|
Võ Tánh là một danh tướng đời nhà Nguyễn. Vì
không chịu thần phục nhà Tây Sơn, ông cùng với người anh là Võ Nhà
phất cờ khởi nghïa tại thôn Vườn Trầu (Gia Định), rồi kéo quân chiếm
giữ cả vùng Gò Công. Nghïa quân có đến hàng vạn người, còn được gọi
là đạo quân "Kiến Hạ". Theo về với Nguyễn Vương từ năm 1788, ông
được phong làm Tiên Phong Dinh Khâm Sai Chưởng Cơ. Từ buổi đầu Võ
Tánh đã giúp cho Nguyễn Vương lập nhiều công trận. Ông đã từng đánh
bại tướng Tây Sơn Đào Văn Hồ, đọat thành Diên Khánh vào năm 1790.
Năm 1793, Võ Tánh được thăng chức Khâm Sai Quán Suất Hậu Quân Dinh
Bình Tây Tham Thắng Tướng Quân Hộ Giá. Khi trấn thủ thành Diên
Khánh, Võ Tánh dùng mưu đuổi quân Tây Sơn đến vây thành (1794). Sau
đó ông được phong tước Quận Công kiêm lãnh chức Đại Tướng Quân .
Năm 1797, ông theo Nguyễn Vương ra đánh Quảng Nam. Thừa thắng, ông
vượt qua sông Mỹ Khê (Quãng Ngãi) đánh bại Đô Đốc Tây Sơn Nguyễn Văn
Giáp. Năm 1799, ông lại theo Nguyễn Vương ra Quy Nhơn lần nữa. Vào
cửa bể Thị Nại, Võ Tánh và Chưởng Hữu Quân Nguyễn Huỳnh Đức thắng
quân Tây Sơn tại Thị Giả, rồi tại cầu Tân An, giết được Đô Đốc Tây
Sơn Nguyễn Thiệt. Đô Đốc Lê Chất xin hàng, xin làm thuộc tướng của
Võ Tánh. Ông chận đánh quân của Thái Phó Tây Sơn là Lê Văn Đng tại
làng Kha Đạo, bắt được 6000 quân Tây Sơn và 50 thớt voi. Các tướng
Tây Sơn là Lê Văn Thanh và Nguyễn Đại Phát phải mở cửa thành Qui
Nhơn xin hàng. Thành Qui Nhơn đượ đổi tên là thành Bình Định.
Khi quân Nguyễn Vương rút về Gia Định, giao thành cho Hữu Quân Võ
Tánh và Lễ Bộ Tham Tri Ngô Tùng Châu ở lại lo việc phòng thủ. Chẳng
bao lâu, Đại quân Tây Sơn, dưới quyền chỉ huy huy của Thái Phó Trần
Quang Diệu đến vây thành. Nguyễn Vương đưa binh ra giải cứu không
nổi, cuộc bao vây măi kéo dài đến 14 tháng. Lâu ngày, trong thành
binh sï thiếu lương thực rất nguy ngập. Có người khuyên Võ Tánh nên
vượt vòng vây thoát nguy, nhưng ông cương quyết ở lại và tuyên bố:
"Không thể được. Ta phụng mạng giữ thành này, nên thề với thành cùng
sống chết. Nếu bỏ thành mà hèn nhát trốn lấy một mình, thì sau này
cọ̀n mặt mũi nào trông thấy Chúa thượng?"
Ông liền cho người trao cho Tướng Tây Sơn Trần Quang Diệu một bức
thư, đại ý nói: "Phận sự làm chủ tướng đành chịu chết dưới cờ không
quản ngại, chỉ xin tha chết cho binh sï và những kẻ vô tội trong
thành". Ông sai thuộc hạ lấy rơm cũi chất dưới lầu Bát Giác, đổ
thuốc súng vào rồi châm ng̣òi tự hỏa thiêu. Ngô Tùng Châu cũng dùng
thuốc độc tự vẫn.
Võ Tánh tuẩn tiết vào ngày 27 tháng 5 năm Tân Dậu, tức nhằm ngày 7
tháng 7 năm 1801.
Khi chiếm được thành, Tướng Tây Sơn Trần Quang Diệu vô cùng xúc động
trước sự trung dũng của Võ Tánh và Ngô Tùng Châu, sai người tẩm liệm
thi hài tử tế, rồi y theo lời yêu cầu của Võ Tánh, đối với các tướng
và binh sĩ của nhà Nguyễn đều không làm tội hay giết hại một ai.
Trước cái chết anh dũng của Võ Tánh, người dân Bình Định đã lưu
truyền câu hát dưới đây:
Ngó lên ngọn
tháp Cánh Tiên
Cảm thương quan Hậu thủ thành ba năm!
|