9 .1.1 Phép toán lên một hạng tử

9.1.1.1  [ -b <Tên_Tập_Tin> ] Trả về giá trị "true" nếu tập tin <Tên_Tập_Tin> là một thiết bị kiểu khối  (như là ổ mềm, cdrom, ổ cứng...) (Xem thêm phụ lục)

9.1.1.2   [ -c <Tên_Tập_Tin> ]  Trả về giá trị "true" nếu tập tin <Tên_Tập_Tin> là một thiết bị kiểu kí tự  (như là bàn phím, modem, ...) (Xem thêm phụ lục)

9.1.1.3   [ -d <Tên_Tập_Tin> ] Trả về giá trị "true" nếu tập tin  <Tên_Tập_Tin> là một thư mục

Thí dụ:

if [ -d /home/Bill ]; then
    echo "directory /home/Bill exist"
if

9.1.1.4 [ -e <Tên_Tập_Tin> ]  Trả về giá trị "true" nếu tập tin <Tên_Tập_Tin> tồn tại

Thí dụ:

if [ -e myfile ]; then
        echo "my file exists"
fi

9.1.1.5  [ -f <Tên_Tập_Tin> ]  Trả về giá trị "true" nếu tập tin <Tên_Tập_Tin> là tập tin thông thường

9.1.1.14  [ -g <Tên_Tập_Tin> ] Trả về giá trị "true" nếu bit setgid cài lên đó (Xem thêm phụ lục)

9.1.1.7   [ -k <Tên_Tập_Tin> ]  Trả về giá trị "true" nếu bit Sticky được cài lên tập tin  (Xem thêm phụ lục )

9.1.1.8  [ -O  <Tên_Tập_Tin> ]Trả về giá trị "true" nếu bạn là chủ tập tin <Tên_Tập_Tin> (Xem thêm phụ lục )

9.1.1.9    [ -p <Tên_Tập_Tin> ] Trả về giá trị "true" nếu tập tin  <Tên_Tập_Tin> có kiểu ống dẫn truyền (Xem thêm phụ lục)

9.1.1.10  [ -L <Tên_Tập_Tin> ] Trả về giá trị "true" nếu tập tin  <Tên_Tập_Tin> là liên kết mềm  (Xem thêm phụ lục)

9.1.1.11   [ -S <Tên_Tập_Tin> ] Trả về giá trị "true" nếu tập tin <Tên_Tập_Tin> là tập tin ổ nối (Xem thêm phụ lục)

9.1.1.12  [ -r <Tên_Tập_Tin> ] Trả về giá trị "true" nếu tập tin  <Tên_Tập_Tin> có thuộc tính đọc được (Xem thêm phụ lục)

9.1.1.13   [ -s <Tên_Tập_Tin> ] Trả về giá trị "true" nếu tập tin  <Tên_Tập_Tin> có độ dài lớn hơn 0 byte

9.1.1.14  [ -u <Tên_Tập_Tin> ] Trả về giá trị "true" nếu bit setuid cài lên đó (Xem thêm phụ lục)

9.1.1.15  [ -w <Tên_Tập_Tin> ]  Trả về giá trị "true" nếu tập tin <Tên_Tập_Tin> có thuộc tính cho phép viết (Xem thêm phụ lục)

9.1.1.16  [ -x <Tên_Tập_Tin> ]  Trả về giá trị "true" nếu tập tin <Tên_Tập_Tin> là tập tin thực thi được (Xem thêm phụ lục )

9.1.2 Phép toán lên hai hạng tử

9.1.2.1 [ <Tên_Tập_Tin_1> -nt <Tên_Tập_Tin_2> ]  Trả về giá trị "true" nếu tập tin <Tên_Tập_Tin_1> mới hơn tập tin  <Tên_Tập_Tin_2>

9.1.2.2 [ <Tên_Tập_Tin_1>  -ot <Tên_Tập_Tin_2> ] Trả về giá trị "true" nếu tập tin <Tên_Tập_Tin_1> cũ hơn tập tin  <Tên_Tập_Tin_2>

9.1.2.3 [ <Tên_Tập_Tin_1>  -ef <Tên_Tập_Tin_2> ] Trả về giá trị "true" nếu tập tin <Tên_Tập_Tin_1> và  <Tên_Tập_Tin_2> cùng liên két tới một tập tin .

Lưu ý:  Nếu  <Tên_Tập_Tin_1> và  <Tên_Tập_Tin_2> là hai loại tập tin  liên kết khác nhau thì phép toán luôn luôn trả về giá trị "false"  (một tệp là liên kết mềm còn tệp kia là liên kết cứng)

9.2 Phép toán so sánh trên các số nguyên

9.2.1 Toán tử -eq  Trả về giá trị "true" nếu cả hai hạng tử bằng nhau.  Thí dụ: [ $a -eq 5 ]

9.2.2 Toán tử -ne  Trả về giá trị "true" nếu cả hai hạng tử không bằng nhau.  Thí dụ:  [ $a -ne $b ]

9.2.3 Toán tử -gt   Trả về giá trị "true" nếu hạng tử thứ nhất lớn hơn hạng tử thứ hai

9.2.4 Toán tử -lt   Trả về giá trị "true" nếu hạng tử thứ nhất nhỏ hơn hạng tử thứ hai

9.2.5 Toán tử -le   Trả về giá trị "true" nếu hạng tử thứ nhất nhỏ hơn hay bằng hạng tử thứ hai

9.2.6 Toán tử -ge  Trả về giá trị "true" nếu hạng tử thứ nhất lớn hơn hay bằng hạng tử thứ hai

9.3 Phép toán so sánh trên các chuỗi kí tự

9.3.1 Toán tử =    Trả về giá trị "true" nếu cả hai hạng tử bằng nhau.  (Thí dụ: [ $a = "mystring" ] )

9.3.2 Toán tử != Trả về giá trị "true" nếu cả hai hạng tử không bằng nhau.  (Thí dụ: [ $a != $b ] )

9.3.3 Toán tử \< Trả về giá trị "true" nếu hạng tử thứ nhất nhỏ hơn hạng tử thứ hai theo bảng thứ tự ASCII  (Thí dụ: [ $a \< $b ] )

