Quóc hội điện tử
(E-parliament) được hiểu là việc áp dụng công nghệ số và các công nghệ
thông tin, truyền thông (ICT) để nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc
hội, mở rộng mối quan hệ giữa các đại biểu QH với nhân dân. Quốc hội
điện tử góp phần tích cực vào quá trình dân chủ điện tử.
Trong những năm qua Quốc
hội ta đã bước đầu xây dựng được mạng máy tính ở Hội trường Ba Đình, ở
hai trụ sở của Văn phòng QH, xây dựng các Cơ sở Dữ liệu Luật VN, Dữ liệu
Dân nguyện, Dữ liệu Hỏi-đáp thông tin, Dữ liệu Phát biểu của các ĐBQH,
Dữ liệu CB, công chức của VPQH…Cũng đã xây dựng được hệ thống thư điện
tử, hệ thống Intranet và Website của QH trên Internet. Tuy nhiên việc
tạo ra được các ĐBQH có văn hóa điện tử mới quan trọng hơn là việc mua
sắm máy tính và lắp ráp mạng.
Cần sử dụng ICT để mở
rộng sự tương tác của QH với nhân dân. Khi đó nhân dân khắp các miền của
đất nước sẽ có thể giao triếp dễ dàng với các ĐBQH do mình bầu ra hoặc
các ĐBQH của cả nước. Muốn có không gian điện tử (cyber space) phải có sự
Sẵn sàng điện tử (e-readiness). Những điều này gắn liền với những điều
kiện vật chất, kỹ thuật và xã hội mang tính chất nền móng.
Hiện nay (tháng 8/2007)
nước ta mới chỉ có 21,52% dân chúng có khả năng truy nhập Internet. Ngay
trong số các ĐBQH cũng còn không ít người chưa thường xuyên sử dụng
Internet. Vì vậy trước hết cần trang bị kiến thức và kỹ năng sử dụng máy
tính và Internet cho các ĐBQH. Việc cấp cho mỗi ĐBQH một laptop- khoảng
500 000 USD cả thảy- cũng không phải là chuyện quá khó. Tiếp theo là
công bố công khai địa chỉ Thư điện tử (e-mail) và địa chỉ Trang tin
(website) của từng ĐBQH đương nhiệm (tất nhiên phải giúp xây dựng các
địa chỉ này cho từng ĐBQH, cung cấp cho họ các công cụ giao dịch trực
tiếp, các diễn đàn trực tuyến…). Việc có thể làm ngay là cung cấp rộng
rãi thông tin cho nhân dân thông qua trang web của QH, giúp nhân dân có
thể tìm được dễ dàng các dự thảo Luật, Pháp lệnh, Nghị quyết… để nhân
dân đóng góp ý kiến, thực hiện các cuộc điều tra dư luận qua mạng…
Liên hiệp quốc đang triển
khai việc xây dựng Nghị viện điện tử toàn cầu (với trang web là
www.e-parl.net), qua
cầu nối này nghị sĩ của các nước có thể kết nối với nhau . Mỗi Nghị
viện (hay QH) sẽ cử ít nhất 1 nghị sĩ (hay ĐBQH) tham gia Hội đồng Nghị
viện điện tử (số lượng tùy thuộc vào dân số của từng nước). Nghị viện
điện tử toàn cầu sẽ xem xét và quyết định các vấn đề toàn cầu và giám
sát Liên hiệp quốc.
Đối tượng của Chương
trình xây dựng QH điện tử VN bao gồm ba nhóm. Với nhóm Công chức QH
cần tạo ra một môi trường điện tử, xây dựng các ứng dụng , đào tạo khả
năng thu nhập và tổng hợp thông tin để phục vụ và tham mưu cho QH. Với
nhóm ĐBQH ngoài viêc nhận và gửi thông tin còn cần có kỹ năng để
tiép xúc rộng rãi với đông đảo cử tri, với các chuyên gia, các nhà oanh
nghiệp và thu thập tài liệu tham khảo từ nước ngoài, từ đó có năng lực
để góp phần nâng cao chất lượng các quyết định của QH. Với nhóm Công
chúng cần tạo điều kiện để họ biết QH là gì, QH đang làm gì, có thể
góp những ý kiến gì cho QH và các ĐBQH, tham gia giám sát QH và các
ĐBQH.
Việc xây dựng QH điện tử
VN còn góp phần tích cực vào việc giảm bớt các tư liệu in ân (quá nhiều
và quá tốn kém), chuẩn hóa các phòng họp, các hệ biểu quyết...
Trước mắt càng nâng cấp
mạng QH thành một mạng Wan (Wide Area Network) nối với Văn phòng ở 64
tỉnh thành , cấp máy tính và tài khoản sử dụng Internet cho từng ĐBQH.
