Ngành Dược Việt nam trước những “nhiệm vụ bất khả thi”

Vietsciences-Hồng Lê Thọ    11/07/2008

 

Những bài cùng tác giả


tại không ít phòng mạch tư, bác sĩ xé lẻ thuốc đóng bao gói vào túi nilon nhỏ để bán cho bệnh nhân…Việc làm này không chỉ vi phạm quy chế chuyên môn mà còn nguy hiểm đến sức khỏe người bệnh. Người bệnh uống thuốc mà không biết thuốc gì, nguồn gốc từ đâu…

(Thứ trưởng Bộ Y Tế Cao Minh Quang)
 


Bất khả thi trong việc quản lý giá bán lẻ

Một không khí ảm đạm của lạm phát và khủng hoảng kinh tế đang bao phủ thế giới khi giá dầu mỏ ngày càng tăng với tốc độ khủng khiếp, chưa từng thấy trong một năm vừa qua từ 60 USD/thùng lên mức 100 USD, ngày càng căng thẳng khi bước vào thời kỳ 140-150 USD/thùng vào tháng 7/2008. Các nước dầu mỏ không hề giảm sản lượng, cố gắng nâng lên bao nhiêu vẫn không khống chế được sự tăng vọt nầy là vì sao ? Ngoài lý do cho rằng lượng dầu thô tiêu dùng ngày càng tăng ở các nước phát triển mạnh mẽ trong hơn một thập kỷ qua như Trung quốc, Ấn độ gây thiếu hụt, tạo sự mất cân đối cung-cầu về năng lượng…một trong những lý do được các nhà phân tích nhấn mạnh là sự suy yếu của đồng đô la do lạm phát và nạn khủng hoảng tín dụng dưới chuẩn (Subprime) trong nhà đất đã bùng phát dữ dội, nền kinh tế của Mỹ đồng thời là con nợ lớn nhất toàn cầu nầy đình đốn, ngày càng chồng chất, những biện pháp tiền tệ như nâng-hạ lãi suất chiết khấu của FED, bơm tiền liên tục ra thị trường cũng không mang lại kết quả như ý. Cuộc chiến tranh ở Iraq ,chống khủng bố ở Afghanistan kéo dài cho thấy Mỹ đang sa lầy nghiêm trọng, tiến thoái lưỡng nan, trở thành một gánh nặng đè lên đời sống kinh tế như cuộc chiến tranh xâm lược Việt nam trước đây. Điều nầy đã tác động trực tiếp lên nền kinh tế toàn cầu, trong đó nước ta vốn có nền kinh tế yếu kém—dù là tăng trưởng với tốc độ cao trong 10 năm qua—bị tác động dữ dội, nếu không muốn nói là rất nghiêm trọng như nhận định của Chính phủ và lãnh đạo cao nhất của Đảng phản ánh qua những nghị quyết và phát biểu tại quốc hội trong phiên họp tháng 5 vừa qua. Lạm phát 6 tháng đầu năm 2008 vượt mức 26% và có khả năng không kiềm chế nổi khi tác động trượt giá kép của đồng đô la trên giá cả thị trường nội địa ngày càng hiện rõ (1). Cụ thể là một đồng đô la hàng hóa nhập khẩu thì có giá trị thực tương đương 70-80% của năm trước nhưng lại bằng 120-130 % khi qui đổi ra VN đồng, nói khác đi giá trị thực tế của sản phẩm tính theo USD giảm trong khi hối suất của USD trên thị trường nội địa lại tăng lên, nghĩa là giá cả hàng trên thị trường vừa gánh lạm phát của tiền USD và thêm tỷ lệ mất giá của VN đồng.(2)

