Ðây là bài
lược dịch từ bài “Speed Up Your PC” trích trong tap chi PC
Magazine MAR 11, 2003 của Winn L. Rosch. Bài viết này tưong
đối bổ ích cho các bạn nào đã và đang xài computer. Bài viết
đòi hỏi người đọc có một ít hiểu biết căn bản về điện toán
đê có thể tìm ra cách giải đáp riêng. Bài viết đăng làm
nhiều kì. Ðây là kì 1
Xin lưu ý: Mỗi tiêu đề sẽ thích hợp với các Windows thích
hợp. Do đó, để cho dễ theo dõi. Ngay sau mỗi tiêu đề sẽ có
cá kí hiệu viết tắt là tiêu đề đó dùng cho hệ điều hành nào.
Kí hiệu: “89 “ dùng để chỉ tiêu đề sẽ áp dụng được
cho Windows 98
Kí hiệu: “Me “ dùng để chỉ tiêu đề sẽ áp dụng được
cho Windows Me
Kí hiệu: “2K “ dùng để chỉ tiêu đề sẽ áp dụng được
cho Windows 2000
Kí hiệu: “XP “ dùng để chỉ tiêu đề sẽ áp dụng được
cho Windows XP
Kí hiệu: “all “ dùng để chỉ tiêu đề sẽ áp dụng được
cho tất cả Windows
Tạm dùng m ô.t số danh từ Anh
ngữ cho dể viết:
click: để chỉ rằng hãy nhấp nút chuột bên trái 1 lần
right click: để chỉ rằng hãy nhấp nut chuột bên phải 1 lần
double click: để chỉ rằng hãy nhấp nút chuột bên trái 2 lần
right double click: để chỉ rằng hãy nhấp nut chuột bên phải
2 lần
reboot: làm đông tác khởi đô.ng máy trở lại (Start ->
Shutdown -> Restart -> OK)
Sau đây là các tiêu đề:
1. Làm trống chỗ cho ổ cứng (all) :
|
|
Xoá những tập tin không cần thiết. Máy sẽ chạy
vô cùng chậm nếu 90% hay nhi ều hơn dữ liệu được
chưá trên ổ cứng. Bạn có thể ti ến h ành b ằng c ách
t ìm v à xo á c ác t ập tin tr ực ti ếp hay d ùng ch
ức n ăng “Disk Cleanup” cua Windows.
Ðể chạy một cách tư động hãy double click “My
Computer” -> Right click diã cứng -> Property ->
General -> Disk Cleanup |
Hình1: Disk cleanup (double click
“My Computer” -> Right click diã cứng -> Property ->
General -> Disk Cleanup) |
|
|
Trong XP có thể xếp thời khoá biểu
cho việc làm sạch diã cứng: Click Control Panel ->
double click Schedule Tasks -> double click Add task -> disk
cleanup -> Lưạ Monthly (hay bất kì thơi khoá biểu nào) roi
tìếp tục sự hướng dẫn cuả chưong trình cho đến hết.
2. Defragment ổ cứng (all):
Defragment sẽ giúp các tập tin đuợc chưá trong các chỗ
trống liên tuc và do đó, máy sẽ tải các tập tin trong thời
gian ngắn hơn. Tuy nhiên, Defragement rất là mất thì giờ,
cách tốt nhất là trước khi rời máy để đi làm việc khác (như
đi ngủ, đi u ống cà phê chẳng hạn) hãy tiến hành công việc
Degragment:
Reboot -> Chọn Safe Mode (dùng F8 để mở menu này khi reboot.
việc làm này nhằm loại bỏ những chương trình không cần thiết
có thể làm gián đoan quá trình Defragment) -> Start ->
Programs -> Accessories -> System Tools-> Disk Defragmenter
…
Hình2: Disk defragmenter (Start -> Programs ->
Accessories -> System Tools-> Disk Defragmenter)
3. Xử dụng NTFS (2K, XP):
Hệ thống NTFS có nhiều ưu việt hơn so với hệ thống FAT.
