|
|
|
|
Năm 332 trước Công nguyên,
Alexandre
le Grand xâm chiếm Ai cập. Từ đó Ai Cập chịu ảnh hưởng của văn
hóa Hy lạp trong ba thế kỷ. Trong thời kỳ đó, Khoa học có nhiều tiến
bộ lớn, đặc biệt nhất là ngành Thiên văn và Toán. Trong số đó, có
: |
|
Alexandre le Grand |
|
|
|
Aristarque de Samos:
Ông phát biểu giả thuyết trái đất tròn và chứng minh bằng những
nghiên cứu thiên văn (đáng kể nhất là cái bóng hình nón trên mặt
trăng trong kỳ nguyệt thực)
Eratosthène.
Giám đốc
thư viện
Alexandrie năm 236 TCN, nên ông đọc được tất cả kiến thức của
thời ông.
Năm 205 TCN, ông đề nghị một phương pháp thuần túy hình học để tính
chu vi trái đất
|
|
|
|
Eratoshène quan sát thấy rằng bóng các vật
ở những nơi khác nhau thì không giống nhau. Ðặc biệt ông so sánh
những bóng ông đã quan sát giữa hai tỉnh Syène phía Nam và
Alexandrie ở phía Bắc trong ngày Hạ chí (một trong hai lần trong một
năm khi mặt trời ở xa xích đạo nhất về phía Bắc hoặc phía Nam. Ðiểm
chí: Summer solstice: Hạ chí là 21/06 ở Bắc bán cầu. Winter
solstice: Ðông chí, tức là ngày 22/12 ở Bắc bán cầu). Tại
Syène, buổi trưa, mặt trời ngay đỉnh đầu, có nghĩa là vật sẽ không
có bóng. Erathosthène quan sát thấy rằng các tia nắng đến tận đáy
giếng. |
|
Bản đồ cổ Egypte |
Giếng ở Syène trưa đứng bóng |
|
|
|
|
Cùng ngày đó, tại Alexandrie, ở phía Bắc, nhà cửa đều có bóng
và ông đo được 7° so với chiều thẳng đứng
Eratosthène dùng hai số đo trên để tính chu vi trái đất:
1) Ông dùng thước
đo ruộng đất để đo khoảng cách (hình vòng cung) giữa hai thành phố
(Syène và Alexandrie) và được 5000 stade (đơn vị độ dài cổ Ai
Cập khoảng 157 mét) |
|
Cùng giờ, tại Alexandrie có bóng |
|
|
|
|
|
2) Dùng
hình học (góc so le trong áp dụng cho hai
đường thẳng song song), ta suy ra rằng góc 7° giữa đường thẳng
đứng tại Alexandrie và các tia sáng mặt trời cũng là sự khác biệt
vĩ tuyến giữa hai tỉnh. Ðiều này đúng nếu như hai tỉnh cùng nằm trên
một kinh tuyến.
Bâtiment: Kiến trúc, nhà
cửa; Rayons du Soleil: Tia sáng mặt trời; Puits de Syène: Cái giếng
ở tại tỉnh Syène; Équateur: Xích đạo; Ombre = Bóng; Pôle Nord : Bắc
cực |
|
|
|
|
|
|
|
Eratosthène hơi lầm một chút vì trên bản đồ Ai Cập, hai tỉnh
không nằm trên cùng kinh tuyến Dùng quy tắc tam suất tính được 257
000 stade
Góc |
7° |
360° |
cung vòng tròn |
5000 stades |
257000 stades |
Biết rằng 1 stade = 157 m, suy ra chu vi trái đất là
257.000 x
157 = 40349000 m, nghĩa là 40349
km.
Mặc dù sự đo đạc ngày xưa không được đúng lắm,
nhưng kết quả của Eratosthène tương đối chính
xác so với số đo ngày nay: 40074 km
|
|
|
|
|
|