9.3.4 Toán tử \> Trả về giá trị "true" nếu hạng tử thứ nhất lớn hơn hạng tử thứ hai theo bảng thứ tự ASCII  ASCII order

9.3.5 Toán tử -z Trả về giá trị "true" nếu hạng tử duy nhất này có độ dài bằng 0  ( Thí dụ: if [ -z $mystr ]; then ...; fi)

9.3.6 Toán tử -n Trả về giá trị "true" nếu hạng tử duy nhất này có độ dài lớn hơn 0

9.4 Phép toán logic trên các mệnh đề con

9.4.1 Toán tử -a: phép logic  AND

Thí dụ:
if [ $x -eq 10 -a $y -gt 1 ]; then
    echo "If x equals 10 AND y greater than 1 then"
fi

9.4.2 Toán tử -o: phép logic OR

Thí dụ:
if [ $x -eq 10 -o $y -gt 1 ]; then
    echo "If x equals 10 OR y greater than 1 then"
fi

9.5 Phép toán logic trên các biểu thức

Có hai toán tử quan trọng đuợc dùng để nối giữa các biểu thức, đó là || (tương đương với toán tử logicl OR),  && (tương đương với toán tử logic AND) và ! (tương đương với toán tử NOT). Các phép toán này thường dùng trong các mệnh đề điều kiện như là if, while, for, ...

Thí dụ:
echo -n "Erase this file (y/n) :? "
read ANSWER
if [ "$ANSWER" = "y" ] || [ "$ANSWER" = "yes" ] ; then
    rm -f $file
elif [ "$ANSWER" = "n" ] || [ "$ANSWER" = "no" ] ;  then
    echo "user abort the operation"
    exit 0
else
    echo "Wrong keyed!"
fi

Thí dụ2:
while [ $A -lt 8 ] && [ ! "$B" = "n" ]; do   #while A less than 4 and B is not equal "n" do
   let "A +=2"                               #increasing A (see  next paragraph)
   echo "stop with A=$A (y/n)? "             #asking for stop
   read B                                    #receiving user's decision in B
done
if [ $A -eq 8 ]; then
   echo "A reachs maximum value $A"
fi

10 Phép toán trên các biến

10.1 Phép toán lên chuỗi kí tự

Các phép toán trên chuỗi kí tự đã được trình bày chi tiết trong bài 2 phần 6, 7 và 8

10.2 Phép toán số học trên biến nguyên

Để áp dụng các phép toán số học như +, -, * / .. lên các biến có giá trị nguyên thì có thể dùng lệnh let "<Mệnh_đề_phép_toán_số_học>".  Tương đương như thế, , cũng có thể dùng ((<Mệnh_đề_phép_toán_số_học>)) để thực thi các phép toán. Nếu dùng let hay (( )) để gán giá trị nguyên lên biến thì có thể đặt các kí tự trống (space) ở giữa toán tử = mà không sợ bị vi phạm lỗi cú pháp (xem lại cách gán giá trị đơn giản). Ngoài ra, sau khi thi hành các phép tóan số học, let hay (( )) sẽ trả về giá trị 0 nếu giá trị của  <Mệnh_đề_phép_toán_số_học> khác không và trả về giá trị 1 cho các trường hợp còn lại.

10.2.1. Phép gán giá trị =   

Thí du: 
var1=0
var2=1
let "var1 = $var2"  # remember the assigned variable has NO '$' sign
let "var2= 4"
echo "var1=$var1 and var2=$var2"
((var2 += var2))
echo "var2"

10.2 .2. Cộng + 

 Thí dụ:  let "var1 = $var2 + 2 + $var1"

10.2.3. Trừ  -

10.2.4. Nhân *

10.2.5. Chia /

10.2.6. Lũy thưà **

10.2.7. Modulo %

Cạnh đó, BASH cũng hỗ trợ một số phép toán tương tự như trong ngôn ngữ C/C++:

10.2.8   Plus-equal += : 

Thí dụ:

let "var1 +=5" 
# it equivalent to the command: let "var1 = $var1 +5" or command ((var1 += 5))

10.2.9   Minus-equal -=   

10.2.10   Multiply-equal *= 

10.2.11   Divide-equal /=

10.2.12  Modulo-equal %=

10.3 Phép toán nhị phân (Binary oparation) trên các biến nguyên

10.3.1. shift left << Đẩy các bit sang trái 1 bit (tương đương với nhân cho 2)

10.3.2. shift left-equal <<=<n> Đẩy các bit sang trái <n> bit

Thí dụ:

let "myvar <<= 2" #results in myvar is left-shifted 2 bits (or multiplied by 4)

