Những bài cùng tác giả
Vũ trụ quả thật vô cùng huyền bí và kỳ diệu. Tuy nhiên vụ trụ xa xôi
đang đến gần với nhân loại hơn qua những tiến bộ của ngành Thiên văn học
và ngành Du hành vũ trụ. Tác giả cuốn sách Vũ trụ huyền diệu (NXB Thanh
niên , 2008) vừa cống hiến cho độc giả nước ta một món quà tinh thần thật
quý giá. Ông là GS.TS. Nguyễn Quang Riệu, Giám đốc nghiên cứu danh dự
của Trung tâm nghiên cứu khoa học Pháp (CNRS, nơi đã từng có gần hai
chục nhà khoa học được nhận giải thưởng Nobel) - là một chuyên gia gốc
Việt đã có trên 50 năm làm việc tại Pháp . Ông là người luôn hướng về
quê hương, thường xuyên về nước cùng với các nhà thiên văn học quốc tế
để mở Hội thảo, giảng bài, trao học bổng, nói chuyện khoa học… Đặc biệt
ông đã dành rất nhiều tâm trí để xuất bản tại Việt Nam những tác phẩm
xuất sắc về Thiên văn học. Không kể tới giáo trình Thiên văn học, còn có
hàng loạt sách phổ biến khoa học về lĩnh vực này đã ra mắt bạn đọc trong
nước (Vũ trụ- Phòng thí nghiệm thiên nhiên vĩ đại, Lang thang trên dải
Ngân Hà, Sông Ngân khi tỏ khi mờ, Bầu trời tuổi thơ) Tuy nhiên theo tôi
cuốn Vũ trụ kỳ diệu là hay hơn cả , bởi vì hình như trước khi trả lại
chỗ ngồi tại Đài Thiên văn Paris ông đã dồn hết tâm trí gửi gắm cho bạn
đọc mọi điều tâm huyết về sự huyền diệu của vũ trụ mà ông đã dành gần
hết cuộc đời để tham gia khám phá. Tuy sống xa quê hương lâu năm nhưng
tiếng Việt của ông không chỉ chính xác về khoa học mà còn duyên dáng,
uyển chuyển về văn học. Đó là sự cần mẫn tu luyện tiếng Việt, chữ Hán và
hơn hết là một tấm lòng luôn hướng gắn bó với nhân dân, với đất nước.
Cố GS.VS Nguiyễn Văn Đạo trước khi vội vã đi xa sau một tai nạn giao
thông rất thương tâm đã kịp viết những lời giới thiệu sâu sắc và đầy
tình cảm cho cuốn Vũ trụ huyền diệu. Ông viết :Trong cuốn sách này,
Vũ trụ bao la hàm chứa biết bao điều bí ẩn, kỳ thú đã được trình bày một
cách dễ hiểu, hấp dẫn qua ngòi bút tài hoa của nhà thiên văn học nổi
tiếng gốc Việt…Có thể nói vắn tắt về ông như một nhà khoa học uyên bác,
đồng thời là một con người luôn luôn sống, nghĩ về mọi người, luôn luôn
gần gũi với người dân,gắn bó với quê hương dất nước, “luôn luôn giữ gìn
được cốt cách phương Đông và ý thức dân tộc” như người dân quê Hải
Phòng của ông đã nhận xét rất chính xác.
Tôi quen biết GS. Riệu đã lâu và gần đây có dịp đến thăm gia đình ông
tại Paris. Tuy tuổi đã cao nhưng nhiều năm qua ông vẫn ngày ngày làm
việc tại Đài Thiên văn Paris vì sự níu kéo của các đồng nghiệp Pháp đối
với con người vừa tài ba vừa rất đôn hậu này. Trong ngôi nhà khá hiện
đại của ông toàn các hình ảnh của Việt Nam, trong đó có những bức tranh
quý hiếm của danh họa Nguyễn Gia Trí. Chị Minh Ngà- vợ anh, và cháu
Quang Tuấn- con anh là hậu phương vững chãi cho cuộc đời gian khổ của
anh trong việc khám phá các tinh hà xa xôi, kể cả chòm sao Thiên Nga ở
cách Trái đất tới 30 000 năm ánh sáng (mà mỗi năm ánh sáng tương đương
với 9 461 tỷ km!). Ông nói với tôi mong sao cho cuốn sách đến tay được
nhiều người đọc, vì đó là sự đúc kết tâm trí gần như cả cuộc đời ông
dành cho sự huyền diệu của vũ trụ.
