|
Những bài cùng tác giả
NHỮNG NGÀY TẾT NÊN ĂN UỐNG NHƯ THẾ NÀO VỪA GIỮ ĐƯỢC SỨC
KHỎE VỪA THƯỞNG THỨC ĐƯỢC HƯƠNG VỊ CỦA NHỮNG NGÀY XUÂN
Vào những ngày Tết thiêng liêng, chúng ta được tự
do nghỉ ngơi, đoàn tụ gia đình, họp mặt vui chơi và nhất là được ăn uống
thoả thích. Vào dịp này, chúng ta được ăn nhiều món mặn còn thêm bánh mứt và
rượu bia nên việc ăn uống dư thừa năng lượng, làm tăng thêm một vài kí lô
hoặc tình trạng sức khỏe giảm sút hơn so với trước Tết là điều rất dễ xảy
ra. Việc ăn uống của chúng ta lúc này phụ thuộc một phần vào việc cúng kiếng
các món ăn truyền thống cho ông bà Tổ tiên. Các món ăn được chọn phải vừa
ngon vừa đảm bảo được sức khoẻ và kiểm soát cân nặng là một yêu cầu khá quan
trọng, nhất là đối với những người thừa cân béo phì hoặc mắc các bệnh mạn
tính nhưng quả thật là rất khó thực hiện, nhất là đối với trẻ em và các bạn
trẻ thì khó mà kiềm chế, hơn nữa không ai thích bị hạn chế tự do ăn uống
trong những dịp này.
Vì vậy, việc phải chọn lựa và chế biến thực phẩm
sao cho vừa túi tiền vùa đáp ứng được các yêu cầu trên là những băn khoăn
của nhiều bà nội trợ. Để thực hiện một chế độ ăn hợp lý, có lợi cho sức
khỏe, chúng ta cần chú ý thực hiện tốt 3 việc quan trọng có liên đới với
nhau. Khâu đầu tiên là việc lựa chọn thực phẩm, kế đến là chế biến các món
ăn và sau đó là việc mỗi người chủ động chọn lựa các món ăn và ăn với một
mức độ cần thiết cho nhu cầu của mỗi người nhưng vẫn đảm bảo thưởng thức
được nhiều món ăn hấp dẫn trong những ngày tết cổ truyền.
Như vậy, điều trước tiên cần được chuẩn bị là
lựa chọn thực phẩm sao cho hợp lý, vừa với túi tiền của mỗi gia đình.
Thực phẩm trong những ngày Tết rất phong phú, đa dạng, ta nên chọn các loại
thực phẩm tươi tốt, có nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe như nhiều
vitamin, khoáng chất, các chất chống ô xy hóa và chất xơ như rau, củ, quả
tươi ngũ cốc nguyên hạt gồm các loại đậu, gạo, nếp ít chà xát để thay thế
phần nào cho các món ăn chế biến nhiều lần giàu năng lượng từ chất béo và
chất bột đường như các loại bột, gạo đã xay xát, thịt mỡ cá mỡ, lạp xưởng
nhiều mỡ, riêng người khỏe mạnh lao động thể lực nặng thì không nhất thiết
phải kiêng dầu mỡ. Chọn các loại thịt cá nạc, tránh mua dồn nhiều thức ăn
trữ lại trong nhà vì tạo điều kiện cho ta có dịp ăn nhiều, dễ làm tăng cân
nhanh. Hơn nữa, thực phẩm sẽ dễ gây biến chất, hư hỏng khi để lâu. Nên chịu
khó mua thức ăn cho từng ngày để đồ ăn luôn được tươi mới có nguồn gốc rõ
ràng để đảm bảo các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm.
Kế đến, là khi chế biến các món món ăn, khâu
này khá quan trọng, tuy là yếu tố khách quan nhưng có tính khêu gợi làm con
người khó kiềm chế. Vì vậy, các món chiên xào nên hạn chế bớt dầu mỡ, các
món hầm kho cần chọn thịt, cá nạc ít mỡ. Giảm sử dụng các chất bột đường
bằng cách giảm cơm, xôi, bánh mì và nên thay nhóm này bằng bún, miến, bánh
tráng ít năng lượng hơn kết hợp với các món nhiều vitamin và khoáng chất như
rau sống, rau luộc, canh rau quả, canh khoai. Rau củ ngoài cung cấp vitamin
và khoáng chất, các chất chống ô xy hóa, chúng còn cung cấp nhiều chất xơ có
lợi cho sức khoẻ vì làm giảm hấp thu chất béo, giúp nhuận trường, thải độc.
Thực phẩm khi đã chế biến, tốt nhất là nên ăn hết một lần ngay sau đó, tránh
để lâu, nhất là tránh hâm đi hâm lại nhiều lần làm cho thực phẩm bị biến
chất, và dễ bị nhiểm trùng gây ngộ độc thực phẩm.
Sau đó, việc mang tính chủ động quan trọng hơn cả
là mỗi người nên chọn lựa các món ăn thức uống trong mỗi bữa ăn trong ngày
như thế nào cho phù hợp với nhu cầu riêng và bảo vệ được sức khỏe của mình.
