|
Lyon, département 26
Ngoài vùng Beaujolais ra, nước Pháp còn có nhiều vùng khác nổi tiếng có rượu nho ngon. Người Pháp quen thảo luận tràng giang đại hải về rượu vang như chúng ta thảo luận về món phở. Người nói rằng rượu nho vùng này ngon, người nói rượu vùng nọ ngon hơn. Chúng tôi thì quả quyết rượu nho của những nơi có nhà máy điện hạt nhân là ngon nhất. Hồi trẻ chúng tôi có làm việc với chuyên gia một số lò phản ứng hạt nhân đặt ở những vùng sản xuất các rượu Bugey, Coteaux-du-Tricastin và Chusclan. Đây là ba rượu chúng tôi thích uống nhất mà ít người Pháp biết đến. Cả ba rượu này đều được xếp hạng AOC (Appellation d’Origine Contrôlée – Nhãn hiệu có nguồn gốc được kiểm định) nghĩa là rượu có nhãn hiệu uy tín và phẩm chất cao nhất trong hệ thống tên gọi rượu nho của Pháp. Cả ba rượu được sản xuất từ nho trồng dọc bờ sông Rhone. Vì Bugey ở thượng nguồn thành phố Lyon nên được xếp vào loại rượu Beaujolais. Coteaux-du-Tricastin và Chusclan thì được xếp vào loại rượu Cotes-du-Rhone. Ven bờ sông Rhone có sáu nhà máy điện hạt nhân: Creys Malville, Bugey, Saint Alban, Cruas, Tricastin và Marcoule. Nhà máy Creys-Malville có một lò phản ứng duy nhất gọi là Superphenix. Lò phản ứng này theo công nghệ neutron nhanh. Vì có nhiều trục trặc kỹ thuật khi khởi động, chính phủ Pháp đã ra lệnh nhà máy này phải ngưng và sẽ phải bị dỡ đi. Marcoule thực ra là một cụm nhà máy hạt nhân nằm ngang hai xã Chusclan và Codolet của tỉnh Gard. Khi xưa, những lò phản ứng ở Marcoule cung cấp năng lượng cho những nhà máy làm giầu uranium và xử lý nhiên liệu hạt nhân chứ không phát điện cho mạng phân bố điện của Pháp. Vì theo công nghệ graphit-khí đã lạc hậu chúng đang được tháo dỡ để được thay thế bằng những lò phản ứng nước nén hiện đại. Hiện nay chỉ có lò phản ứng neutron nhanh Phenix vẫn còn hoạt động. Đây là một lò thí nghiệm đã được dùng để thiết kế lò Superphenix.
lò Superphenix Bốn nhà máy khác đều gồm bởi những lò phản ứng theo công nghệ nước nén dùng để cung cấp điện cho mạng phân bố. Nho của Bugey được trồng trên 500 ha cuả 67 xã thuộc tỉnh Ain. Tên vùng này lấy từ tên một chúa tể địa phương thời trung cổ tên là Bugia. Bugey là rượu trắng. Nhưng người ta cũng sản xuất một chút rượu hồng, rượu đỏ và rượu sủi tăm. Nho dùng để sản xuất rượu chủ yếu là nho chardonnay và altesse. Nho của Coteaux-du-Tricastin được trồng trên 2.830 ha cuả 21 xã thuộc tỉnh Drome. Tên xã này lấy từ tên bộ lạc Tricastini, một dân tộc Gaulois sống ở đó vào thời thượng cổ. Rượu đỏ được sản xuất từ nho syrah, grenache và carignan, rượu trắng từ nho marsanne và roussanne. Nho của Chusclan được trồng trên 1.125 ha cuả 5 xã thuộc tỉnh Gard. Tên xã này hình như lấy từ tên bộ lạc Caous sống ở đây thời thượng cổ. Nhưng cũng có nhiều học giả nêu lên những giả thuyết khác. Rượu Chusclan chủ yếu là rượu đỏ sản xuất từ nho grenache, syrah và carignan. Vì người Pháp bây giờ sợ phóng xạ và điện hạt nhân nên Coteaux-du-Tricastin đang xin đổi tên thành Grignan, tên một lâu đài của xã Tricastin. Cũng vì lý do đó mà Chusclan là tên mới của rượu Dent de Marcoule. Có người nói rằng những chuyên gia về điện hạt nhân toàn là những bợm rượu cố ý chọn những nơi có rượu ngon để lập nghiệp. Những chuyên gia thì cãi rằng nhờ phóng xạ của nhà máy điện nên nho mới tốt để có rượu ngon. Thực ra liên hệ duy nhất giữa rượu nho và phóng xạ là như sau: khi có tranh chấp về năm sản xuất một chai rượu quý thì người ta dùng một máy tăng tốc để xác định năm sản xuất rượu chứa trong chai. Ngoài ra thì những nhà máy hạt nhân không có tác động gì đến cấu tạo hóa học hay hoạt tính hạt nhân của rượu nho cả. Một nhà máy nhiệt điện cần phải có một nguồn nước tự nhiên dồi dào để làm nguội bộ ngưng. Nước ta có tới 3.400 km bờ biển thừa để chọn địa điểm xây nhà máy nhiệt điện. Pháp không có đủ vị trí thuận tiện ven biển nên 14 trên 19 nhà máy điện hạt nhân của họ phải đặt ven những sông lớn như là sông Garonne, sông Loire hay sông Rhone. Khi nói tới sông thì nói đến những đồi núi ven sông. Mà nói tới đồi núi ở Pháp thì nói tới những sườn đồi sườn núi hướng về phía nam thuận tiện để trồng nho. Vì thế mà đa số nhà máy điện hạt nhân Pháp đặt ở những nơi nổi tiếng về rượu nho. Ở Pháp công nghệ rượu nho đã được khai triển từ cả nghìn năm trước khi mới có công nghệ hạt nhân. Ở Việt Nam ta thì, ngược lại, lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt đã được xây vào thập niên 1960 và chỉ sau khi hòa bình lập lại năm 1975 mới có người thử trồng nho để sản xuất rượu. Đất tỉnh Ninh Thuận rất thuận lợi để trồng cây ăn quả. Chúng ta có thể khai triển ngay bây giờ ngành trồng nho làm rượu trước khi xây nhà máy điện hạt nhân ở tỉnh này. Chúng tôi xin mạn phép chất vấn lãnh đạo các tỉnh Lâm Đồng và Ninh Thuận: khi nào sẽ có những chai "Château Bảo đại" hay "Coteaux-de-Ninhthuận AOC" bầy bán ở các siêu thị Pháp?
|
Theo tập quán thì, mỗi năm, cả thế giới nếm mẻ rượu Beaujolais Nouveau đầu
tiên của năm vào ngày thứ năm của tuần lễ thứ ba tháng mười một. Beaujolais
là một vùng nước Pháp ở phía Bắc tỉnh Lyon. Từ Nouveau dùng để chỉ loại rượu
mới lên men từ quả nho hái từ hai tháng trước.