Bí quyết viết sách phổ biến khoa học mà tôi chiêm nghiệm từ các tác phẩm
của GS. Nguyễn Quang Riệu là Ai đọc cũng có thể hiểu nhưng ai đọc cũng
thấy nhiều điều mới lạ và bổ ích. Đấy là chuyện thật khó , nhất là với
các thiên hà xa xôi như chuyên môn của ông hoặc với các sinh vật không
nhìn thấy như chuyên môn của tôi. Tôi viết sách phổ biến khoa học luôn
lấy sách của ông làm mẫu và cố gắng học hỏi ông. Thật vậy, những chuyện
ông viết đâu dễ gì diễn đạt cho những người bình thường hiểu được. Nào
là, Những ngôi sao nhân tạo, Đồng hồ nguyên tử, Plasma và năng lượng hạt
nhân, Phản ứng nhiệt hạch, Bức xạ vô tuyến trong vũ trụ, Nguyên tố phoỉo
biến nhất trong vũ trụ, Khám phá bầu trời trên bước sóng vi ba, Tàn dư
những vụ sao nổ, Tín hiệu vô tuyến của những thiên hà xa xôi, Ước mơ tới
Cung trăng, Ngân hà- một phòng thí nghiệm phong phú, Bức xạ maser, Nhà
thiên văn kiêm hiệp sĩ nếm rượu vang, Thiên nga ngắc ngoải, Phượng hoàng
tái sinh, Đo đạc khoảng cách vũ trụ, Hải đăng trong vũ trụ, Thử nghiệm
Thuyết tương đối, Ấnh sao bị lão hóa, Bầu trời Nam bán cầu, Những ngọn
đèn pha trong vũ trụ, Kỷ nguyên mới của kính thiên văn, Vệ tinh nhân tạo
lạnh nhất, Săn tìm phân tử liên quan đến sự sống, Nghe lỏm tín hiệu vô
tuyến của những nền văn minh trong dải Ngân hà, Thám hiểm Hệ Mặt trời,
Những hành tình ngoài Hệ Mặt trời, Nguy cơ thiên thạch, Phi thuyền bắn
phá sao chổi, Vũ trụ quan hiện đại, Vũ trụ sơ sinh, Những nghịch lý và
kỳ quan trong vũ trụ, Khí hậu bị đảo lộn, Tôn giáo và khoa học… Toàn
những chuyện hấp dẫn nhưng thật khó diễn giải. Tác giả đã rất có lý khi
dành hẳn 7 trang cuối cách để giải đáp các thuật ngữ khoa học, từ các
thuật ngữ thông thường nhưng thường hiểu thiếu chính xác như Phân tử,
Ngân hà, Thiên hà, Thiên thạch, ozone, Đồng vị, Big Bang, Hiệu ứng nhà
kính, Sóng vi ba,Sao chổi…đến những thuật ngữ rất xa lạ như Vạch phổ 21
cm, Thấu kính hấp dẫn, Plasma, Quasar, Maser, GPS, Dây vũ trụ,
Lỗ đen, Sao lùn trắng, Sao nơtron, Phản vật chất, Ngôi sao laser,
Nghịch lý Fermi, Bức xạ phông vũ trụ, Bức xạ synchrotron…
Ai đọc đến từ
ngữ nào khó hiểu chỉ cần mở phần Chú giải thuật ngữ để xem trước khi đọc
tiếp các phần khác.
Chỉ qua 186 trang sách khổ 14 x 24cm mà mỗi chúng ta dù ở bất kỳ cương
vị nào, nghề nghiệp gì, trình độ cao hay thấp đều có thể tiếp nhận được
những hiểu biết vừa sâu sắc, vừa mới mẻ lại vừa dễ hiểu. Chúng ta có thể
tự giải đáp cho mình, giải đáp cho con cháu biết bao thắc mắc khi nhìn
lên bầu trời đêm xa xăm và đầy bí hiểm. Chúng ta sẽ thấy hào hứng thêm
biết bao về một ngành khoa học luôn luôn mới mẻ và đầy lý thú- Thiên văn
học. Thật tiếc là lần xuất bản này quá ít, chỉ có 1000 bản, liệu những
ai có may mắn sớm có trong tay cuốn sách với rất nhiều ảnh màu mà giá
bán chỉ co 40 000 đồng này?
Sách do NXB Thanh Niên và Nhà sách Kiến Thức, 17 A Hàng Chuối Hà Nội, ĐT
049713371---0903408530 email
nhasachkienthuc@yahoo.com
Bài đã đăng trên Hồn Việt , số tháng 6-2008
©
http://vietsciences.free.fr
và http://vietsciences.org
Nguyễn Lân Dũng
|