Vì những ngày này chúng ta luôn được nhiều nơi cùng cung cấp nên có rất
nhiều và rất đa dạng các món ăn như một đại tiệc kéo dài nối tiếp nhiều
ngày, nên có rất nhiều món yêu thích mà chúng ta đều có nhiều cơ hội được
thưởng thức khi gặp gỡ thăm viếng lẫn nhau và rất khó từ chối những lời mời
mọc cũng như tính hấp dẫn của các món ăn trong những ngày này. Vì thế chúng
ta cần chú ý tuân thủ một số nguyên tắc ăn uống để đạt được các mục tiêu là
vẫn thưởng thức được nhiều món ăn ngon, hấp dẫn nhưng vẫn đảm bảo được sức
khoẻ như sau:
Nguyên tắc trước tiên là nên ăn lấy vị chứ
không ăn lấy no, hằng ngày ta thường phải đi nhiều nơi hoặc phải tiếp
khách và phải cùng ăn với khách nên cố gắng ăn mỗi thứ một chút thôi
để có thể thưởng thức được nhiều món ngon nhưng vẫn đảm bảo không dư thừa.
Để đạt được điều trên chúng ta phải cố gắng tự kiềm chế và biết cách
từ chối hoặc chỉ ăn ít lấy lòng khi được mời mọc các món ta ưa thích
nhưng chứa nhiều chất béo như thịt mỡ, cá mỡ, bánh mì bơ, lạp xưởng, các món
chiên xào và nên thay thế bằng các món nhiều rau củ, các món nhiều nước ít
bột đường hơn cơm như bún, miến, canh, bánh tráng quấn thịt, cá với rau cải.
Nên ăn thức thức ăn chứa nhiều nước và chất xơ trước bữa ăn như dùng
một chén súp, một chén canh cá, canh thịt hay canh
rau
sẽ giúp ta không phải ăn nhiều trong bữa chính. Tránh hoặc giảm ăn các
thức ăn cung cấp nhiều năng lượng, như thịt mỡ, cá mỡ, bơ, các hạt có
dầu và các sản phẩm chế biến từ nó như kẹo đậu phọng, kẹo hạt điều, kẹo dừa,
sô cô la, cũng như các loại bánh mứt, nước ngọt. Không nên cho trẻ ăn nhiều
bánh kẹo, kem ngọt và uống nhiều nước ngọt và nên thay bằng trái cây, nước
trái cây tươi. Nên hạn chế rượu bia nhất là các loại rượu mạnh vì những chất
này sẽ đưa vào cơ thể nhiều năng lượng thừa dễ làm cho cơ thể càng béo thêm.
Chúng ta biết rằng một gam rượu sẽ sinh ra một năng lượng dưới dạng nhiệt
năng là 7 Calo, trong khi đó một gam đạm hoặc 1gam đường chỉ cho ra 4 Calo.
Người uống nhiều rượu bia thường bị tăng cân nhanh trong dịp này.
Chú ý giảm tốc độ ăn, lúc ăn nên ăn chậm,
nhai kỹ hơn để có thể vừa thưởng thức hương vị món ăn vừa tránh phải ăn
nhiều.
Đối với người mắc bệnh mạn tính như bệnh bệnh tim
mạch như cao huyết áp, suy tim nên hạn chế các món chứa nhiều muối nhưng rất
được ưa thích trong những ngày này như củ kiệu, dưa hành;
Đối với người mắc bệnh gan mật nên tránh uống rượu nhất
là rượu mạnh, hút thuốc lá và ăn uống quá nhiều chất mỡ hoặc đường làm tăng
gánh nặng đối với gan, rất có hại cho sức khỏe;
Người bệnh tiểu đường nên tránh bánh hoặc chỉ ăn rất ít
để lấy vị các thực phẩm làm cho chỉ số đường huyết tăng nhanh như mứt, kẹo
ngọt, trái cây ngọt, nước ngọt chứa nhiều đường.
Người bị viêm loét dạ dày nên tránh các thức ăn khó tiêu,
chua và gia vị như tiêu, ớt, cà ri.
Người bị gút không dùng thực phẩm có purin cao, vì có thể
làm tăng cao acid uric như nội tạng động vật, tôm cua, hạn chế các loại thực
phẩm có purin như măng, nấm, đậu khô, ca cao, sô cô la. Uống nhiều nước mỗi
ngày, giúp thải trừ acid uric dư thừa khỏi cơ thể. Ngày tết nên uống trà với
ít hạt dưa, hạt bí cũng là cách góp phần hạn chế việc tăng cân.
Tóm lại, trong những ngày Tết, chúng ta có thể
thưởng thức đầy đủ hương vị của những ngày xuân nhưng vẫn có thể giử gìn
được sức khỏe và vóc dáng, ngăn ngừa tình trạng thừa cân, béo phì phụ thuộc
vào nhiều yếu tố nhưng yếu tố mang tính quyết định nhất vẫn là tính chủ động
khéo léo của mỗi người chúng ta.
Ts.Bs Nguyễn Thanh Danh
TRUNG TÂM DINH DƯỠNG TP.HCM
|