Lịch sử phát triển của hạt Chia:

Năm 1994 đánh dấu một biến cố lạ lùng nhất trong lịch sự thể thao đường trường ở Mỹ. Vào năm đó tại Mỹ có tổ chức giải chạy đua siêu Marathon (Ultramarathon) gian khổ nhất thế giới tức là giải Leadville 100 cao nhất của tiểu bang Colorado. Giải này được thành lập vào năm 1982 do nhà thám hiểm Ken Chlouber bày ra để thử thách mức chịu đựng tối đa của chặng đường kéo dài 100 dặm và ở trên độ cao 1000 bộ và qua nhiều con đèo dốc hết sức nguy hiểm, khó khăn. Chỉ có những thể thao gia có một thể chất cực kỳ dai sức mới có thể tham dự và được yểm trợ bởi một toán chuyên viên đặc biệt nhất với những phương tiện tối tân. Ngay cả những siêu lực sĩ như Dean Karnazes (người thắng giải Ultramarathon 300 dặm tại California) hoặc Lance Armstrong cũng không chịu nỗi sau thử thách lần đầu tiên.

Nói chung giải Leadville 100 có thể ví như chạy 4 khúc marathon (26 dặm) liên tục trong đó 2 khúc chạy trong đêm tối, leo 26 con đèo cao và ở trên một cao độ mà các phi cơ phải được pressurized. Vì thế chỉ những lực sĩ có một thể chất vô cùng sắc thép mới dám tham dự giải Leadville 100 và phần thưởng chẳng có gì ngoài một chiếc thắt lưng bằng bạc mà thôi. Họ chạy Leadville 100 vì lý do yêu chạy bộ ngoài ra không vì một lý do nào khác!

Vào năm 1994, nhà thám hiểm Rick Fisher có sáng kiến mời 5 người thổ dân da đỏ thuộc bộ lạc Tarahumara tham dự giải Leadville 100. Những người này sống trong rặng núi Sierra Madre occidental sau khi đất đai của họ bị người Mễ và Tây Ban Nha chiếm mất.

Ken trước đó đã sang thám hiểm vùng này và thấy tại đây có một bộ lạc da đỏ vẫn còn sống trong thời kỳ sơ khai và có lệ hay chạy đua đường trường mà không hề mệt mỏi. Ken có sáng kiến mời họ tham dự giải Leadville 100 để so sánh họ với những lực sĩ tài giỏi của nước Mỹ.

Từ trước đến nay trong nhiều lần giải nhất đều về tay nữ lực sĩ Ann Treason nhờ được tập luyện vô cùng kỹ lượng. Những năm 1994 đã có sự xuất hiện của 5 người da đỏ từ Mexico, ăn mặc lạ lùng với áo choàng trên vai và chân đi đôi dép râu làm bằng vỏ xe như dép Bình Trị Thiên.

Kết quả là trong 5 giải đầu thì nhóm Tarahumara chiếm 3 và người đoạt giải nhất là một người Tarahumara đã 55 tuổi, trong khi Ann Treason chiếm hạng nhì. Sau đó những người Tarahumara không tham dự Leadville 100 nữa và trở về đời sống bình thường của họ…

Ký giả Christopher Mcdougall của hãng AP và chủ biên của tạp chí Men’s Health đã sang tận nơi nghiên cứu bí quyết của người Tarahumara và ông đã viết lại đời sống bí hiểm của những “siêu nhân” này như thế nào và nhờ thế ông đã tìm ra được một loại thực phẩm sẽ làm đảo lộn phép dinh dưỡng tại Mỹ trong những năm tới mà ông viết trong cuốn sách best seller “Born to run”…

Hạt Chia, thuốc trường sinh bất lão
 

Từ hơn 25 năm qua, y học Mỹ đã đạt nhiều tiến bộ trong việc đi tìm nguyên nhân của những chứng bệnh gây tử vong là bệnh đau tim và bệnh ung thư.

Ai cũng biết là tập thể dục đều đặn, tinh thần thoải mái ổn định là tốt nhưng tất cả đều đồng ý là dinh dưỡng đúng phép là quan trọng nhất! Nhưng hiện nay các thống kê đều không lấy gì làm khả quan vì 60% dân chúng Mỹ bị béo mập, 30% mập phì (mập bệnh-morbid obesity), mỗi năm 1.5 triệu người bị một cơn đau tim, nước Mỹ dẫn đầu thế giới về ung thư ruột già (colorectal cancer) và cơn khủng hoảng kinh tế hiện nay cũng do những nguyên nhân kể trên mà ra.

