Những bài cùng tác giả
Việc khai thác
quặng bauxite ở Tây Nguyên đã được triển khai-
hình từ trang VietnamNet
Việc khai thác bauxite ở Tây Nguyên được
dư luận đặc biệt chú ý vì việc khai thác có quy mô và tẩm
ảnh hưởng rất to lớn nhưng lại chứa đựng nhiều rủi ro và bất
cập.
Ngoài những khía cạnh liên quan đến hiệu quả kinh tế, ảnh
hưởng đến môi trường, đời sống, văn hóa ở Tây Nguyên và anh
ninh quốc phòng như đã có nhiều người đề cập, việc khai thác
bauxite ở Tây Nguyên cũng chứa đựng nhiều điều chưa ổn về
mặt pháp lý, trong đó có nhiều điều vi phạm pháp luật.
Trước hết là về quy trình thẩm tra các dự án.
Việc khai thác bauxite ở Tây Nguyên có tác động đặc biệt
lớn đối với văn hóa, đời sống ở Tây Nguyên. Sự ảnh hưởng về
kinh tế, môi trường và an ninh quốc phòng của nó có thể lan
rộng đến cả nước.
Tầm quan trọng của nó đối với quốc gia là không thể nào
chối cãi.
Khoản 3 Điều 47 Luật Đầu tư hiện hành quy định, đối với
dự án quan trọng quốc gia thì Quốc hội quyết định chủ trương
đầu tư và quy định tiêu chuẩn dự án, Chính phủ quy định
trình tự, thủ tục thẩm tra và cấp Giấy chứng nhận đầu tư.
Thế nhưng, các dự án khai thác bauxite và luyện nhôm ở
Tây Nguyên đã được thông qua và thậm chí đã được tiến hành
mà chưa được Quốc hội thông qua. Điều này là chưa phù hợp
với quy định của pháp luật.
Một điểm nữa là sự hiện diện của công nhân Trung
Quốc.
Để bảo vệ cơ hội việc làm cho lao động trong nước, pháp
luật hầu hết các nước đều đưa ra những hạn chế với mức độ
khác nhau áp dụng cho lao động nước ngoài.
Đối với Việt Nam vốn là một nước thiếu việc làm cho lao
động phổ thông, pháp luật Việt Nam không chấp nhận lao động
phổ thông nước ngoài tham gia vào thị trường lao động trong
nước.
Điều 133 Bộ luật Lao động Việt Nam và Điều 3, Nghị định
số 34/2008/NĐ-CP ngày 25/3/2008 của Chính phủ quy định về
tuyển dụng và quản lý người nước ngoài làm việc tại Việt Nam
qui định: người nước ngoài làm việc tại Việt Nam phải là nhà
quản lý, giám đốc điều hành hoặc chuyên gia.
Tại sao Việt Nam không đảm bảo được cơ hội việc làm
cho người dân Việt Nam vốn đang thiếu việc làm trầm
trọng?
Lê Minh Phiếu
Theo giải thích từ ngữ tại Khoản 2 và 3 - Điều 2 của Nghị
định 34 nói trên, những công nhân làm những công việc phổ
thông trên các công trường khai thác bauxite ở Tây Nguyên
không thể nào là nhà quản lý, giám đốc điều hành hoặc chuyên
gia.
Vì vậy, việc công nhân Trung Quốc làm việc ở Việt Nam là
hoàn toàn bất hợp pháp.
Chưa kể, trừ một số đối tượng đặc biệt, các lao động nước
ngoài làm việc tại Việt Nam từ 3 tháng trở lên phải có giấy
phép lao động.
Như đã nói trên, các công nhân Trung Quốc làm những việc
phổ thông không thể nào đủ điều kiện để được cấp
giấy phép lao động (vì họ không thuộc diện được phép làm
việc tại Việt Nam).
Vậy các công nhân Trung Quốc làm việc tại Việt Nam trong
khoảng thời gian bao lâu?
Ai chi phối?
Điểm cần chú ý nữa chính là cổ phần chi phối của
phía Việt Nam.
Trong Quyết định 167/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng phê duyệt
quy hoạch thăm dò, khai thác và chế biến bauxite , đối với
các dự án bauxite trên Tây Nguyên, Tập đoàn Công nghiệp Than
- Khoáng sản Việt Nam (TKV) sẽ nắm cổ phần chi phối (trên
50%) "để đảm bảo sự chủ động và phát triển bền vững".
Đại diện công ty Chalco của Trung
Quốc phát biểu ở Hà Nội tại hội thảo về dự
án bauxite Tây Nguyên Lập luận này cũng thường được đưa ra để trấn an những
người quan tâm.
Trên thực tế, cổ phần chi phối là một điều kiện tốt,
nhưng kết quả từ yếu tố này mang lại sẽ không như nhiều
người trông đợi, bởi nó tùy thuộc nhiều vào những điều khoản
cụ thể trong điều lệ của liên doanh, cũng như việc thi hành
trên thực tế.
Việc nắm cổ phần chi phối này sẽ chẳng có ý nghĩa gì "để
đảm bảo sự chủ động" trong trường hợp điều lệ liên doanh đòi
hỏi số thành viên/cổ đông thông qua một quyết định đại diện
cho một tỷ lệ cao hơn tỷ lệ vốn do phía Việt Nam nắm giữ.
Chẳng hạn trường hợp tỷ lệ vốn của phía Việt Nam là 55%
vốn điều lệ của liên doanh, mà điều lệ lại quy định rằng,
các quyết định phải được thông qua khi được số thành viên/cổ
đông đại diện cho ít nhất 56% vốn điều lệ chấp thuận.
Lúc này, các quyết định sẽ chẳng thể nào được thông qua
nếu như không có sự đồng ý của phía Trung Quốc.
Trên thực tế, vai trò chủ đạo và chi phối của phía Việt
Nam có thể bị đặt nghi vấn khi hiện tại đã có một số lượng
lớn công nhân Trung Quốc trên các công trường.
Bởi lẽ, đây là điều vừa bất hợp pháp, vừa làm mất đi cơ
hội việc làm cho những người lao động địa phương.
Muốn đảm bảo sự chủ động và phát triển bền vững thì tại
sao phía Việt Nam không đảm bảo được tính hợp pháp của việc
thực hiện dự án cũng như cơ hội việc làm cho người dân Việt
Nam vốn đang thiếu việc làm trầm trọng?
Như vậy, ngoài những vấn đề chưa ổn về mặt hiệu quả kinh
tế, môi trường, văn hóa, đời sống người dân và an ninh quốc
phòng, việc khai thác bauxite ở Tây Nguyên còn chứa đựng
nhiều điều chưa ổn về mặt pháp lý.
Đây là điều mà Chính phủ Việt Nam cần xem xét lại để "đảm
bảo sự chủ động và phát triển bền vững".
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của sinh viên
Lê Minh Phiếu, hiện đang học tại Pháp. Anh cũng là
người được mời dự cuộc rước đuốc Olympics tại Việt
Nam mùa hè năm ngoái nhưng đã không được cho phép cầm
ngọn đuốc sau khi đã sẵn sàng trong chặng tại TPHCM.
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/2009/04/090422_leminhphieu_bauxite.shtml
©
http://vietsciences.free.fr
và http://vietsciences.org
Lê Minh Phiếu
|