10.3.3. Phép toán nhị phân shift right  >> Đẩy sang phải 1 bit

10.3.4. Phép toán nhị phân shift right-equal  >>=<n>

10.3.5.   Phép toán nhị phân AND &

10.3.6.   Phép toán nhị phân AND-equal &=

10.3.7.   Phép toán nhị phân OR |

10.3.8.   Phép toán nhị phân OR-equal |=

10.3.9.   Phép toán nhị phân nghịch đảo  ~

10.3.10. Phép toán nhị phân NOT !

10.3.11. Phép toán nhị phân XOR ^

10.3.12. Phép toán nhị phân XOR-equal ^=

10.3 Phép toán điểm chấm động (floating point) trên các biến

BASH không hỗ trợ cho các tính toán điểm chấm động (floating point). Tuy nhiên, lệnh bc có thể giúp tiến hành các loại toán này.  Cú phép đơn giản để tiến hành là:  
 <TÊN_BIẾN>=$(echo "<Tham_Số>"; <Biểu_Thức_Số_Học>" | bc [<Tham_Số_Ngắn>])

Giá trị của <Tham_Số> Có thể là:  

• length số chữ số có nghiã trong biểu thức
• scale số chữ số thập phân sau dấu chấm trong biểu thức
• sqrt (hay read).

Giá trị của <Tham_Số_Ngắn> Có thể là:

• -l cho thư viện toán,
• Các tham số khác như là  -i,-q,-s.  (xem thêm chi tiết bằng lệnh hướn dẫn  man bc)
  Khi dùng Tham số ngắn -l thì mệnh lệnh sẽ load từ trước thư viện toán bao gồm cả các hàm   s(x) --sine, c(x) -- cosine,  a(x) -- arctan, l(x) logarith tự nhiên, e(x) -- mũ ơ số e, và j(n,x) -- Hàm Bessel của số nguyên n của x.

Lưu ý: lệnh bc hỗ trợ nhiều tính toán có khả năng lập trình được với nhiều tính năng khác bao gồm cả biến số, vòng lặp và phân nhánh. Xem thêm chi tiết bằng lệnh  man bc

Thí dụ1:

#this example calculates Pi number with 10 digit of accuracy
Pi = $(echo "scale=10; 4*a(1)" | bc -l)   # using arctan(1) to calculate Pi/4
echo "PI=$Pi"  #it should be 3.1415926532

Thí dụ2:

 10.4 Dùng expr để thực thi các phép toán

Đây là lệnh đánh giá một mệnh đề cuả BASH.  Nó trả về giá trị trong các phép toán số học (trả về giá trị nguyên), các so sánh (trả về 1 hay 0), các phép toán lên chuỗi kí tự.  Ta quy ước gọi ARG, ARG1 và ARG2 là các tham số trong biểu thức cần được đánh giá. (tham số này sẽ là giá trị của một biến (nếu biến đó là myvar thì ARG phải viết thành $myvar), của một string (các string phải để trong ngoặc " hay  ' ) , hay của một hằng

Lưu ý :  Lệnh expr có thể không hoạt động hữu hiệu trong một số cài đặt mặc định cho X Windows (chẳng hạn như chương trình "Terminal Emulation - trình đơn Shell Console của SUSE SLES 9.  Để chạy được lệnh expr phải dùng trình đơn Linux Console trong X Window). Muốn cho lệnh này hoạt động đúng chức năng, tốt nhất là chọn chế độ chạy trên đầu cuối trực tiếp

10.4.1 Phép toán số học: Dùng cú pháp expr ARG1 <Phép_Toán> ARG2

10.4.2 Phép so sánh: Trả về 1 nếu mệnh đề đúng và 0 nếu sai.  ARG1 và ARG2 của nó có thể là giá trị số nếu là phép so sánh hai số hay giá trị chuỗi kí tự nếu là phép so sánh hai string.  Các phép toán bao gồm

• =  Kiểm nghiệm sự bằng nhau của hai hạng tử
• \>  Kiểm nghiệm sự lớn hơn của hạng tử bên trái
• \<  Kiểm nghiệm sự nhỏ hơn của hạng tử bên trái
• \>= Kiểm nghiệm sự lớn hơn hoặc bằng hơn của hạng tử bên trái
• \<= Kiểm nghiệm sự nhỏ hơn hoặc bằng hơn của hạng tử bên trái

Cú pháp chung là expr ARG2 <Phép_So_Sánh> ARG1

10.4.3 Phép toán lên chuỗi kí tự: Ngoài phép so sánh và phép tính số học, expr cung cấp thêm một số phép toán trên các string: ARG lúc này phải có giá trị của một string (đặt chúng trong ngoặc ' hay " ).  Để thực hiện thì đòi hỏi dùng thêm các từ khoá như  match, substr, index, và length

• expr substr ARG <Vi_Trí> <Độ_Dài> trả về một chuỗi kí tự con của ARG bắt đầu từ vị trí  <Vi_Trí> và có độ dài là <Độ_Dài>.  Nếu <Độ_Dài> lớn hơn độ dài còn lại của ARG thì nó chỉ trả về phần còn lại của ARG
• expr index ARG string : Trả về chỉ số (hay vị trí) của string trong ARG nếu nó được tìm thấy
• expr length ARG : Trả về độ dài của string ARG

Lưu ý: Ngoài ra, expr còn cung cấp một số phép toán khác như là phép logic hoặc  |, logic và &, và phép tương hợp với một dạng thức expr match ARG RE ; trong đó, RE là một biểu thức chính quy  (một cú pháp tương đương là expr ARG:RE ).  Sẽ trả về 0 nếu  ARG không tương hợp với RE; ngược lại sẽ là giá trị khác 0 thường là độ dài của RE. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp lệnh  expr này không tương thích được hoàn toàn với hệ điều hành và trở nên khó dùng nên tránh và có thể thay bằng các lệnh khác chẳng hạn như dùng các phần đa trình bài trong bài 2 phần 6, 7, và 8

