|
Củ cải là loại rau ăn rất quen thuộc của nhân dân ta. Về giá
trị dinh dưỡng, củ cải cũng là một loại rau tươi có nhiều
chất bổ. Trong 100g củ cải có 1,4g protid, 3,7g glucid, 1,5g
xenluloza, 40mg canxi, 41mg photpho, 1,1mg sắt, 0,06mg
vitamin B1, 0,06mg vitamin B2, 0,5mg vitamin PP, 30mg
vitamin C...
Từ củ cải nhân dân ta chế biến nhiều món ăn ngon; củ cải
luộc ăn như rau, xào nấu với thịt, kho với cá, nấu canh
khoai với củ cải, gà hoặc vịt với củ cải, hoặc thái mỏng
ngâm giấm ăn như su hào, đu đủ xanh, v.v... Miếng củ cải
trong nồi cá kho nhiều khi đậm đà ăn ngon hơn cả cá, còn món
củ cải ngâm giấm ăn ngon, mát và bổ được nhiều người thích.
Cách chế biến rất đơn giản, chỉ cần gọt sạch vỏ củ cải, thái
mỏng theo chiều ngang hoặc thái chỉ, rửa sạch, ngâm nước
muối loãng trong 10-15 phút cho đỡ hăng, vớt ra rửa lại bằng
nước đun sôi để nguội rồi vắt kỹ. Cho giấm, ớt, đường, tỏi
như ngâm giấm su hào sẽ có món củ cải ngâm giấm hợp khẩu vị.
Ngoài giá trị dinh dưỡng, củ cải và hạt củ cải đều là những
vị thuốc được Ðông y dùng từ lâu đời với tên gọi là la bặc
căn và la bặc tử.
Trong sách "Lĩnh Nam bản thảo" của Hải Thượng Lãn Ông có ghi
củ cải tên thuốc là "la bặc căn" vị ngọt cay, hơi đắng,
không độc, có tác dụng long đờm, tiêu thũng, tán phong tà,
phá ứ, thông tê, trừ lỵ. Còn hạt củ cải tên thuốc là "la bặc
tử" vị cay ngọt, tính bình, có tác dụng trừ đờm, chữa ho,
chữa lỵ, ung sang, đại tiểu tiện không thông... Những nghiên
cứu gần đây của một số nhà khoa học nước ngoài còn phát hiện
thấy hạt cải củ có tác dụng hạ huyết áp, và nước ép củ cải
tươi cũng có tác dụng giảm huyết áp nhẹ, do đó người bị tăng
huyết áp, xơ cứng động mạch uống nước ép củ cải pha với mật
ong là món ăn bổ trợ rất tốt cho việc chữa bệnh.
Ðể làm thuốc, mùa xuân người ta thu hái củ cải về, rửa sạch,
dùng tươi. Ðến mùa hè quả chín sẽ hái quả về, phơi khô, sàng
sảy lấy hạt. Hạt củ cải (la bặc tử) hình trứng dẹt, dài
2,5-4mm, rộng 2-3mm; những hạt mẫm chắc, màu nâu đỏ là tốt.
Về thành phần hóa học chủ yếu của hạt củ cải là chất dầu,
trong đó có hợp chất sunfua. Hoạt chất khác chưa rõ.
Trong nhân dân, củ cải thường được dùng để chữa ho khản
tiếng và giúp nhuận tràng. Hạt củ cải được dùng chủ yếu để
chữa ho có nhiều đờm.
Dưới đây là một số bài thuốc đơn giản dùng củ cải và hạt cải
củ chữa bệnh:
Chữa viêm khí quản, ho, nhiều đờm, khó thở: Lấy củ cải rửa
sạch, thái vụn, hoặc thái thành từng sợi mỏng, trộn với mạch
nha ăn có tác dụng hạ khí, tiêu đờm, dễ thở.
Trường hợp mất tiếng, khó nói, vắt lấy nước củ cải sống trộn
với nước gừng sống, số lượng hai thứ bằng nhau, ngậm trong
cổ họng sẽ có hiệu quả tốt.
Chữa ho lâu năm bằng hạt cải củ: Lấy 10g hạt cải củ (sao),
10g tử tô (sao), 3g bạch giới tử (sao). Ðem tất cả tán nhỏ,
cho vào một cái túi nhỏ, thêm 500ml nước, sắc còn 300ml,
chia làm 3 lần uống trong ngày.
BS. Hoàng Lan
|