Trong khi đó thì một khảo cứu của Y sư đoàn AMA năm 1961 cho biết là 97% các trường hợp sơ cứng động mạch vành có thể tránh được nhờ dinh dưỡng đúng phép. Nước Mỹ tiêu xài nhiều nhất thế giới về y tế nhưng đứng hàng thứ 37 về chất lượng vì nạn mập phì quá cao và nan giải

Những cuộc khảo sát tiếp theo trên người dân Tarahumara cho thấy là bí quyết của họ là hay ăn một loại hạt mang tên là Chia mỗi khi họ chạy đua đường trường. Lịch sử ghi lại là hạt Chia trước đây được coi là nòng cốt của nền văn minh Aztec và Maya và là thực phẩm chính của những chiến sĩ ra trận…Nhiều người chỉ cần ăn một nắm hạt Chia cũng đủ sức đi bộ hàng chục cây số mà không biết mệt…

Gần đây hạt Chia cũng được phổ biến trên chương trình Oprah bởi BS. tim mạch Mehmet Oz và BS Andrew Weil chuyên về tuổi thọ cùng khen ngợi hạt Chia là một thuốc rất tốt để phòng những cứng bệnh nan y hiện nay đang lan tràn ở Mỹ.

Chia là gì?
 

Chia là một loại thảo mộc đã được người Aztec, Maya thuần hóa cả ngàn năm về trước và đem trồng làm thực phẩm dành riêng cho các chiến sĩ ra trận hoặc phải đi làm công tác ở xa. Chia có tên khoa học là Salvia Hispaniola thuộc loại Lamiaceae tức cùng loại với các loại thảo mộc dùng làm gia vị như: húng quế, bạc hà (mint). Hạt Chia rất nhỏ trong giống như các hạt mè hoặc hạt é (basil).Loại húng quế (Ocimum basilicum) cũng được dùng trong nước uống tại các nước Đông Nam Á tức là nước hạt é (basil seed).

Những thí nghiệm sơ khởi cho thấy là hạt Chia khi được pha với nước thì có thể nở lớn gấp 12 lần và tạo nên một lớp gel mềm do chất xơ hòa tan. Nhờ lớp gel nên chất đường trong bao tử được thấm chậm và đều hơn nên có chỉ số glyxemic index thấp, giúp tránh được bệnh tiểu đường. Nhờ chất gel nên việc biến dưỡng của chất đường điều hòa hơn và giúp cho việc điều trị tiểu đường tốt hơn và tránh được bệnh mập phì. Nhiều người sau khi uống một ly nước pha 1 muỗng lớn hạt Chia thì không bị đói cả nữa ngày.

Nhờ có nhiều chất xơ hòa tan và không hòa tan nên hạt Chia giúp tránh được nhiều chứng bệnh đường ruột, kể cả ung thư ruột già.

Về chất đạm protein thì hạt Chia có khá nhiều và dễ tiêu hơn là protein từ thịt ra và giúp cơ thể phục hồi mỏi mệt hay sau khi bị thương hoặc giúp cho phụ nữ có nhiều sữa. Đặc biệt nhất là hạt Chia có nồng độ lipid rất cao, nhất là loại lipid Omega 3, gấp 3 lần hơn những loại hạt khác như hạt Gai (flax seed) hay lấy ra từ cá hồi (Salmon). Chia cũng có nhiều chất linolein acid, rất quan trọng cho việc biến dưỡng của protein và các hormone trong cơ thể.

Ngoài ra còn một số khoáng chất quan trọng như Calcium, Boron và nhiều loại hóa chất gọi là Triglyceride chuỗi dài chống lại bệnh đau tim nhờ bảo vệ các thành động mạch.

Một lợi điểm của hạt Chia là dễ sử dụng. Chỉ cần pha một muỗng lớn với nước cam, chanh hay sữa đậu nành rồi để khoảng 30 phút thì hạt sẽ nở ra trông giống như nước hạt é, cùng giống với Chia. Hiện nay chưa có khảo cứu về công dụng của nước hạt é nhưng có lẽ cũng có một vài lợi điểm giống như hạt Chia.