10.4.4 Thí dụ: 

phép modulo
expr 8 % 3
# 2

Phép cộng
y=5
y=`expr $y + 1`
echo "\$y=$y"
# 6
x=10
sum=`expr $x + $y`
echo "\$sum=$sum"
# 16

Phép so sánh logic
x=2
y=4
res=`expr $x = $y`
echo "evaluation of expression = retunrs $res"
# 0

res=`expr $x \< $y`
echo "evaluation expression < ruturn $res"
# 1

Phép toán trên các string
mystr="abcd 12345abcddd"

#so sánh
str="2345"
if [ `expr $mystr = $str` = 0 ]; then
    echo "comparing of $mystring and $str returns false (0)"
else
    echo "comparing of $mystring and $str returns true (1)"
fi

#trả về chuỗi kí tự con
res=`expr substr "$mystr" 3 4`
echo "string at position 3 with the length of 4 from $mystr is: $res"
# "cd 1"

#trả về chỉ số của chuỗi kí tự con nếu tìm thấy
res=`expr index $mystr $str`
# 5

 10.5 Dùng cơ số trên các biến số

Trong mặc định thì BASH thông dịch các giá trị số trong cơ số thập phân. Có thể dùng lệnh let để sử dụng giá trị một số cơ số không thập phân.  Thí dụ sau đây sẽ chỉ ra cách tiến hành:

Thí dụ:

#Decimal
let    "d=12"
echo "value of d is $d" #it is 12

#Octal
let "o = 012"    #using number zero (0) as prefix for octal
echo "o =$o"     # it is now 12 (octal)=> 10

#Hexadecimal
let "h = Ox1c" #using '0x' as prefix for hexadecimal
echo "h = $h"   # it is now 1c (hex) => 28

#other base between 2 and 64
let "b = 32#15        #format as BASE#VALUE
echo "base 32 predefined value of b is $b" #result 40

11 Tham chiếu gián tiếp tới biến:

Trong thực tiễn, đôi khi người lập trình muốn truy đọc gía trị của một biến mà tên của biến đó lại là nội dung giá trị của một biến khác.  Tức là nếu myVar được mang giá trị "myIndirectVar", và nếu lại có một biến mang tên myIndirectVar chứa giá trị là "XYZ",  thì người ta có thể hoặc là dùng lệnh  eval myNewVar=\$$myVar hay myNewVar=${!myVar} để gán giá trị "XYZ" cho biến myNewVar

11.1 eval <TÊN_BIẾN>=\$$<TÊN_BIẾN_THAM_CHIẾU>: Lệnh này không cho phép xuất (output) trực tiếp giá trị thành một chuỗi kí tự nhưng cho phép gán giá trị (chuỗi kí tự) đó lên một biến khác

Thí dụ:

myVar="Indirect_Var"
#MyVar is assigned a value as "Indirect_Var"
Indirect_Var="Here is the 1st value"
#The Indirect_Var has bên declared and contained the value of "Here is the 1st value"

eval MSG=\$$myVar
echo "here is: $MSG"

Indirect_Var="Here is the 2nd value"

#reassign a new value for Indirect_Var,
#but it cannot be directly output
#and must use eval command to get it

eval MSG=\$$myVar
echo "here is after changing: $MSG"

11.2 <TÊN_BIẾN>=${!<TÊN_BIẾN_THAM_CHIẾU>}: Lệnh này cũng làm cùng một thao tác nhưng có thể cho phép hiển thị trực tiếp giá trị chuỗi kí tự mà nó tham chiếu gián tiếp tới

Thí dụ:

myVar=An_Indirect_Var                  
#MyVar is assigned a value as "An_Indirect_Var"
An_Indirect_Var="Here is the 1st value"
#An_Indirect_Var has a value as "Here is the 1st value"

echo "here is: ${!myVar}"

An_Indirect_Var="Here is the 2nd value" #you cannot directly output
echo "here is after changing: ${!myVar}"

12 Các câu lệnh phân nhánh

12.1 Câu lệnh If:

Như mọi ngôn ngữ lập trình, biểu thức if có thể dùng để tạo sự rẽ nhánh.  Lưu ý rằng trong BASH mỗi mệnh đề if luôn luôn phải có kết thúc bằng từ khoá fi

12.1.1: Câu lệnh if đơn giản :  Dùng cú pháp sau đây

if [ <Biểu thức_Điều_Kiện> ]; then
        <Khối_Lệnh>
fi

Hay là :

if [ <Biểu thức_Điều_Kiện> ]
then
         <Khối_Lệnh>
fi

Hay là :

if [ <Biểu thức_Điều_Kiện> ]; then  <Khối_Lệnh>; fi

Hay là  bất kì dạng tổ hợp nào khi thay thế mỗi kí tự đầu dòng bằng một kí tự ;

Lưu ý: Như một sự nhắc nhớ:  các khoảng trống (space) giữa dấu ngoặc vuông và biểu thức điều kiện cần phải được giữ đúng nếu không muốn bị trình dịch bắt lỗi cú pháp

12.1.2 Câu lệnh phức hợp

if [ <Biểu thức_Điều_Kiện1> ];then
    <Khối_Lệnh1>  
elif [ <Biểu thức_Điều_Kiện2> ]
    <Khối_Lệnh2>
elif [ <Biểu thức_Điều_Kiện3> ]
    <Khối_Lệnh3>
else   
    <Khối_Lệnh4>
fi