Nói chung nó an toàn hơn và xử lí cac tập tin cở lớn nhanh
hơn FAT. Nếu bạn vưà lăp đặt ổ diã mơí thì chỉ viêc
Partition và format nó trong dạng NTFS trước khi dùng. Ðối
với các ổ đang dùng trong FAT thì có thể chuyển đổi như sau
-- Chú ý nếu bạn dùng boot loader khác hơn là Windows
boot loader thi không nên chạy chưong trinh này (chẳng hạn
như khi chay nhiêu hệ điều hành trong cùng 1 ổ FAT
Start -> Program -> Accessory -> command Promt -> Rồi gõ
lệnh: CONVERT C: /FS:NTFS /V (Trong lệnh n ày, ban có
thể thay tên ổ C: bằng tên các ổ khác )
Hình3: chuyển hệ từ FAT sang NTFS
4. Chỉ Số hoá (hay đia chỉ hoá -- dịch từ chữ Index)
cho ổ diã để máy tìm kiếm nhanh hơn có thể làm chậm máy:
chức năng này tiện lợi khi ban làm việc trong hệ thống
quá nhiêu dũ liệu và không nhớ hết các tập tin để ở đâu
nhưng nếu bạn không mấy khi phải tìm kiếm các tập tin và khi
ổ diã đã khá đầy thì vi ệc “indexing” sẽ cho máy chạy rất
chậm. Nê’u 1 máy đã có Window Office, thì có thể máy đó đã
được chỉ số hoá. Bạn có thể loại bỏ chức năng này để cho máy
chạy nhanh hơn . Hơn nưã trong các hệ thống 2K và XP thì hệ
điều hành đã có sẵn hệ thông chỉ số hoá riêng không cần đến
hệ thống này cua Windows Office.
Bạn có thể mở hay đóng hệ thống chỉ số hoá này cuả XP hay
2K:
Start -> Settings -> Control Panel -> Administrative Tools
-> Computer Management -> services and Application -> right
click Indexing Service -> start/stop
Hình 4: Control Panel
Hình5: Administrative tools
Hình6: Tắt chức năng chỉ
số hoá. Bài dịch kì tới: boot nhanh,
DMA, Video và Vận tốc, DirectX 5. |
|
=====================================================
Sau đây là các tiêu đề tiếp theo:
5. Làm nhanh vận tốc khởi động cuả máy (all):
Bạn có thể tiết kiệm một số thì giờ chờ đợi máy khởi
động bằng cách sữa đổi các thứ tự ưu tiên khởi động trong
các BIOS. Chẳng hạn như có thể cài cho máy tìm ổ C: trước
các bộ phận khác (thông thưònh máy cuả bạn sẽ tìm hệ điều
hành trong ổ A: trước, rồi đến ổ CD va sau cùng là C: -- như
vậy, máy sẽ mất thì giờ hơn).
Trong các máy mới, hệ điều hành NT, 2K, hay XP cũng có chức
năng “khởi động nhanh” (quick boot) trong BIOS có thể giúp
máy bỏ qua các kiểm tra bật mở (power on tests) sử dụng chức
năng này thì máy cuả bạn sẽ khởi đông nhanh hơn nhiều.
Ngoài ra, trong nhiều máy nhât là máy xách tay (portable,
laptop) thì cũng có 1 cách để khởi động nhanh là dùng chức
năng standby hay hibernate. Thay vì tắt/mở máy hãy nhấn nút
stanby (hay hibernate)
6. DMA các ổ diã (all):
DMA là chữ viết tắt cuả direct memory access. dây là quá
trình vận chuyển dữ liệu vào trong bộ nhớ mà không đòi hỏi
sự làm việc cuả CPU. Công việc này sẽ nâng cao hiệu quả làm
việc cuả các ổ cứng rất nhiều. Bạn có thể kiểm lại (và cài
đặt để xử dụng DMA) như sau:
Start -> Settings -> Control Panel -> System -> Hardware ->
Device Manager, sau đó double click trên IDE ATA/ATAPI
controller để mở nó ra; double click Kênh IDE chính (Primary
IDE Channel) click Advanced Settings. Rồi trong mục Transfer
Mode chọn “DMA if available”. Trong một số trường hợp
controller cuả bạn có thể không có DMA hay một số trường hợp
khác la do bạn đã cài đặt chương trình Intel Application
Accelerator -- Bạn có thể dùng Controll panel/ add remove mà
tạm thời loại chương trình đó ra để cài đặt DMA rồi sau đó
cài đặt nó trở lại.
7. Ðơn giản hoá màn hình (all):
Nếu monitor cuả bạn là LCD, máy có thể chạy nhanh hơn
bằng cách giảm độ sâu cuả bảng màu xuống còn 16 bit thay vì
24 hay 36 bit:
Start -> Settings -> Control Panel -> Display -> Settings ->
Trong đề mục color chọn High Color (16 bit).
