘC.
Ở TRUYỆN KIỀU, NGÔN NGỮ BÁC HỌC VÀ NGÔN
NGỮ B̀NH DÂN đă kết hợp với nhau,
bổ sung cho nhau và phát huy cao độ những
mặt tích cực của nó. Một trong những
thành công khác về mặt nghệ thuật của
Truyện Kiều là sự tài t́nh của nhà thơ
trong cách sử dụng điển cố, điển
tích. Hơn 100 điển tích được
cập nhật trong chuyên mục này sẽ giúp
bạn đọc hiểu thêm về tác phẩm
Truyện Kiều cũng như ng̣i bút tài hoa
của nhà thơ Nguyễn Du.
Nhận xét về
Nguyễn Du và Truyện Kiều
Tiên Phong Mộng Liên Đường Chủ Nhân:
"... Xem chỗ giấc mộng đoạn trường
tỉnh dậy mà căn duyên vẩn gỡ chưa
rồi; khúc đàn bạc mệnh gảy xong mà oán
hận vẩn c̣n chưa hả, th́ dẩu đời
xa người khuất, không được mục
kích tận nơi, nhưng lời văn tả ra h́nh
như máu chảy ở đầu ngọn bút, nước
mắt thắm ở trên tờ giấy, khiến ai
đọc đến cũng phải thấm thía
ngậm ngùi, đau đớn như đứt
ruột. Thế th́ gọi tên là Đoạn Trường
Tân Thanh cũng phải."
"Ta nhân lúc đọc hết cả một lượt,
mới lấy làm lạ rằng: Tố Như
tử dụng tâm đă khổ, tự sự đă
khéo, tả cảnh đă hệt, đàm t́nh đă
thiết, nếu không phải có con mắt trông
thấu cả sáu cơi, tấm ḷng nghĩ suốt
cả ngh́n đời, th́ tài nào có cái bút lực
ấy...''
Phong Tuyết chủ nhân: "Đem bút mực
tả lên trên tờ giấy nào những câu
vừa lâm ly, vừa ủy mị, vừa đốn
tỏa, vừa giải thư, vẽ hệt ra người
tài mệnh trong mười mấy năm trời, cũng
là v́ cái cảnh lịch duyệt của người
ấy có lâm ly, ủy mị, đốn tỏa,
giải thư, mới có cái văn tả hệt ra
như vậy...''
Phạm Quỳnh: "Truyện Kiều c̣n,
tiếng ta c̣n; tiếng ta c̣n, nước ta c̣n...''
Dương Quảng Hàm: "trên từ các bậc
văn nhân thi sĩ, dưới đến các
kẻ thường dân phụ nhụ, ai cũng thích
đọc, thích ngâm và thuộc được ít
nhiều...''
Ca dao:
Đàn ông chớ kể Phan Trần
Đàn bà chớ kể Thúy Vân Thúy Kiều...
Huỳnh Thúc Kháng: "(Truyện Kiều) về
mặt mỹ thuật rơ là cực tốt, mà
ở trong đựng những vật có chất
độc...''
Georges Boudared:
"Few poets in the world have been able to acquire a profound
resonnance among their people like Nguyễn Du in Việt Nam.
His Tale of Kiều is a classic of Vietnamese literature, but a
kind of classic that is well-known to all people without
exception"
Ít nhà thơ trên thế giới có khả năng
đạt được tếng vang sâu đậm
trong dân chúng của ḿnh như Nguyễn Du ở
Việt Nam. Truyện Kiều của ông là cuốn
sách kinh điển của văn chương
Việt Nam nhưng là một thứ kinh điển
mọi người đều biết không một
ngoại lệ nào.
Bản chụp chữ Nôm:
 |
Trăm năm trong cơi người
ta, Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau. Trải qua một cuộc bể dâu, Những điều trông thấy mà đau đớn ḷng. Lạ ǵ bỉ sắc tư phong, Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen. Cảo thơm lần giở trước đèn, Phong t́nh có lục c̣n truyền sử xanh. Rằng năm Gia Tĩnh triều Minh, Bốn phương phẳng lặng, hai kinh vững vàng. Có nhà viên ngoại họ Vương, Gia tư nghĩ cũng thường thường bực trung. Một trai con thứ rốt ḷng, Vương Quan là chữ, nối ḍng nho gia. Đầu ḷng hai ả tố nga, Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân. |
Thư mục - Bibliographie
- Bản chụp chữ Nôm lấy từ trang
Internet http://vhvn.com/Kieu/kieu-vps.html
- Truyện Thúy Kiều, Nguyễn Du, Bùi Kỷ và
Trần Trọng Kim hiệu đính và chú
giải, Nhà xuất bản Văn Hóa Thông Tin,
1995, Saigon, Việt Nam
- Từ điển Truyện Kiều, Đào Duy Anh,
Nhà xuất bản Khoa Học Xă Hội, 1993, Hà
Nội, Việt Nam
- Truyện Kiều và tuổi trẻ, The Tale of
Kieu and youth, Kieu et la Jeunesse, Lê Hữu Mục -
Phạm Thị Nhung - Đặng Quốc Cơ, Làng
Văn xuất bản, 1998, Paris, France
- Kim-Vân-Kiêu, traduit du vietnamien par Xuân-Phúc et Xuân-Việt,
Connaissance de l'Orient, Gallimard/UNESCO, 1961, Paris, France
- The Tale of Kieu, Nguyễn Du, A Bilingual Edition,
Translated by Huỳnh Sanh Thông, Yale University Press,
1983, New Haven and London, United States of America
- Mille ans de littérature vietnamienne, Une anthologie, Edition
établie par Nguyễn Khắc Viện et Hữu
Ngọc, Editions Philippe Picquier, 1996, France
- Nguyễn Du toàn tập, Nguyễn Quảng Tuân,
Mai Quốc Liên khảo đính và chú giải, Nhà
xuất bản Văn Học, 1996, Việt Nam