Từ khoá elif có thể dùng để "kéo dài" số trường hợp phân nhánh ra hoặc rút ngắn lại thành câu lệnh if-else có cú pháp như sau

if [ <Biểu thức_Điều_Kiện> ];then
    <Khối_Lệnh1>  
else
    <Khối_Lệnh2>
fi

Lưu ý:  Như đã biết, thay vì viết từ khoá then trong một hàng mới, bạn luôn luôn có thể thay kí tự xuống hàng bằng ; thành ;then và giữ từ khoá này trong cùng một hàng.  Tương tự cho từ khoá "do" trong các vòng lặp.  Thí dụ: 
if  [ $?=0 ]; then echo "no error found"; else echo "found error: $?"; fi.
Và điều này đúng cho bất kì tổ hợp câu lệnh nào trong BASH

Thí dụ: Đoạn mã sau đây tiến hành lệnh cp (chép tập tin file1 sang thành file2) và sau đó kiểm tra xem kết quả của lệnh cp (có trả về lỗi Khác không nào hay không).  Nếu có lỗi tiến hành lệnh cp, thì kiểm xem tồn tại LOG file thì chép nối vào log file.  Còn không có LOG file thì chỉ hiển thị ra màn hình

LOG="mylog.txt"
....
cp file1 file2
if [ $? = 0 ]; then
   echo "suceed!"
elif [ -e "$LOG" ]; then
   echo "failed" >> "$LOG"
else
   echo "copy failed"
fi

12.2 Phân nhánh dùng lệnh case:

Tương tự, câu lệnh case cho phép phân làm nhiều nhánh cùng lúc thay vì phải dùng tổ hợp if-else

case <TÊN_BIẾN> in
    <Giá_Trị1>)
        <Khối_Lệnh_1>
        ;;
    <Giá_Trị2>)
        <Khối_Lệnh_2>
        ;;
    ...
    *)    #default
        <Khối_Lệnh_Mặc_Định>
        ;;
esac

Thí dụ:

#this program can run only you have X-window;
#the example indicated that it is compatible with wild card characters.
echo -n "chose font color for xterm in x-window: "
read color
case "$color" in
[Bb]l??)
    xterm -fg blue &
    ;;
gree*)
   xterm -fg darkgreen &
   ;;
red | orange)                  #red or orange
   xterm -fg "$color" &
*)
   xterm -fn terminal &
   ;;
esac

Lưu ý: trường hợp không muốn xác định giá trị cụ thể của <TÊN_BIẾN> mà vẩn muốn thi hành tiếp các lệnh điều khiển thì có thề dùng trường hợp *) như là sự mặc định giá trị của biến không thoả mãn bất kì trường hợp thử nào thì sẽ thi hành <Khối_Lệnh_Mặc_Định>  đó. Tuy nhiên, cũng không nhất thiết phải có sử dụng trường hơp *) này trong mỗi câu lệnh case.

13 Các câu lệnh vòng lặp:

Khi có một khối lệnh cần được thực thi nhiều lần, mỗi lần chỉ khác nhau một vài giá trị gán ban đầu của các biến thì người ta có thể dùng kĩ thuật vòng lặp. Những biến có chỉ thị để thay đổi giá trị cài đặt ban đầu cho mỗi lần thực thi khối lệnh của vòng lặp gọi là biến chỉ số (index variable).  Tập họp các giá trị được lần lược gán lên biến chỉ số X theo thứ tự được gọi là  danh sách giá trị của biến X (hay ngắn gọn hơn là <Danh_Sách> )

Bash hỗ trợ 4 loại câu lệnh cho vòng lặp là  for, while, until , và select .

Trước khi vào đề thì một trong những lưu ý quan trọng nhưng rất cổ điển là khi dùng vòng lặp phải nhớ hai điều:

1. Vòng lặp phải có lối thoát nếu không muốn tạo ra tình trạng treo chương trình , treo máy.
2. Các điều kiện cực biên phải chính xác.  Nếu điều kiện biên sai sót sẽ dẫn đến tình trạng chương trình có hỏng hóc khó sửa vì sự sai sót chỉ xãy ra ỏ các giá trị cực biên và thông thường chương trình tưởng chừng chạy hoàn hảo cho tới khi .... một trong các biến của vòng lặp đạt giá trị cực biên.

 Bên cạnh đó, còn có các lệnh chuyên dùng trong các vòng lặp để điều chỉnh hướng thực thi

13.1 Điều chỉnh vòng lặp: break và continue : 

Nhiều mệnh lệnh như là break, continue,  exit, exec, ... có thể làm đổi hướng hay ngưng lập tức sự vận hành của các vòng lặp.  Trong phần này chúng ta chỉ giới thiệu sơ lược. Phần chi tiết sẽ bàn tới trong  13.7. Các thí dụ về chúng cũng sẽ được trình bày trong phần kế tiếp

13.1.1 break: Lệnh này sẽ chấm dứt vòng lặp nhỏ nhất chứa nó ngưng ngay lập tức và tiếp tục chạy các mã tiếp theo

13.1.2 continue: Lệnh này sẽ buộc ngưng thi hành phần còn lại của mã và bắt đầu vòng chu kì mới tiếp theo của vòng lặp

13.1.3 Ngoài ra vòng lặp còn có thể ngưng một khi lệnh exit, exec (hay các lệnh có tính kết thúc tiến trình hiện tại để thi hành việc khác hay để trả về hệ điều hành)

13.2 Cách thành lập <Danh_Sách> cho một vòng lặp

Như trong vòng lặp for của C/C++, trong 1 vòng lặp thì danh sách có thể là các số nguyên tăng (hay giảm) một hằng số nguyên và cách thành lập này hoàn toàn tương tự.  Bạn có thể xem lại cú pháp cho lệnh for.