Với giá bán lẻ thuốc chữa bệnh trên thị trường phải cưu mang một tỷ lệ lạm phát kép (trên 40%)—trong nước và nước ngoài---và nhiều phí trong hệ thống lưu thông phân phối lòng vòng, hoa hồng, lợi nhuận, lãi suất quá cao , chúng ta có thể thấy nhà cung cấp nước ngoài có một ưu thế như thế nào, mối lợi do lạm phát tiền tệ và tăng giá mang lại khi nắm độc quyền nguồn hàng và phân phối tại thị trường nội địa như công ty Zuellig Pharma. Khách quan, có thể nói việc hạn chế mức tăng giá dược phẩm ở mức độ 5-10% như chỉ đạo hiện nay của Bộ Y tế là bất khả thi vì trên thực tế chỉ tính riêng hối suất USD/VN đồng trên thị trường và của NHNN cũng đã chênh lệnh 11% theo báo cáo của Cục quản lý Dược, không kể tỷ lệ lạm phát của VND so với năm 2007 đã vượt mức 26,8% so với cùng kỳ. Mặt khác, bên cạnh 50 % thuốc thành phẩm là ngoại nhập, trong đó phần lớn là những loại thuốc đặc trị, biệt dược đắt tiền và 90% nguyên liệu để sản xuất thuốc trong nước cũng phải nhập từ nước ngoài (3) cho thấy sự lệ thuộc vào nước ngoài của sản xuất và phân phối thuốc chữa bệnh của nước ta, dễ dàng bị chèn ép về giá như thế nào . Chính vì vậy khi có biến động giá trên thị trường thế giới, ngành dược Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng tức thời không kể động thái tăng giá thuốc từ gốc của nhà sản xuất nước sở tại hay kê khống giá CIF trong nhập khẩu của công ty kinh doanh nội địa. Bà Trần thị Đào, Tổng giám đốc Imexpharm(Đồng Tháp), một đơn vị chuyên sản xuất thuốc kháng sinh cho biết "bình quân giá thành thuốc đã tăng 25 - 30%. Trong khi đó, do dược phẩm lại không được xem là một mặt hàng thiết yếu nên Ngân hàng Nhà nước không ưu tiên trong việc cung ứng ngoại tệ để nhập khẩu nguyên liệu. Bên cạnh đó, tỷ giá đồng USD tăng biến động từ 15 - 20%... lãi suất ngân hàng lại tăng, nhà nước lại không có chính sách hỗ trợ, nguồn vốn của các doanh nghiệp đang bế tắc”(4). Hơn thế nữa, việc nâng giá bán gấp nhiều lần giá kê khai cũng đã được thanh tra Bộ Y tế xác nhận tại một hội nghị tổng kết hoạt động cuối năm 2007 rằng "Có cơ sở đã nâng giá bán lên gấp 300% giá kê khai"(5) thậm chí có mặt hàng thuốc lên tới mức cao, gấp 9 lần hơn (6) !. Không chỉ nhà sản xuất, phân phối nội địa luôn bị động, lệ thuộc vào các yếu tố rủi ro không nhỏ mà ngay cơ quan chủ quản ngành dược cũng lúng túng, bị động không kém, không thể ngăn cản hành động vượt rào khung giá qui định của BYT để tự bảo vệ mình của các công ty, nhà sản xuất trong nước. Ngày 26/6/2008, TS Nguyễn Quốc Triệu, Bộ trưởng Bộ Y tế đã có công văn số 4368/BYT- QLD đề xuất Thủ tướng chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước xem xét, ưu