Hình7: Chọn biểu tượng Display
Hình8: Giảm độ sâu cuả màu hiển thị sang 16-bit
8. Nâng cẩp DirectX(all):
DirectX dùng để xử lí hiển thị các hình ảnh, games…
DirrectX mới hơn thì chạy nhanh hơn. DirectX mới nhất hiện
tại la 9.0. Bạn có thể tải về máy (không tốn ti ền) qua điạ
chi www.microsoft.com/winodws/directx và l ưạ tập tin
DirectX nào đung cho hệ điều hành cuả bạn
9. Loại bỏ các chương trình và các tiện ít không cần
thiết: (all)
Mỗi khi bạn cài đặt 1 chương trình mới, các thảo chuyên
viên cũng đã thêm vào trong máy của bạn nhiều tiện ích,
những tiện ích này được taỉ một cách tự động khi máy khởi
động. Và cứ mồi chưong trình như vậy làm cho máy cuả bạn
chậm đi 1 tí.
Trong 98, ME và XP có một lệnh tên là Msconfig.exe, có thể
giúp bạn quản lí tất cả các chương trinh tự động như trên.
Bạn cũng có thể tải về máy tập tin Startcop.zip từ
www.pcmag.com. Chưong trình tiện ích này sẽ giúp bạn lưạ
chọn những program nào sẽ đưọc tải lúc khởi động Window
Hình9 : Dùng Add/Remove Programs để loại bớt các
chương trình không dùng nưã.
Hình10: Xóa bớt các chương trình
tự hành trong "startup" để giảm nhẹ "tải" cuả computer.
10. Cài đặt lại Windows: (all)
Nếu PC cuả bạn đã hơn 1 năm thì có thể nó sẽ không còn
nhanh như “thưở ban đầu” nưã, Lí do chính là vi bạn đã cài
đặt quá nhiều chưong trình (trong đó có có những chưong
trình ban sẽ/đã không còn xài tới nưã. Máy cuả bạn có thể
đặc biệt chạy châm khi bạn lên “Internet”. Lí do là đã có
quá nhiều tiện ích va drivers đưoc tải nhưng … không để có
tác dụng ích lợi gì hết mà còn “ăn hại thêm”. He thống
“registry” cuả sẽ trở nên quá cồng kềnh. Như vây, cách tốt
nhất để phục hồi lại vận tốc ban đầu là…. tái caì đặt lại
Windows. Khi cài đặt lại nhớ “back up” tat cả các dữ liệu
cũng như drivers cần thiết. Format lại ổ C; sẽ làm cho ô này
hoàn toàn sạch sẽ. Dĩ nhiên cũng nên nhớ giữ lại các mật
khẩu va ID. vì sau khi “reinstall” tất cả những cài đặt cũ
sẽ bi xoá.
=============================================
Sau đây là các tiêu đề tiếp theo:
11. Tối ưu hoá SWAP file (all) :
Một khi memory (RAM) trên máy không đủ thì SWAP file sẽ được
hệ điều hành xử dụng và còn đuợc gọi là “virtual memory”.
Khác với các hệ thống file thông thường, SWAP file không bi
đụng tới khi chạy “Defragment”. do đó, nếu SWAP file trở nên
quá cồng kềnh và không liên tục (fragment file) thì máy sẽ
chạy rất chậm.(mặc dù Microsoft có tuyên bố rằng chương
trình Defragment cuả họ có áp dụng lên cả SWAP file!!!?
Ðê sưã tình trạng này thi có thể tạm ngưng dùng SWAP
file, chạy Defragment tất cả ổ cứng, rồi mở SWAP file trở
lại qua 3 bước sau đây: (Đề nghị các bạn hãy ngưng chạy tất
cả các chương trình trên máy trước khi tiến hành -- người
dịch)
Bước 1:
Cho hệ 9x và ME: Start -> Control Panel -> System
Performance -> Virtual Memory -> “Let me specify my own
virtual memory settings” à Viết lại con số bytes đã được cài
sẵn từ trước (để sau này bạn có thể cài đặt đúng số cũ khi
mở lại SWAP file) à rồi sưã con số naỳ trở thành số không
(zero) để tạm ngưng SWAP file.
Cho hê 2K (hay mới hơn): Start -> Control Panel -> System
-> Advanced -> Advance -> Performance Options -> Change
và rồi sưã con số naỳ (kiếm dòng chữ "paging file size for
selected drive" -- người dịch) trở thành số không (zero) để
tạm ngưng SWAP file.