Ngoài ra, BASH còn hỗ trơ các hình thức tạo lập danh sách khác dùng trong lệnh for và lệnh select như sau

13.1.1 Dùng mặc định

Theo mặc định thì một <Danh_Sách> dùng trong vòng lặp for có thể là một trong các dạng:

13.1.1.1 Các tên chuỗi kí tự phân cách bởi khoảng trống (space)

Thí dụ1: 

for FRUIT in  'apple' 'apricot' 'lemon' 'plum' 'orange'; do
     if [ "$FRUIT" = "lemon" ]; then
         echo "lemon found.  Using 'continue' key word to jump over this record"
         continue
     if
     echo "The fruit is $FRUIT"
done

13.1.1.2 Danh sách các số phân cách bởi khoảng trống (space)

Thí dụ2:

for i in 1 2 3 4; do
     echo "$i"
done

13.1.1.3 Danh sách các tên như thí dụ 1,2,3 nhưng phân cách bởi kí tự xuống hàng

Thí dụ3:

LIST="/root/file1
/etc/file2
/var/spool/file3"
for FILE in $LIST; do
     if [ -e $FILE ]; then
          echo "file $FILE exist"
     else
          echo "file $FILE not exist. Stop any loop by 'break' command"
          break
    fi 
done

13.1.1.4 Danh sách có thể cho được từ các tên dùng kí tự phỏng định

Thí dụ4:

for FILE in [abc]*; do
     rm -f $FILE
done
#this script will remove all files whose name beginning by character a, b, or c in current directory

13.1.1.5 Danh sách có thể cho được từ các dòng hiển thị của một khối lệnh (hay một mệnh lệnh):

Thí dụ5:

for file in $( find $directory -type l )   # -type l = symbolic links
do
  echo "$file"
done | sort
#this for loop will search all soft link file and output after sort them

13.1.2 Ngăn cách giữa các miền cho một  <Danh_Sách>: Thật ra, danh sách các tên tạo ra mà chúng ngăn cách nhau một cách mặc định đã được quy định trước bởi giá trị của biến ngăn cách (separator) IFS trong BASH.  Đó là các giá trị kí tự khoảng trống, kí tự nhảy bước, hay kí tự xuống hàng (space,tab,newline). Chúng ta hoàn toàn có thể cài đặt lại giá trị này (chứa trong $IFS ) để sử dụng và trả lại giá trị ban đầu sau khi dùng xong. Thí dụ sau đây minh hoạ cho thao tác này:

Thí dụ:
# file runnit
#!/bin/bash
fruits=plum:orange:grape:banana 
#the 'fruit' list using ':' as separate character
old="$IFS"   #save the current shell separator
IFS=":"      #reassign the new ':' separator
for FRUIT in $fruits
do
     echo "this is $FRUIT
done
IFS="$old"   #returning original value

13.3 for : Biến chỉ số <TÊN_BIẾN> sẽ lần lượt lấy các giá trị trong <Danh_Sách> và thi hành  theo thứ tự trừ khi bị ngắt ngang bởi các lệnh điều chỉnh vòng lặp như break, continue , hay exit, exec.  Sau đây là một số cú pháp tiêu biểu

• for <TÊN_BIẾN> in <Danh_Sách>; do
         <KHỐI_LỆNH>
  done
   
• for <TÊN_BIẾN> in <Danh_Sách>
  do
         <KHỐI_LỆNH>
  done
   
• for ((a=MIN; a <= MAX; a++))
  do
        <KHỐI_LỆNH>
  done
   
• for ((a=MIN1; b=MIN2;  a<MAX; a++; b++))
  do
        <KHỐI_LỆNH>
  done
• for (( <Biểu_Thức1>; <Biểu_Thức2>; <Biểu_Thức3> )) ; do  <KHỐI_LỆNH> ; done

  Trong đó,  <Biểu_Thức1> sẽ được đánh giá sau đó là việc đánh giá của biểu <Biểu_Thức2> và mỗi lần <Biểu_Thức2> có giá trị khác 0, thì khối lệnh  sẽ được thi hành và sau đó sẽ là việc đánh giá <Biểu_Thức3>. Nếu bất kì biểu thức nào không có mặt thì chỗ thiếu vắng đó sẽ được xem như là một biểu thức luôn luôn có giá trị 1. Giá trị trả về của vòng lặp này là trạng thái thoát (exit status) của mệnh lệnh sau cùng trong khối lệnh, hay trả về giá trị "false" nếu các biểu thức là không hợp lệ.

Như là một bài tập, hãy thử nghiệm các vòng lặp for với biến chỉ số giảm dần thay vì tăng như trong cú pháp nêu trên; đồng thời hãy thử dùng giá trị cực tiểu (MIN) ỏ trên là số âm để xem khả năng hỗ trợ của BASH.