tiên cho các doanh nghiệp kinh doanh dược phẩm trong lĩnh vực sản xuất và nhập khẩu thuốc được mua đủ ngoại tệ theo tỷ giá niêm yết, để đảm bảo đủ nguồn ngoại tệ, đáp ứng việc nhập khẩu thuốc thành phẩm và nguyên liệu sau khi nêu lên thực trạng nhiều nhà nhập khẩu thuốc đã phải trả chênh lệch 11% cao hơn tỷ giá qui định của NHNN khi mua ngoại tệ để thanh toán cho đối tác nước ngoài. Trước khi BYT chính thức cho phép các nhà sản xuất, kinh doanh làm thủ tục tăng giá thuốc với bộ, một số mặt hàng thuốc đã tăng 5%-20%, thậm chí có loại còn tăng trên 50% . Thực tế là Bộ Y tế chỉ quản lý được giá bán buôn theo danh mục thuốc cung cấp cho cơ sở chữa bệnh, còn với những nhà thuốc bán lẻ thì ‘chưa thể với tay được vì chưa có hành lang pháp lý”(Thứ trưởng Cao Minh Quang), hoàn toàn “khoán” trắng cho các Sở y tế địa phương, nằm trong tay nhà thuốc bán lẻ, vì vậy chỉ tiêu hạn chế tăng giá do Bộ qui định mất hết ý nghĩa khi trên thị trường bán lẻ theo mặt bằng giá cả đã vượt lên mọi tính toán bằng biện pháp hành chính trên bàn giấy. Quĩ 330 tỷ( Bộ Y tế đang kiến nghị tăng thành 500 tỷ ) đồng từ ngân sách nhằm bình ổn giá thuốc trong các cơ sở khám chữa bệnh cũng chỉ có hiệu quả tạm thời, không thể giải quyết cơ bản những mâu thuẩn-lạm phát tác động lên thị trường, trong khi các nhà cung cấp nước ngoài bắt đầu dùng thủ đoạn đối phó như ngừng cung cấp, bỏ thầu…để ghìm hàng chờ mặt bằng giá mới của Bộ cũng như tạo ra một sự khan hiếm buộc các bệnh viện, kể cả bệnh viện công phải bỏ tiền mặt ra mua trên thị trường chợ đen, nhất là biệt dược, đặc trị phải nhập khẩu.Thị trường thuốc tân dược "OTC" đã tăng giá từ lâu mà không cần chờ đến quyết định cho phép tăng giá của cơ quan quản lý, với hơn 4000 nhà thuốc trong cả nước, người dân vẫn phải mua thuốc với mức giá "tù mù", đặc biệt là đối với các mặt hàng thuốc nhập ngoại. Đối với lĩnh vực y tế ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của nhân dân và đặc biệt ảnh hưởng đến an sinh xã hội, xem thuốc chữa bệnh là hàng hóa đơn thuần, cho phép cạnh tranh tự do(thực chất là sự kết cấu giữa những tập đoàn để thao túng như cartel kinh tế) như những sản phẩm tiêu dùng khác là một quan điểm sai lầm, biện pháp hạn chế các khâu lưu thông phân phối lòng vòng(bỏ các cấp đại lý, cung ứng thuốc cho hệ thống bán lẻ có sự giám quản của Bộ Y tế cho các cửa hàng bán lẻ quận huyện…) nên được triển khai quyết liệt với sự cộng tác chặt chẽ của các công ty sản xuất, kinh doanh, phối hợp với Hiệp hội ngành Dược và các cơ quan chức năng một cách chặt chẽ như quản lý thị trường, công an kinh tế… phù hợp với thực tế và khả năng chi trả của người dân.