Cần xây dựng phần mềm và các kho cơ sở dữ liệu về luật, về các tham
luận, các hoạt động giám sát, thông tin về từng ĐBQH, liên kết với các
kho dữ liệu của các ngành kinh tế-xã hội, xây dựng các phần mềm về hỗ
trợ quá trình lập pháp, giám sát, hỗ trợ việc tổng hợp ý kiến và các
công tác nghiệp vụ khác... Mạng Wan này cũng sẽ góp phần truyền đạt
thông tin và tiếp thu mọi ý kiến đóng góp của đông đảo cử tri, định kỳ
mở ra các Diễn đàn trực tuyến giữa lãnh đạo QH hay từng ĐBQH với nhân
dân.
Việc xây dựng QH điện tử
sẽ góp phần làm cho các ĐBQH không chuyên trách đang từ trạng thái hoạt
động định kỳ hai đợt trong năm thành họa động suốt năm, từ chỗ không
chuyên nghiệp thành ra gần giống như các ĐBQH chuyên trách, làm cho các
kỳ họp QH có thể rút ngắn hơn nhưng lại ncó chất lượng cao hơn, tiết
kiệm được một khoản kinh phí rất lớn để in ấn tài liệu và gửi đến cho
từng ĐBQH. Những tập Kỷ yếu dày cộp có thể chỉ chiếm một dung lượng nhỏ
trong 1 đĩa CD (có thể chứa tới 630 00 trang).
Quốc hội đã ban hành Luật
giao dịch điện tử, công nhận giá trị pháp lý của Giao dịch điện tử.
Chính phủ đã ban hành các nghị định về giao dịch điện tử trong Thương
mại, Tài chính, Ngân hàng và về chữ ký và chứng thực chữ ký. Chính phủ
cũng đã ban hành Nghị định về Ứng dụng Công nghệ thông tin trong các cơ
quan Nhà nước. Chính phủ cũng đã hoàn thành việc xây dựng đường trục nối
VPCP với văn phòng HĐND các tỉnh và các Bộ, các Tỉnh và các Bộ đều đã có
mạng LAN, Tất cả các Bộ và hầu hết các tỉnh đều đã có trang Web, 100%
CB, công chức ở TƯ và cấp tỉnh đã sử dụng máy tính và có địa chỉ thư
điện tử. Gần đây dư liệu báo chí đã phê phán mạnh mẽ những sai sót
trong việc triển khai Đề án 112 nhưng lại không làm rõ khối lượng to lớn
các việc đã làm được và hiệu quả của Đề án này đối với việc ứng dụng
CNTT trong hệ thống các cơ quan Nhà nước.Trong hệ thống Đảng, về cơ bản
đã hoàn thành việc xây dựng và đưa vào sử ụng một cách phổ biến hệ thống
thông tin của Đảng Hệ thông LAN (Local Area Network) đã được xây dựng ở
100% cơ quan TƯ,Tỉnh ủy và Thành ủy; 97,76% ở Huyện ủy, Thị ủy. Hệ thống
WAN đã đạt trên 99,5% tai các quận ủy, Huyện ủy, Thị ủy và 7,5% tại Đảng
ủy cấp Xã, Phường Ở cấp TU và Tỉnh 100% cán bộ, chuyên viên có máy tính
để làm việc, tỷ lệ này ở cấp Huyện là 50-70%. Đã có các trang Web về
Đảng CSVN, báo Nhân dân, TC Cộng sản…, có các cơ sở dữ liệu về Văn kiện
Đảng, Đảng viên, Hồ sơ lưu trữ của Đảng,về các Đảng bạn trên thế giới và
nhiều ứng dụng khác.
Vấn đề an ninh mạng cho
Quốc hội điện tử theo chuyên gia Nguyễn Tử Quảng là không đáng quá lo
lắng vì chúng ta đã có thể có thiết kế chuẩn, có quy trình chuẩn cho nên
có thể phát hiện và khắc phục kịp thời khi hệ thống bị tấn công (tự thao
tác, hợp tác với chuyên gia và các cơ quan chức năng)
Tóm lại QH điện tử là sự
cải tiến không ngừng của QH thông qua việc ứng dung ICT. Sự cải tiến này
sẽ nâng cao rõ rệt được hoạt động của UB thường vụ QH, Hội đồng dân tộc,
các Ủy ban của QH, Văn phòng các Đoàn ĐBQH và của từng ĐBQH, tăng cường
một cách có hiệu quả mối liên kết giữa ĐBQH với đông đảo cử tri, cũng
như với Chính phủ và các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể chính trị-xã
hội, các doanh nghiệp…