Lưu ý: Việc trình bày bất kì một khối lệnh hay câu lệnh nào trong BASH đều có thể thay các kí tự xuống hàng bởi các dấu ;

Thí dụ1: 
for fruit in "red apple" "yellow orange"   "green grape"
do
     echo "color fruit :  $fruit"
done

Xem thêm thí dụ về vòng lặp for trong phần nói về danh sách

13.4  while : Biểu thức  <Biểu thức_Điều_Kiện> sẽ được kiểm nghiệm cho tới khi nó không còn được thoả mãn thì vòng lặp sẽ bị ngừng . Các cú pháp tương đương hay thấy là:

• while [ <Biểu thức_Điều_Kiện> ]; do
        <KHỐI_LỆNH>
  done
• while [ <Biểu thức_Điều_Kiện> ]
  do
          <KHỐI_LỆNH>
  done
• while [ <Biểu thức_Điều_Kiện> ]; do <KHỐI_LỆNH>; done

Thí dụ1:  

var=0
MAX=10

while [ "$var" -lt "$MAX" ]
do
    echo -n "$var "        # -n suppresses new-line.
    var=$(($var+1))
done
#revise the above while statement using 'break' keyword
var=0
MAX=10
while (true); do
    echo -n "$var "        # -n suppresses new line.
    var=$(($var+1))
    if [ $var -eq 10 ]; then
        break
    fi
done

Thí dụ2:
#Example of multiple condition line of while statement
#!/bin/bash
var=init
pre=$var

while echo "previous  variable = $pre"
      echo
      pre=$var
      [ "$var" != "q" ]
      # Four conditions on "while", but only the last one controls loop.
do
    echo -n "Input variable (enter 'q' to exit) :"
    read var
  echo "variable = $var"
done

Thí dụ3:

#example while using C style
#BASH STYLE:"
LIMIT=10
a=1
while [ "$a" -le $LIMIT ]
do
  echo -n "$a "
  let "a+=1"
done           # No surprises, so far.
echo; echo

# Now,  with C style.
((a = 1))      # a=1
# Double parentheses permit space when setting a variable, as in C.
while (( a <= LIMIT ))   # Double parentheses, and no "$" preceding variables.
do
  echo -n "$a "
  ((a += 1))   # let "a+=1"
  # Double parentheses permit incrementing a variable
done

13.5 until: tương tự như vòng lặp while nhưng  <Biểu thức_Điều_Kiện> được kiểm nghiệm trước cho tới khi giá trị của nó là "true" thì vòng lặp sẽ bị ngừng

• until [ <Biểu thức_Điều_Kiện> ]; do
       <KHỐI_LỆNH>
  done
• until [ <Biểu thức_Điều_Kiện> ]
  do
      <KHỐI_LỆNH>
  done
• until [ <Biểu thức_Điều_Kiện> ]; do <KHỐI_LỆNH>; done

Thí dụ:
#!/bin/bash
var=
until [ "$var" = "q" ] # Tests condition here, at top of loop.
do
     echo -n "Input variable (enter 'q' to exit :"
     read var
     echo "variable = $var"
done 

13.6 select:  Đây là dạng vòng lặp mô phỏng của trình bao Korn. Nó có ích để tạo một trình đơn (menu) lựa chọn từ một danh sách của tên mà biết chỉ số sẽ lần lược được gán.

• PS3="<Dòng_Thông_Báo>"  # it will be prompted in the 'select' statement
  ...
  select <TÊN_BIẾN> in [ <Danh_Sách> ]
  do
       <KHỐI_LỆNH>
       break;
  done

Thí dụ:
#!/bin/bash
PS3='Choose your favorite fruit: ' # Sets the prompt string.
#this is default variable of 'select' statement
echo
select FRUIT in "orange" "grape" "banana" "plum" "mango"
do
      echo "Your fruit is $FRUIT."
      echo "Yummy!"
      echo
      break  # without  'break'  the loop will be infinity
done

13.7 Vòng lặp lồng nhau (net loop) và điều chỉnh vòng lặp: Để tránh lỗi mập mờ (ambiguity), lệnh break và continue trong các  vòng lặp lồng nhau có hỗ trợ về cấp độ của vòng lặp chịu ảnh hưởng bởi sự thi hành của nó.

• break <n> : Với <n> là cấp độ của vòng lặp sẽ bị điều chỉnh bởi  lệnh break .  Trong đó, break 1 (hay viết đơn giản break ) sẽ chỉ ảnh hưởng đến vòng lặp trong cùng nhất có chứa từ khoá  break . thí dụ break 2 sẽ chỉ có ảnh hưởng tới vòng lặp kế bao ngoài vòng lặp trong cùng (cấp 2)
• continue <n> : Hoàn toàn tương tự continue n sẽ có hiệu lực đối với vòng lặp cấp n

Thí dụ:
#!/bin/bash
#name nestdemo
for month in jan feb mar apr may jun jul aug sep oct nov dec; do
    for week in 1 2 3 4; do 
        echo -n "Start processing the month of $month. (y/n)? :"
        read ans
        if [ "$ans" = "n" ] || [ -z "$ans" ]; then
             continue 2 
             #skip the rest go back to next value of $month
             # from the outer loop
        else
             echo -n "Start processing week $week of the month $month (y/n)?"
             read ans
             if [ "$ans" = "n" ] || [ -z "$ans" ]; then
                  continue     
                  #skip the this inner most loop
             else
                  echo "Now processing week $week og the month $month"
                  #do  some commands
                  echo "Done"
             fi
       fi
    done
done

A10.  Biểu thức chính quy (Regular Expressions)

Một  biểu thức chinh quy là một dạng thức chung của những chuỗi các kí tự khác nhau. Dạng thức này được biểu thị bởi một chuỗi kí tự đặc biệt thường  được dùng trong một cuộc tìm kiếm. Mỗi dạng thức như vậy thường được đóng giữa hai kí tự gọi là các kí tự giới hạn (delimited character) thường là kí tự / .  (Tuy nhiên, tuỳ theo nhu cầu, kí tự giới hạn có thể được định nghiã lại). 