Bất khả thi trong việc quản lý hệ thống bán thuốc theo GPP

Con số gần 800 triệu đô la nhập siêu (dự kiến) trong lĩnh vực thuốc chữa bệnh trong năm 2008 không phải là một con số bé nhỏ, tính bình quân là 13,4USD/người/năm thay vì 8 USD/người năm vào năm 2000. Con số nầy chắc chắn ngày càng phình to theo lạm phát và tật bệnh do ô nhiễm môi trường, dịch bệnh… không kể đến vấn đề chất lượng thuốc là một vấn nạn gây đau đầu vì khả năng kiểm tra và quản lý còn quá mỏng và yếu trên thực tế. Một thử thách khác không nhỏ là từ nay đến năm 2011 theo qui định của Bộ Y tế, các cửa hàng bán thuốc phải thực hiện tiêu chuẩn GPP (thực hành nhà thuốc tốt) (7) khắt khe với những điều kiện khá khó khăn, việc đầu tư và thực hiện theo qui định(như Dược sĩ tốt nghiệp Đại học phải thường xuyên có mặt, bảo quản thuốc trong nhiệt độ và độ ẩm ổn định…) không dễ dàng, nhất là thói quen “uống thuốc” của nhân dân, 80% là mua thuốc lẻ trực tiếp không thông qua khám bệnh hay chẩn đoán của bác sĩ. Thứ trưởng BYT Cao Minh Quang nêu rõ “thực trạng hệ thống bán lẻ thuốc trong cả nước đang tồn tại nhiều bất cập. Như các dược sĩ thường xuyên không có mặt tại các nhà thuốc, có hiện tượng cho thuê bằng dược sĩ đại học. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất không đảm bảo về nhiệt độ và độ ẩm, diện tích. Ngoài ra, thuốc hiện nay được bán tự do không có đơn bác sĩ; Tư vấn sử dụng thuốc hợp lý, an toàn: yếu; Việc sử dụng thuốc cho bệnh nhân: Không theo dõi được; Thuốc giả, thuốc kém chất lượng, thuốc không rõ nguồn gốc, thuốc hết hạn dùng khó được kiểm soát...” ( phát biểu tại Hội thảo “Thực hành tốt nhà thuốc - GPP" do Sở Y tế Hà Nội tổ chức sáng ngày 17/6/2008) để nhấn mạnh đến tầm quan trọng trong việc thực hiện tiêu chuẩn GPP, và như ông Trương quốc Cường, Cục trưởng cục quản lý dược phát biểu, rằng “từ nay đến 1/1/2009, thời điểm doanh nghiệp nước ngoài được xuất nhập khẩu trực tiếp, chúng ta phải cho ra đời được chuỗi nhà thuốc đạt GPP và các chuỗi này phải sống được. Đây là bước đi chiến lược nhằm nắm được thị trường phân phối thuốc chữa bệnh (bán buôn và bán lẻ). Nếu không, Nhà nước sẽ gặp khó khăn trong quản lý giá thuốc và chất lượng thuốc khi doanh nghiệp nước ngoài nhảy vào và có thể thao túng thị trường thuốc chữa bệnh” nhấn mạnh đến sự cần thiết của việc tiêu chuẩn hóa GPP để đối phó.
Rõ ràng, thực hiện GPP theo những điều kiện đã qui định là lý tưởng nhưng không thể nóng vội vì “thói quen” của người bán cũng như người mua đã tồn tại từ lâu đời, cần có những bước triển khai phù hợp với thực tế và điều kiện mua thuốc chữa bệnh của người nghèo, thu nhập thấp, giải quyết việc chữa bệnh theo từng ngày vì khả năng tài chính eo hẹp. Tiêu chuẩn hóa việc bán thuốc theo GPP có thể phát huy tác dụng tích cực khi thuốc chữa bệnh được đặt trong phạm vi thực hiện bảo hiểm y tế công bằng và công khai và người mua có thể mua dễ dàng thuốc theo khung giá của bảo hiểm(chứ không phải khung giá tự do) với toa kê đơn của bác sĩ tại các nhà thuốc đạt tiêu chuẩn như ở các nước tiên tiến, vừa đảm bảo chất lượng vừa hạn chế được nạn phá giá hay nâng giá tùy tiện mà hiện nay Bộ Y tế vẫn chưa kiểm soát nổi.


Thử tìm một lối thoát

Trước mắt, để giảm thiểu gánh nặng về giá, đề nghị NHNN có một khung lãi suất cho vay đặc biệt, ưu tiên bán ngoại tệ theo giá của nhà nước hay ưu tiên cho vay đầu tư xây dựng (hợp tác gia công) những labo chuyên sản xuất dược phẩm cho bảo hiểm y tế dưới dạng thuốc Generic (thuốc phiên bản) dưới sự bảo trợ của chính phủ, nhập khẩu song song từ nhiều nguồn để phá vỡ nạn độc quyền đang tồn tại và kiểm tra giá nhập theo CIF của đơn vị nhập khẩu… là vô cùng cần thiết. Những phương cách đối phó trước mắt cũng như lâu dài để “bảo vệ sức khỏe toàn dân” hiệu quả, không chạy theo hay săn đuổi vất vả hoạt động kinh doanh với lợi nhuận siêu ngạch mà dù cố gắng đến mấy cũng không thể kiểm soát như hiện nay, ngoài phần đã nêu, việc tính đến khả năng sản xuất thuốc Generic chuyên dụng cho bảo hiểm y tế với một lượng nhân khẩu để phục vụ rộng khắp nước trong đó có 14 triệu người tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện, lập ra một lộ trình từ 3-5 năm, kết hợp với các nhà sản xuất dược phẩm trong nước ( kể cả liên doanh với nước ngoài) là một chiến lược quan trọng vừa hạn chế những tiêu cực trong sản xuất, phân phối với một cơ chế thẩm định giá cả hợp lý, tiết kiệm những chi phí làm đội giá (bao bì sang trọng, quảng cáo, khuyến mãi, phân phối lòng vòng, lót tay để kê đơn và hạn chế lợi nhuận…) vừa quản lý chặt chẽ chất lượng, tránh được hàng giả, hàng nhái và không đạt chất lượng(8). Phải chăng cần sớm lập ra một “Hội đồng Thẩm định Dược phẩm quốc gia” gồm nhiều thành phần liên quan (Bộ Y tế, Bộ Thương mại, Tài chính, chuyên gia Y Dược, nhà sản xuất và kinh doanh dược phẩm, đại diện người tiêu dùng, quản lý thị trường…) để luận bàn những sách lược về sản xuất kinh doanh cũng như chất lượng thuốc,là một địa chỉ tin cậy, là nơi có thể đề xuất những quyết sách cụ thể của từng thời kỳ trong lộ trình phát triển ngành Dược của nước ta, mở rộng việc bảo đảm cho nhân dân trong lĩnh vực nầy một cách ổn định.