Hình11: Vào "system
Properties"để chỉnh SWAP files |
|
Hình12: Thay đổi hay bỏ
hẳn SWAP file (nhấn nút change) |
|
Bước 2:
Reboot và sau đó chạy Defragment -- Nhớ dùng Sandisk trước
khio defragment nếu máy bạn la 9x hay ME
Bước 3:
Giống như bước 1 nhưng bây giờ bạn mở lại WSAP file bằng
cách cài đặt lại như cũ nhữ gì bạn đã thay đôi
Trong trương hợp bạn quên không ghi lại số Mbytes cuả SWAP
file thì có thể cài cho nó 1 con số gấp 2.5 lần số RAM mà
máy đang có (nghia là nếu máy có 256 MB thì cài đặt 640 MB
cho SWAP file.
12. Khoá Kernel trong RAM (XP, 2K)
Window có khả năng SWAP code cuả chính nó (window code
còn được gọi nôm na là kernel). Tuy nhiên window code lại là
bộ phận được xử dụng đi lại nhiều lần cho nên SWAP sẽ làm
cho máy bị chậm đi rất nhiều. Nếu như máy có ít nhất 512 MB,
bạn có thể tiết kiệm thời gian cuả máy bằng cách khóa (lock)
kernel cua nó ở trong RAM (nghiã là không cho phép window
code bị đưa đi SWAP) :
My Computer à Local Disk (C:) à Windows à Regedit; Rồi tìm
khoá
“HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\Session
Manager\Memory Managerment” trong màn hình bên trái. Trong
màn hình bên phải click DisablePagingExecutive rồi click
edit và sữa con số trong ô Value Data thành số 1. click OK,
rồi đóng chương trình regedit lại
hình13: Sửa Khoá trong Registry
hình14: Chuyển giá trị thành 1
13. Tôi ưu vận tốc của Internet: (all)
Nê’u máy nối mạng bằng modem thì không có nhiều cách
điều chỉnh ngoại trừ việc mở Phone and Modem trong Control
Panel va điều chỉnh vận tốc lại thành con số 115,200 bits
per second
Với DSL hay dây cáp modem (cable modem) bạn có thể dùng các
tiện ích để điều chỉnh lại máy như chạy Tracer.exe (có sẵn
trong hệ điều hành –không phải mua) và kiểm tra lại các cài
đặt qua trang WEB:
http://www.broadbandreports.com Dĩ nhiên bạn cũng có thể
mua (hay kiếm ra) các tiện ích có thể tối ưu hoá sự nối mạng
như Dr.Speed, Turbo Surfer, và Web-rocket
14. Nén các tập tin
Giảm dộ lớn (nén) các tập tin riêng lẽ (individual
files) thay vì nén toàn bộ ổ dia có thể cho những điều lợi
rất quan trọng. Nó chứng minh được sự bền bỉ (reliability)
qua nhiều năm xử dụng
Nén các tập tin sẽ tiết kiệm được thì giờ vận chuyển
(file-transfer time) cũng như chổ trống (space) trên ổ dia.
Khi nén người ta còn chó cơ hội để phân nhóm các tập tin.
Chẳng hạn như một luật sư có thể nén các tập tin trong cùng
một vụ xử kiện lại thành một tập tin nén thì sẽ dể dàng hơn
trong việc quản lí các vụ kiện. Bạn có thể dùng chương trinh
sẵn có cua windows hay dùng tiện ích ngoai thị trường như
Winzip, PKZip
Hãy dùng USB 2.0 (all)
Theo lí thuyết USB nguyen thuỷ (1.x) chỉ có thể cho phép
12 Mega bit/giây. Trong khi đó, USB 2.0 có khả năng lên đến
480 Mega bit/giây (40 lần nhanh hơn!!!) Như vậy nếu bạn
trang bị thêm USB 2.0 cho máy (khoang 50.00 Ðôla Mỹ) để co 1
adapter PCI to USB 2.0 thi máy sẽ chạy nanh hơn rất nhiều
nếu dùng các USB 2.0 device.
Bài Kì tới: Memory, BIOS, Video accelerator, và loại trừ
Dial up
=============================================
Sau đây là các tiêu đề tiếp theo:
16. Ðầu tư thêm cho bộ nhớ (memory) (all) :
Một trong những cách tốt nhất để tăng vận tốc cho máy tính
là tăng bộ nhớ RAM. Một khi máy tính không đủ RAM thì buộc
lòng bộ nhớ ảo sẽ đuợc dùng. (bộ nhớ ảo là một phần chỗ chưá
lấy ra từ các ổ cứng; vận tốc xử lí dữ liệu trong ổ cứng sẽ
chậm hơn trong RAM rất nhiều lần -- người dịch) Do đó, vận
tốc máy sẽ bị suy giảm khá lớn.