Có rất nhiều cách để dùng hạt Chia được mô tả như rắc trên Salad, rắc trên thực phẩm cho trẻ em, pha với yogurt, sherbet hay với bánh ngọt, bánh mì.

BS William Anderson và Wayne Coates (Đại học Arizona) sau khi nghiên cứu tường tận về lịch sử cũng như công dụng của hạt Chia đều công nhận là loại thực phẩm này sẽ là 1 trong những thức ăn quý giá nhất trong tương lai.

Hiện nay các hãng chế biến thực phẩm “health food” như Akins, GNC cũng đang chế biến hạt Chia thành các loại “energy bar” để bán trên thị trường cho những người quan tâm đến sức khỏe bản thân chống lại những chứng bệnh mãn tính ở Mỹ.

Trong khi đó thì tại những bộ lạc da đỏ như Apache, Navajo, Pima…tại Arizona thì tình trạng mập phì đã lên tới mức khủng khiếp ví dụ như bộ lạc Pima có tỉ lệ bị tiểu đường cao nhất thế giới với 90% bị bệnh ở những người trên 50 tuổi. Nguyên do chỉ vì họ đã bị tiêm nhiễm lối ẩm thực quá dư thừa của nếp sống “văn minh” cơ khí ở Mỹ trong thời đại cao kỹ.

Bộ lạc Tarahumara nhờ sống biệt lập trong khu vực Copper Canyon thuộc rặng núi Sierra Madre xa cách với thế giới bên ngoài nên vẫn duy trì nếp sống lành mạnh đã có từ ngàn xưa như chạy bộ đường trường và dinh dưỡng bằng hạt Chia nên đã tránh được tai họa kể trên…trước khi họ bị tiêm nhiễm bởi những thói xấu do du khách đem lại!
 

Kinh nghiệm bản thân
 

Bản thân tôi đã dùng hạt Chia trên 2 tháng nay thì thấy hiệu quả tốt: việc đi cầu mỗi buổi sáng khi thức dậy rất nhuận trường, và gần như đi sạch ruột vì hột Chia có chất trơn (như hột é từ cây rau quế). Hạt Chia nở to và thấm tất cả nước vào nên mặc dầu tôi ăn với sữa đậu nành 2 cup nước mà không bị bàng quang (bọng đái) làm phiền trong việc đi tiểu, đây là điểm then chốt để có cơ hội uống nhiều nước mà không bị đầy bụng và hối hả đi tiểu, do đó giúp thận bớt làm việc

Tôi cũng có giới thiệu cho nhiều người bị bệnh tiểu đường thấy rất hay và người cao máu uống hột Chia xong khoảng 1 giờ đo máu thấy áp huyết xuống thấp hơn

Cách dùng hạt Chia thế nào?

Có rất nhiều cách để dùng hạt Chia như rắc trên Salad, rắc trên thực phẩm cho trẻ em, pha với yogurt, sherbet hay với bánh ngọt.

Chỉ cần pha một muỗng lớn với nước cam, chanh hay sữa đậu nành rồi để lâu 30 phút thì hạt sẽ nở ra trông giống như nước hạt é, cùng giống với Chia.

Một số món ăn với Chia seeds:

Anh em có thể trộn hạt Chia với trái cây để ăn chung, không thì trộn chung nước trái cây cũng ok: nước bạc hà

Chia và sữa:

Hạt Chia là một thực phẩm rất quan trọng, là loại hạt có nhiều chất dinh dưỡng tốt cho sức khoẻ của chúng ta. Ngày xưa được coi là một loại thực phẩm quý giá ở Nam Mỹ và ngày nay nó còn được xem như là một người bạn thân thiết với tất cả mọi người.

Theo những sách sử ghi lại thì hạt Chia là một loại thực phẩm mà người dân da đỏ ở Mexico đã biết đến và sử dụng từ hàng ngàn năm trước. Thời bấy giờ tuy kiến thức khoa học của con người chưa cao bao nhiêu, nhưng đối với những người sử dụng loại hạt này thì họ biết được rất ích lợi cho sức kkhoẻ của con người.

Những sắc dân sống tại vùng Tây Nam châu Mỹ đã biết sử dụng hạt Chia cùng với những loại ngũ cốc khác như ngô, đậu…trong những bữa ăn hàng ngày. Đối với những người này họ trân trọng hạt Chia đến độ dùng nó như một phẩm vật để tế lễ thần linh, hay thậm chí có nơi còn dùng nó như vật trao đổi hàng hóa thay thế như đồng tiền ngày nay.