Hồng lê Thọ
7/2008

(Nguồn: Bộ Thương Mại)


Theo số liệu thống kê kim ngạch nhập khẩu nguyên phụ liệu dược phẩm từ Trung Quốc tăng 30% so với tháng 12/2007. Kháng sinh là nhóm hàng chủ lực chiếm hơn 50% thị phần, đứng sau là vitamin chiếm hơn 33% thị phần. Kế đến là Ấn độ(30% nguyên liệu kháng sinh), Hàn quốc(25% thuốc thành phẩm)… mà chất lượng rất đáng nghi ngờ, là cái “ổ” sản xuất thuốc giả, thuốc nhái nhiều nhất trên thế giới (tham khảo chú thích (8).
Tham khảo kim ngạch nhập khẩu nguyên phụ liệu dược phẩm từ thị trường Trung Quốc qua các tháng


 

Đơn vị: nghìn đô la
 


Chú thích


(1) hiện tượng nầy được gọi là “nhập khẩu lạm phát”
Việt Nam ràng buộc tỷ giá vào một điểm so với đồng USD trong khi đồng tiền này biến động trên thị trường tiền tệ toàn cầu. Điều này đồng nghĩa với việc Việt Nam đã nhập khẩu một phần ảnh hưởng lạm phát của việc đồng USD mất giá. Trong khi đó, các nước khác trong khu vực đã cho phép tỷ giá biến động phù hợp với những biến động của đồng USD trên thị trường. Đồng USD đã giảm giá 9% so với euro, 7% so với đồng yên. Điều này đồng nghĩa với giá hàng hóa trên thế giới tính theo tiền USD tăng rất nhanh. Phản ứng của các nước này giúp cho giá hàng hóa không tăng theo sự mất giá của đồng USD, xóa đi một số tác động xấu đối vớii nền kinh tế.
http://www.tinthuongmai.vn/IWINews.aspx?CatalogID=2272&ID=67539
 

(2) Điều nầy có thể lý giải dễ dàng qua phương thức tính giá thuốc chữa bệnh hiện nay:


P1= (P2 x 30%) + (P2 x 30%) x 11% + I (lãi suất vay ngân hàng 21-25%) +Pr (lợi nhuận của nhà nhập khẩu) + D=chi phí lưu thông phân phối lòng vòng(20-30%) + hoa hồng lót tay cho nhà thuốc/bác sĩ kê đơn(khuyến mãi ?) + lãi suất phát sinh khi tồn kho +Thuế nhập khẩu + Thuế VAT
Với công thức nầy P1 có thể bằng 5-30 lần P2 là điều dễ hiểu và chỉ có thể có một giá hợp lý khi những ẩn số làm đội giá thành giảm thiểu tối đa.

trong đó:

  • P1 giá bán lẻ
  • 30% tỷ lệ lạm phát USD + trượt giá nội tệ
  • 11% chêch lệch về hối suất khi mua ngoại hối để thanh toán(*)
  • P2 giá CIF nhập khẩu
  • I lãi suất vay ngân hàng khi mở L/C(P2 x 21-25% x số ngày /360 ngày)
  • Pr lợi nhuận của các cấp trung gian
  • D chi phí lưu thông phân phối(25-30%)(kể cả hoa hồng lót tay/bác sĩ kê đơn)

    (Thuế nhập khẩu 0-10% và thuế giá trị gia tăng 5%)
     

*Công ty nhập khẩu thuốc phải mua ngoại tệ từ các ngân hàng thương mại theo giá thỏa thuận, chênh lệch gần 11% so với giá Ngân hàng Nhà nước niêm yết để thanh toán các hợp đồng nhập khẩu thuốc, lãi vay ngân hàng tăng trên 75% so với đầu năm 2008(Công văn số 4586/BYT-QLD).