Thí dụ: với biểu thức  /Bob/ thì dạng thức Bob sẽ tương hợp với các chuỗi kí tự (string) có chứa chuỗi "Bob" ở bất kì vì trí nào nó (như là các chuỗi kí tự BabyBob, my Boby,  Bob, 12Bob, (Bob) đều thoả mãn điều kiện tìm kiếm đối với dạng thức Bob.) Một biểu thức chính quy thường gọi tắt là RE (từ chữ Regular Expressions).  Một chuỗi kí tự S thoả mãn dạng thức của một biểu thức chính quy R thì S được gọi là  tương hợp (với dạng thức của biểu thức R)

Một biểu thức chính quy R có thể là tổ hợp của nhiều biểu thức chính quy thành phần SR. Khi đó, ta bảo SR là biểu thức chính quy con (hay gọn hơn là biểu thức con) của R

Để mô tả dạng thức của các chuỗi kí tự cần tìm, trong mỗi biểu thức chính quy, sẽ cần sử dụng một số kí tự mà các kí tự này được gán cho những ý nghiã mới khác với ý nghiã của một kí tự thông thường. Những kí tự được quy uớc để có riêng các ý nghiã đặc biệt được gọi là các siêu kí tự. Nhiều mệnh lệnh trong Linux sẽ chấp nhận và sử dụng các siêu kí tự này (và đôi khi với ý nghiã không hoàn toàn giống nhau cho từng lệnh) trong đó có các lệnh vi, grep, sed, awk, và perl

Các siêu kí tự thông thường

(Lưu ý: Các dấu ' dùng trong bảng là để phân định biên giới của chuỗi thí dụ - nhưng không thuộc nội dung của các chuỗi kí tự này)

Thí dụ:

/[a-z0-9]/    : là RE tương hợp với tất cả các dòng chữ có chữ cái không viết hoa hay các kí tự số
/[0-9]*\*$/   : là RE tương hợp với tất cả các dòng chữ có một kí tự số theo sau đó là một dãy kí tự bất kì và dòng này kết thúc bởi dấu *
/^A\<f.th\>/  : là RE tương hợp với tất cả các dòng chữ bắt đầu bằng từ "A" sau đó từ thứ nhì bắt đầu bằng chữ f tiếp theo là một kí tự nào đó và kết thúc của từ này bằng hai kí tự th.

Trong các phụ lục của bài này và các bài sau đó sẽ có hướng dẫn dùng các lệnh quan trọng của Linux có hỗ trợ chế độ dùng RE

A11 Lệnh grep

Lệnh grep rất thông dụng để tìm và hiển thị lại các dòng tương hợp của một dạng thức cho sẵn trong một hay nhiều tập tin. Nếu dạng thức có chứa các kí tự không thấy được (như là các kí tự khoảng trống, nhảy bước, hay xuống hàng) thì dạng thức dùng trong mệnh lệnh phải được để trong các dấu ngoặc dùng cho chuỗi kí tự. grep in ra kết qủa lên stdout và sẽ không thay đổi nội dung hay thuộc tính cài đặt từ trước của các tập tin mà nó đọc.  Ngoài các siêu kí tự thông thường,  grep hỗ trợ khá nhiều các siêu kí tự thông thường và hỗ trợ thêm một số khác nữa. 

A11.1 lệnh grep:

Cú pháp cho lệnh grep là:

grep <Tham_Số> <Dạng_thức> <TÊN_CÁC_TẬP_TIN>

Lưu ý: như các lệnh khác, lệnh grep thường hay được dùng thông qua một ngỏ xuất từ một ống dẫn truyền một cách rất tiện lợi (xem thí dụ dưới đây).

A11.2 lệnh grep mở rộng

Ngoài ra, nếu dùng tham số -E thì lệnh grep được gọi là grep mở rộng (extended grep). Lệnh mở rộng này có định nghiã thêm một số siêu kí tự mới. Và như vậy cú pháp viết thành:

grep -E <Tham_Số_Khác> <Dạng_thức> <TÊN_CÁC_TẬP_TIN>

Các siêu kí tự thêm vào để dùng với lệnh grep -E

Thí dụ: 
nội dung của file.dat:

#remark line
#this is data file of my flight
  SouthWest   SW  Houston   Dallas         8:00  9:00  40
  NorthWest   NW  NewYork   OrangeCounty   6:00  12:00 65
  continental CT  Hongkong  L.A.           7:00  8:00  125
  -a NEW      CTT Hongkong  LA          6:00  19:00 212
  Western     CT2 Hanoi     Houston  


Grep commands
cat file.dat | grep West   
(Hai dòng đầu và dòng cuối sẽ tìm thấy và in ra)
grep -E '\bCT\b'  file.dat
(Chỉ tìm thấy dòng thứ 3 và in ra)

POSIX:  Bên cạnh các siêu kí tự kể trên, grep -E còn hỗ trợ các dạng POSIX ( portable operating system Interface  nghiã là "giao diện hệ điều hành khả xuất"). Đây là tiêu chuẩn kĩ nghệ để bảo đảm các chương trình là khả xuất (portable) qua các hệ điều hành

Kí tự POSIX hỗ trợ bởi grep
(Tất cả các thí dụ đưới đây dùng cùng một nguồn là file.dat)