Nâng cấp bộ nhớ từ 128MB lên 256MB sẽ làm tăng trung bình
31% “Bussiness Winston test“ và tăng 50% “Multimedia Content
Creation test”
17. Ðiều chỉnh BIOS
Những nhà sản xuất máy tính cá nhân lớn thườnh dấu đi
hầu hết các đặc biệt cuả BIOS – Lí do là vi họ cho rằng để
giúp người dùng tránh những lồi lầm đáng tiếc cua chinh
mình. Nếu bạn điều chỉnh không đúng BIOS có thể dần đến máy
không hoạt động được nưã. Những điều chỉnh đặc biệt này có
thể tìm thấy trong thực đơn cao cấp cuả BIOS (BIOS setup‘s
advance menu). Trước khi thay đổi đặc điểm cuả BIOS bạn phải
nắm đươc cách để phục hồi (reset) lại những chức năng ban
đầu cuả BIOS trong trường hợp bạn có nhừng thay đổi không
thích hợp. Hãy đọc cuốn cẩm nang kĩ thuật cuả bo mẹ và tìm
ra các phục hồi BIOS bằng các cầu nối (jumper)
Một số thay đổi nhỏ có khi làm lợi cho máy. Bạn cũng có thể
“ép tăng chu ki cuả CPU” (overclock) để chạy nhanh hơn nhưng
cách này sẽ có một số nguy hiểm nội tại (chẳng hạn như CPU
sẽ bị nóng hơn bình thường và chu kì sống (lifetime) sẽ ngắn
hơn -- người dịch). Bạn cũng có thể thay đổi CAS (column
address strobe ) Giảm giá trị cua CAS từ 3 chu kì xuông còn
2 chu kì sẽ làm máy nhanh hơn 1 tí tuy không nhiều.
18. Gia tốc cái video card (dịch nôm na là bo xử lí hình)
cuả bạn (all)
Ngoại trừ bạn chơi các trò chơi computer, bạn không phải
lo gì về các video card cuả bạn. Néu cần thiết (cho chơi
game hay xử lí về hình ảnh) thì bạn có thể nâng cấp lên các
bo đồ thị (graphics cards) và nhớ rằng các bo này phải đủ
nhanh để giải mã MPEG các video số.
19. Thay bo mẹ (motherboard) mới
Thay vì phải mua máy mới, bạn có thể tái dụng các bộ
phận như bàn phím, chuột, vỏ máy, màn hình,…và chỉ thay bo
mẹ mới nhanh hơn cũng có thể tăng vận tốc máy. Nếu máy bạn
đang dùng là tiêu chuẩn ATX thì sư nâng cấp sẽ rất thuận
tiện (painlessly). Dì nhiên diều cần chú ý là có đồng tiền
bỏ ra có xứng đáng với vận tốc cuả bo mới hay không. Cũng có
nhiều bo mẹ cho phép bạn nâng cấp CPU thay vì cả bo. Bạn nên
chú ý trường hợp này phải thay đổi lại các cài đặt trong
BIOS hay trong bo mẹ để đạt vận tốc mới. Với các bo mẹ tương
đối mới bạn sẽ chẳng có ích lợi nhiều nếu như bo mẹ nâng cấp
không xử dụng bộ nhớ nhanh hơn
20. Loại bỏ Dial Up(all)
Khi nối kết Internet qua đưòng dây điện thoại thì vận
tốc chậm cua sự nối kết này là nguyên do chính gây ra ra tắc
ách chậm trễ. Nếu như tài chính không phải là vấn đề quan
trọng thì tốt nhất bạn nên xử dụng những nối kết nhanh hơn
như là dùng Cable (dây cáp), DSL, hay la dùng nối kết qua vệ
tinh nhân tao (satellite connection). Sự lưạ chọn còn tuỳ
theo điạ phương cuả bạn có khả năng để cung cấp các kĩ thuật
cao này hay không. .
PC Magazine đã tiếp tục đăng loạt bài về nâng cao hiệu
quả làm việc cuả computer. Loạt bài mới sẽ có tưạ là
“Registry Tweaks for Better Computing cuả tác giả Neil J.
Rubenking – Tạm dịch là “Những Kỹ Xảo (lắc léo) trong hệ
thống Register (Ðăng Kí) để cho máy tính được tốt hơn hơn”.
Nôi dung chính là hướng dần người dùng những thay đổi trong
hệ thống registry để làm cho máy chạy được như ý và tốt hơn.
|