Theo điều tra của Lê Thanh Hà(báo Tuổi Trẻ) trong “Giá thuốc tăng cao, vì sao nên nổi” cho biết “chiết khấu”(hoa hồng) cho Bác sĩ kê đơn từ 15-50%, ai có thể kiểm soát ? Hơn thế nữa, người ta còn biết cơ cấu phần chi hoa hồng có mặt hàng phải cho bác sĩ chiếm 35%, 5% chiết khấu cho khoa dược bệnh viện, còn lại 8% là phần trình dược viên được hưởng cho thấy hoa hông nầy được phân bổ một cách có hệ thống trong thu nhập riêng của bệnh viện(VNN online).

(2) Theo thông tin từ Tổng cục Hải quan, giá nguyên liệu sản xuất các mặt hàng chiếm tỷ trọng lớn trên thị trường thế giới vẫn đứng ở mức cao như: Cephalexin monohydrate compact tăng 35%; amoxycillin trihydrat compact tăng 21,74%; ampicillin trihydrate tăng 24,44%, cefaclor tăng 20%, sulfamethoxazol tăng 24,60%, vitamin B1 tăng 48,91%, vitamin B6 tăng 35,85%, vitamin C tăng 98,76%, paracetamol tăng 75,37%... so với đầu năm 2008.(CV Quản lý Dược, tlđd)

(3) Theo tiêu chuẩn GPP, một nhà thuốc bán lẻ phải có mặt thường trực của dược sĩ, diện tích tối thiểu 30m2; có nơi trưng bày, bảo quản các loại thuốc, có chỗ để người mua thuốc tiếp xúc, trao đổi thông tin với người bán. Nhiệt độ trong khu vực trưng bày, bảo quản thuốc phải dưới 300C, độ ẩm không vượt 75%, có các phương tiện như sổ sách, máy tính… để quản lý số lượng, hạn dùng của những loại thuốc tồn trữ...tuy nhiên thực tế cho thấy tại thành phố Hồ Chí Minh, đến nay mới chỉ có 40 trong tổng số hơn 4.000 nhà thuốc, nộp đơn xin thẩm định GPP, trong đó có 12 nhà thuốc đạt tiêu chuẩn GPP. Sau khi Quyết định số 11/2007 ra đời, nhiều địa phương đã thực hiện lộ trình xây dựng các nhà thuốc đạt tiêu chuẩn GPP nhưng sau hơn 1 năm, toàn quốc mới có 83 nhà thuốc đạt tiêu chuẩn này trên tổng số hơn 40.000 nhà thuốc của cả nước. Hơn thế nữa, một nghịch lý đang đặt ra là nhiều nhà thuốc khi đã đạt được danh hiệu lại rơi vào tình trạng ế ẩm vì họ không dám tự ý bán thuốc theo nhu cầu của người bệnh mà phải theo đơn của bác sĩ. Vì thế, theo TS Nguyễn văn Yên (PGD Sở Y tế Hà nội), để thúc đẩy quá trình đưa các nhà thuốc vào tiêu chuẩn GPP, một phần quan trọng là thay đổi thói quan mua/bán thuốc trên cả hệ thống, dần thay đổi ý thức về sử dụng thuốc an toàn, hợp lý của cả người bán và người bệnh.
( Quá ít nhà thuốc đạt GPP , theo Hồng Hải, DanTri.com.vn, 18/6/2008)
(4) Ngày 10/6, đoàn công tác liên bộ gồm, Bộ Y tế - Bộ Tài chính - Bộ Công thương và Đại biểu Quốc hội chuyên trách lĩnh vực y tế đã có buổi làm việc với khoảng 50 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh và phân phối dược phẩm trong nước tại TP.HCM.