Cũng theo lịch sử của người Aztec, thì ngày xưa những chiến binh của họ trên đường chinh chiến, họ chỉ sống nhờ vào những loại hạt này mà thôi. Người thổ dân da đỏ ở Nam Mỹ những khi bị buộc phải dong ruổi trên những hành trình dài, trước lúc lên đường họ chỉ cần ăn một muỗng hạt Chia là đủ.

Chia seeds là hạt được lấy từ cây Chia. Là một loại hột ngũ cốc, hột nhỏ giống như hột é. Hột có thể có dưới 2 dạng chính là màu đen và màu trắng, xen lẫn một số rất ít dưới dạng màu vàng hoặc nâu. Tuy nhiên thành phần bổ dưỡng không có gì khác biệt. Hiện nay đa số người ta có khuynh hướng sử dụng hạt Chia đen nhiều hơn. Tuy gọi là hạt Chia đen nhưng trong đó có khoảng từ 10%-15 % pha trộn hạt trắng và nâu.

Điểm đặc biệt của hạt Chia là nó rất dễ sử dụng. Chúng ta có thể trộn chung loại hạt này với bất kỳ thức ăn bình thường nào của mình, thí dụ như trong món rau salad, trong yogurt, trong bánh mì, các món tráng miệng….hay với bất kỳ món ăn nào cũng được. Ăn hạt Chia không cần phải xay nát.

Khoa học ngày nay đã xác nhận về những câu chuyện các chiến binh Aztecs đã nhờ hạt Chia mà đủ sức chinh phục các nơi là hoàn toàn đúng, vì Chia được xem là một loại hạt có chất bổ dưỡng vô song (the superfoods on the planet)

Thành phần bổ dưỡng thì trong hạt Chia có chất béo Omega 3 chiếm khoảng từ 62-63%, lượng calcium có trong hạt Chia cũng cao gấp 5 lần so với sữa, và người ta tính được cứ 100 hạt Chia có đến 500mg calcium. Thành phần protein có từ 20-25%, trong đó bao gồm đủ tất cả mọi loại acid amino. Hạt Chia là một loại thực phẩm có tính kháng viêm rất cao. Chia rất thích hợp cho người già yếu và trẻ em, nhờ có nhiều khoáng chất như Postassium, Phosphorous, đồng, kẽm, sắt cộng với nhiều chất chống lão hóa tức là chất Antioxidant. Trong hạt Chia còn có loại chất béo không no (unsaturated fat), có omega 6, đây là thứ rất cần cho bộ não, rất ít có trong những loại thực phẩm sử dụng hàng ngày của chúng ta.

Khoa học đã chứng minh một vài lợi ích thấy rõ của hạt Chia như sau:

1. Giúp cho các bắp thịt và các mô trong cơ thể trở nên cứng cáp và mạnh mẻ hơn

2. Ăn hạt Chia người ta đỡ thấy thèm ngọt và nhờ vậy sẽ ổn định được lượng đường trong cơ thể, do đó rất lý tưởng đối với những người bị bênh tiểu đường.

3. Hạt Chia rất dễ tiêu hóa và hấp thụ do trong hạt có nhiều chất xơ. Nó giúp cho các hoạt động của ruột được dễ dàng và nhờ nó giúp tẩy được cholesterol dính lại ở thành ruột, đồng thời chống được bệnh táo bón.

4. Rất tốt trong việc phòng chống các bệnh về tim mạch do hàm lượng omega 3 rất cao

Ngoài ra hạt Chia còn giúp cho những ai muốn sụt cân, là trước khi ăn cơm nên uống 1 ly hạt Chia khoảng 2 đến 3 muỗng cà phê, sẽ có cảm giác no và nhờ vậy sẽ ăn ít lại và chẳng bao lâu sẽ đạt được kết quả mong muốn.

