|
Vietsciences- Cyclamen Trần 15/07/2004 Chương trình văn phạm Pháp văn Pháp
và Việt ngữ là hai thứ tiếng có nguồn
gốc khác nhau, nên có nhiều dị biệt trong
cách nói, cách lập thành câu, và ngay trong
đặc tính của các từ, các chữ.
Trẻ em Việt khi đã quen dùng tiếng
Việt rồi mới học tiếng Pháp sẽ gặp vài
khó khăn do sự khác biệt của hai ngôn
ngữ gây ra.
Tiếng Việt có giống đực, giống cái
cho người và động vật : đàn ông, đàn bà,
cô, chú, bò đực, bò cái ... nhưng các đồ
vật thì luôn luôn là giống cái (trừ ra
rựa, thường được giễu là giống đực,
vì hai chữ đực rựa).
Tiếng Pháp phân biệt : cây viết chì
(le crayon ) là giống đực, cái bàn (la
table) là giống cái, và cũng thời là cái bàn,
mà bàn viết (le bureau) lại giống đực.
Rắc rối. và phải học, chứ không có
luật mẹo gì cho rõ ràng và dễ nhớ (trừ
các chữ có chữ cuối là tion như bastion, nation,
potion, luôn
luôn là giống cái).
Ngay về thú vật, tiếng Việt chỉ
cần biết rõ khi nào nào dùng trống, mái
(gà trống, gà mái), đực, cái (dê đực, dê
cái) là được. Tiếng
Pháp thì nhiêu khê hơn : như bò đực là le
boeuf còn
bò cái lại là la vache. Ðến ngựa tưởng vì to con mà rắc rối : le
cheval và la jument, thì khi đến bồ câu tưởng nhỏ, ngở dễ ăn,
ai ngờ cũng le
pigeon và la colombe ! Về
người, cũng có những cái lộn xộn trong
tiếng Pháp.
Như docteur, professeur, juge, đều giữ
giống đực, dù là người có tước vị
hay chức vụ là phụ nữ (trừ Québec dùng docteure,
professeure)
Ngoài ra thầy giáo là le
maître, cô giáo là la
maîtresse, nam nghệ sĩ là acteur,
thì nữ nghệ sĩ, lại là actrice
(Québec dùng luôn
acteure). Người Việt học tiếng Pháp, gặp mấy cái
lẻ tẻ mà lộn xộn đó cũng nhức mình vì
phải nhớ ! (Đọc bài Giống
của các
danh từ)
Sau khi học danh từ cho đực cái phân
minh đặng ráp các tĩnh từ vào cho đúng,
lại còn phải để ý đến số nhiều, số
ít. Một
(un, une) là số ít, nhưng 1,3 lại là số nhiều, vì cái gì
lớn hơn 1 đều là số nhiều.
Những chữ sau cùng là "ail"
thêm "s"
khi thành số nhiều như "détails"
trừ các chữ bail,
corail, émail, travail ... đổi thành "aux"
như émaux,
travaux ...
Nhưng khi các chữ sau cùng là "al"
qua số nhiều đổi thành "aux"
(như cheval / chevaux) thì phải nhớ bal,
chacal ... chỉ nhận thêm "s"
chứ không chịu đổi.
Các chữ tận cùng bằng au
thêm "x"
khi là số nhiều, như cadeaux,
étaux ... nhưng landau
và sarrau chỉ nhận "s."
Le trou,
một cái lỗ, mà khi ngó lên mặt trăng
thấy nhiều lỗ lấm tấm, gọi là les trous. Vậy
chữ nào sau cùng là ou như fou,
bisou thì số nhiều sẽ là
fous,
bisous ...
Nhưng bijou,
caillou, chou, genou …, khi đổi ra số
nhiều lại thêm "x" chớ không xài
chữ "s." ( bijoux, hiboux, cailloux, joujoux, choux, poux,
genoux) Lại phải học và nhớ, khó quá !
Nhồi nhét bấy nhiêu đó vào đầu
(vốn không mấy lớn lắm của dân mình), cũng
hơi mệt. Rồi
còn một số chữ luôn luôn dùng với số
nhiều "fiançailles,
mœurs, obsèques, ténèbres…” đúng
là tối tăm mày mặt. (Đọc bài Danh
từ số nhiều )
Ðến các từ kép, do hai chữ ghép
lại, thì mức độ rắc rối lên cao nữa.
Tùy theo một trong hai chữ là động
từ như porte-manteau, garde-fou, hay là tĩnh
từ bleu-ciel thì luật lệ về số nhiều,
số ít, giống đực, giống cái rất phức
tạp cho người học.
Lại phải nhớ luật lệ, và điều
đặc biệt của tiếng Pháp là hầu hết các
luật lệ văn phạm đều có ngoại lệ.
Ðến đổi họ (Pháp, Tây chính
cống) còn phải nói, "không có ngoại
lệ thì không thành luật" (l'exception
fait la règle).
Một nỗi khó khăn khá lớn nữa là
việc chia các đông từ theo thì, theo modes !
Người Việt nam cứ nay đi, mai đi,
mốt đi, thâm chí đến năm tới, hay ngược
lại năm ngoái cũng chỉ có một chữ đi.
Có lẽ vì tháng rồi, hôm nay, hoặc
tuần tới đã nói ra rõ ràng thời điểm,
nên đâu cần thắc mắc thì quá khứ,
hiện tại hay tương lai ?
Tuy có người thận trọng hơn, đôi
khi nói "tháng tới tôi sẽ đi Úc
!" nhưng
khi bõ chữ "sẽ" câu nói vẫn đúng
văn phạm, và quan trọng hơn, ai cũng hiểu
đúng ý người nói.
Pháp chia động từ đã rắc rối, mà
còn chưa ngừng lại đó.
Còn thêm màn "concordance des
temps" rất dễ lầm lẫn.
Thêm nữa, động từ dùng trong mệnh
đề chính chi phối thì của động từ
trong mệnh đề phụ.
Như "Je veux qu'elle vienne me voir." Ðôi khi lại là ý nghĩa muốn nói quy định
việc này.
Như trong câu "Je
cherche un chat qui ait une queue blanche,"
khi muốn tìm một con mèo có cái đuôi
trắng, phải dùng subjonctif nếu người nói
không biết là có con mèo nào như thế không. Trái lại, khi biết chắc là có con mèo đuôi
trắng, thì lại phải nói "Je cherche un
chat qui a une queue blanche."
Có nhiều động từ khi dùng ở mệnh
đề chính đòi hỏi thì của mệnh đề
phụ phải ở mode subjonctif hay infinitif, không
dùng một cách tùy tiện được.
Nhưng đó là mẹo luật của tiếng Pháp
thành ra phải học, phải nhớ thôi! |
© http://vietsciences.net và http://vietsciences.free.fr Cyclamen Trần