(5) Lê Thanh Hà “Giá thuốc tăng cao, vì sao nên nổi” Tuổi Trẻ online(Việt báo)

(6) Tư liệu tham khảo
Nhập khẩu – kinh doanh dược phẩm: Siêu lợi nhuận
20/07/2007
Xuất phát từ đề nghị của UBND quận 8, Sở Y tế TPHCM đã chỉ đạo Thanh tra và Trung tâm Kiểm nghiệm dược phẩm-mỹ phẩm tiến hành phân loại thuốc Paracetamol chích có nhiều mẫu bao bì nghi giả đã được phát hiện và niêm phong trước đó tại Công ty TNHH Dược phẩm Vĩnh Tường Phát. Từ đây, thêm nhiều kết quả bất ngờ đã được hé lộ.
 

Tự in vỏ, nhãn ống thuốc

Tại Công ty Vĩnh Tường Phát (số 28 đường 266 phường 6 quận 8), loại Paracetamol chích của nhà sản xuất Ciron ở lô E4313 có 150 hộp trên nhãn ống thuốc có dấu xóa đường dùng IV (ký hiệu thuốc tiêm tĩnh mạch). Ở loại Paracetamol chích của nhà sản xuất Lachmi có 5.800 hộp trên nhãn ống thuốc cũng có dấu xóa đường dùng IV. Ngoài ra, trên vỏ hộp không in số đăng ký, không dán nhãn phụ nhập khẩu.
Khi đoàn thanh tra kiểm tra ngẫu nhiên mỗi lô vài hộp thuốc, nhìn cảm quang bằng mắt thường phát hiện một số ống thuốc trong một hộp đã biến màu sậm hơn.
Từ những thông tin trên, Sở Y tế TPHCM đã điều tra và xác minh nguồn gốc về thuốc Paracetamol chích được nhập khẩu như thế nào từ nhiều doanh nghiệp, hiệu thuốc trên địa bàn TPHCM. Đặc biệt, tại nhà thuốc ở BV đa khoa Sài Gòn, Thanh tra Sở Y tế phát hiện có bán Paracetamol chích mua tại Công ty Vĩnh Tường Phát, có dấu xóa đường dùng trên vỏ hộp và nhãn ống thuốc. Từ đây, cơ quan chức năng có thêm cơ sở kết luận Công ty Vĩnh Tường Phát đã vi phạm nghiêm trọng khi tự xóa đường dùng IV trên vỏ hộp thuốc, nhãn ống thuốc và tự in bao bì vỏ hộp, nhãn ống thuốc, không báo cáo và xin phép Cục Quản lý dược Việt Nam.
Lãi 928%!
Theo ghi nhận của cơ quan chức năng, CTCP Dược và Thiết bị y tế Đà Nẵng nhập khẩu Paracetamol chích với 2 loại khác nhau. Giá của nhà sản xuất Ciron là 19.237 đồng/hộp. Giá của Lachmi là 10.048,5 đồng/hộp. Tuy nhiên, khi Sở Y tế kiểm tra giá bán trên các hóa đơn xuất nhập của các công ty, đã phát hiện cả một vòng tròn luẩn quẩn về đường đi của thuốc.
Đầu tiên, chi nhánh của CTCP Dược và Thiết bị y tế Đà Nẵng tại TPHCM xuất bán 2 loại thuốc trên cho CTCP Dược phẩm và Dịch vụ y tế Khánh Hội với giá lần lượt: 21.524 đồng/hộp và 20.580 đồng/hộp. Sau đó, Công ty Khánh Hội xuất bán cho Hiệu thuốc số 38 CTCP Dược phẩm quận 10 cũng 2 loại trên với giá 44.999,85 đồng/hộp và 43.500,45 đồng/hộp. Tiếp tục, Hiệu thuốc số 38 - Công ty CPDP quận 10 xuất bán cho Công ty TNHH Dược phẩm Vĩnh Tường Phát với 3 loại giá: 86.999,85 đồng/hộp; 87.000,9 đồng/hộp và 89.999,7 đồng/hộp (thuốc nhập về có 2 loại giá nhưng các công ty xuất bán trên hóa đơn chỉ ghi 1 loại giá và không thể hiện được số lô và thuốc của nhà sản xuất nào trên hóa đơn).