Trong hạt Chia có một chất chống lão hóa và chống viêm tự nhiên rất quan trọng đó là chất Quercetin. Gần đây các nhà nghiên cứu thuộc trường đại học South Carolina đã chứng minh được chất này có khả năng gia tăng đáng kể sức chịu đựng của con người, cũng như làm gia tăng tối đa lượng Oxygen có trong máu, giúp cho những người tuy không có rèn luyện nhiều về thể chất cũng cảm thấy dẻo dai hơn lúc bình thường. Mặc dù người ta vẫn thường nói là không thể có một thứ gì có thể thay thế được cho việc tập thể dục mỗi ngày. Thế nhưng rõ ràng là chất Quercetin có thể làm giảm bớt sự mệt mỏi. Và nếu đặt trường hợp chất này có trong những người siêng năng tập thể dục thì lợi ích sẽ được tăng gấp đôi. Bên cạnh đó chất chống lão hóa (Antioxidant) có rất nhiều trong hạt Chia đen, được cho là có ích cho những người cao tuổi để trung hòa những phân tử độc hại (free radicals) do các loại thực phẩm khác sản sinh ra trong cơ thể

Về liều lượng ở hạt Chia, ăn vào người như thế nào được cho là đủ. Tất nhiên điều này tùy thuộc vào thể trọng của cơ thể từng người.Tuy nhiên các nhà dinh dưỡng học khuyên chúng ta là nếu chỉ ăn để giữ cho người được khỏe mạnh thì dùng một lượng chừng 10-20 gram mỗi ngày là đủ, tức là vào khoảng 2-4 muỗng cà phê. Đối với những người uống hạt Chia vì những lý do khác như muốn sụt cân chẳng hạn thì họ phải dùng một lượng nhiều hơn. Mặc dù người ta biết là hạt Chia rất an toàn và không có một giới hạn nào nhất định cả, vì nó coi như là một loại ngũ cốc, là loại thực phẩm. Nhưng chúng ta cũng không nên quá lạm dụng vào hạt này để đạt kết quả nhanh chóng, tốt nhất là dùng đều đặn mỗi ngày với một liều lượng thích hợp.

Về lợi ích của hạt Chia thì đối với riêng từng người, cơ thể mỗi người hấp thu hạt này hoàn toàn khác nhau. Tùy theo cơ thể chuyển hóa nhanh hay chậm, người ta sẽ cảm thấy sự khác biệt đối với sức khỏe của mình sau khi ăn hạt Chia. Có người cơ thể có khả năng chuyển hóa nhanh thì họ thấy những sự khác biệt trong khoảng từ 10-15 ngày. Trong khi ở những người chậm hơn thì sự khác biệt này có khi chỉ bắt đầu cảm nhận được từ 3-4 tuần. Theo các nhà dinh dưỡng học thì người ta có thể đo lường xem lượng Chia thế nào cho là đủ cho mình, bằng cách là nếu thấy đã dùng Chia mà không hề thấy có sự thay đổi nào trong người thì cứ tăng thêm mỗi lần khoảng 5 gram, cho đến khi nào thấy được những điều sau đây:

1. Trong người cảm thấy khoẻ mạnh, có nhiều năng lực hơn trước

2. Sức tập trung vào bất cứ gì cũng tốt hơn

3. Những đau nhức tự nhiên trong người nay bỗng biến mất hết

4. Trong người cảm thấy sảng khoái, minh mẫn, vui vẻ và yêu đời

Thì khi ấy chúng ta biết chắc là lượng Chia mà chúng ta đang dùng là đủ và cứ tiếp tục giữ nguyên như 

 

 

 

 

 

 

 

 Món ngon cùng hạt Chia , Hạt Chia là một loại thực phẩm rất tốt cho sức khỏe, và bởi vì nó là thực phẩm nên chúng ta vó thể thưởng thức với nhiều cách khác nhau và dất dễ dùng.

 

 

 

 

 

 

 

 

 Dùng 1 cái phễu để trên miệng chai, cho hạt CHIA vào, vặn nắp lắc đều. Bạn có thể uống chai nước CHIA này khi ở ngoài trời, đi làm hoặc đi học.

 

 

 

x

 

 

 

 

 

 Nước chanh và hạt chia

 

 

 

 6. Bánh hạt Chia: xay hạt Chia (hoặc mua bột hạt Chia) trộn vào hỗn hợp bột mì, trứng, sữa… để làm bánh.

 

 

 

 

          8. Trứng chiên hạt Chia: trứng + chút rau hẹ hoặc bina thái nhuyễn + 2muỗng hạt Chia đánh tan đều rồi đem chiên.

          9. Xúp hạt Chia: cho 2-3 muỗng hạt chia vào các loại xúp vừa nấu.

         10. Salad hạt Chia: trộn 2-3 muỗng hạt Chia vào món salad và đảo đều.