Song song đó, Chi nhánh CTCP Dược TW-Mediplantex cũng mua lại thuốc của 4 đơn vị gồm: Công ty CPDP & DVYT Khánh Hội, Hiệu thuốc số 38 CTCP Dược phẩm quận 10, Hiệu thuốc 43 CTCP Dược phẩm quận và Công ty TNHH DP Trung Nghĩa ở Hà Nội, với giá từ 41.904 đồng đến 53.858 /hộp.
Sau đó, Mediplantex xuất bán toàn bộ cho Công ty Vĩnh Tường Phát với 2 loại giá: 83.800 đồng/hộp và 86.000 đồng/hộp. Từ đây, Công ty Vĩnh Tường Phát đã xuất bán cho nhiều bệnh viện, cơ sở điều trị, đơn vị kinh doanh đang hoạt động trên địa bàn TPHCM và các tỉnh. Trong đó, tại nhà thuốc BV Sài Gòn, Thanh tra Sở Y tế phát hiện giá bán có thuế VAT là 94.281 đồng/hộp; tại nhà thuốc BV Hoàn Mỹ giá bán có thuế VAT là 92.190 đồng/hộp.
Như vậy, khi nhập khẩu, thuốc Paracetamol chích có giá chỉ khoảng 10.000 đến 19.237 đồng/hộp, thế nhưng sau khi qua quá trình mua bán lòng vòng giữa các công ty, đến lúc đưa vào các bệnh viện, cơ sở kinh doanh, đã được đẩy lên 92.190-94.281 đồng/hộp. Cụ thể, tỷ lệ lãi so với giá nhập khẩu đối với hàng của Ciron là 485% và của Lachmi là… 928%! Hậu quả của việc mua bán thuốc lòng vòng này là người bệnh phải gánh chịu. Hầu hết người bệnh đều không biết gì về con đường đi ngoằn nghèo của thuốc và giá của nó được “bơm” cao ngút trời như thế nào.
Nhiều mẫu thuốc Paracetamol không đạt
Qua kiểm nghiệm mẫu thuốc Paracetamol của nhà sản xuất Lachmi (do Đoàn kiểm tra liên ngành quận 8 gửi) tại Viện Kiểm nghiệm thuốc TPHCM-Bộ Y tế: Kết quả có 4/4 mẫu thử đạt về định tính, định lượng nhưng không đạt chỉ tiêu tính chất. Thuốc có chỉ định dùng IV/IM nhưng trên toa chỉ dùng IM (ký hiệu tiêm bắp).
Tương tự, kết quả kiểm nghiệm mẫu Paracetamol do Ciron sản xuất, 1 mẫu thử (lô E 44313) đạt về định tính, định lượng nhưng không đạt chỉ tiêu tính chất. Cụ thể, 20/30 ống không cùng lô, nhãn bị bôi xóa. Ý kiến của Đoàn kiểm tra liên ngành quận 8: 1.155 hộp của lô E 44313 không thể lưu thông trên thị trường vì không đạt tiêu chuẩn.
(Theo ĐTCK)


(7) Ngày 24 tháng 01 năm 2007, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 11/2007/QĐ-BYT về việc ban hành nguyên tắc, tiêu chuẩn “Thực hành tốt nhà thuốc” (Good Pharmacy Practices - gọi tắt là GPP). Theo Quyết định này, từ ngày 01/01/2011, tất cả các nhà thuốc trong cả nước phải đạt tiêu chuẩn GPP và từ ngày 01/01/2013, tất cả các quầy thuốc phải đạt tiêu chuẩn GPP.


(8) tham khảo thêm loạt bài “Thế giới hàng giả, thuốc giả, thuốc nhái” gồm 3 bài(đã đăng trên Tuổi Trẻ Cuối tuần 5/ 2007) của HLT, bản gốc còn lưu lại trên Vietsciences.free.fr hay trang web Hóa Học Việt Nam.

 

            ©  http://vietsciences.free.fr  và http://vietsciences.org Hồng Lê Thọ