Những bài cùng tác giả
Xóm Chùa là tên một làng quê được nhắc đến trong nhiều truyện ngắn của
nữ tác giả Đoàn Lê (trong tập Trinh tiết Xóm Chùa, NXB Hội Nhà văn,
2005) . Có thể đó không phải là một địa danh thật và không phải mọi câu
chuyện ở đây đều xảy ra tại một làng quê cụ thể nào, nhưng với cái nhin
sắc sảo và nhân ái của tác giả, tôi tin là những câu chuyện xảy ra liên
quan đến cái Xóm Chùa này đều là những chuyện có thật tại nông thôn nước
ta từ ngày Mở cửa. Tôi khâm phục văn tài của Đoàn Lê vì chị đã làm cho
người đọc không thể không khắc khoải suy nghĩ và lo âu cho tương lai của
nông thôn nước ta trước những diễn biến đi ngược lại với truyền thống
nhân văn, nhân ái qua hàng nghìn năm qua.
Xóm Chùa hay Xóm Chùa Ông là nơi dân chúng tụ tập lại sống quanh khu
lăng mộ của một liệt sĩ dòng tôn thất nhà Trần. Xóm Chùa đang yên lành
thì náo động lên bắt đầu từ cái cát-sét có được sau ngày giải phóng. Nó
làm đủ mọi nhiệm vụ trong đám cưới , đám tang. Không ngày nào không có
người tìm đến chủ nhân với hàng đống các loại băng khóc cha, khóc mẹ,
loại dành riêng cho con dâu, con rể, con nuôi, có cả loại kinh Phật dành
cho đối tượng đang thập tử nhất sinh. Cú sốc lớn hơn là từ ngày cái gái
Nhớn được tuyển làm diễn viên ở Trung ương quay về làng với hai mắt
xanh lè, mí mắt rắc nhũ óng ánh, mặt mũi chỗ đỏ, chỗ nâu, quần áo miếng
xanh, miếng tím.. Rồi lại xuất hiện cái ti-vi cho cả xóm xem chung.
Tiếp đến bà Chiu bán rượu nếp bị chiếc xe của Tây móc vào đòn gánh kéo
lê một quãng gây xây xát nhẹ mà được đền tới 400 đô-la, khiến cho nhiều
người ao ước được vướng vào xe của Tây như bà (!). Rồi chuyện cô gái lai
đen tên Mừng chuyên hủ hóa với trai làng và quy đổi ra thành gạo. Nhưng
chưa có gì đáng xáo trộn bằng chuyện mở đường cao tốc qua làng làm tha
hóa cả một tầng lớp cán bộ thất học và tham lam. Chủ tich xã Quang
sau bốn năm cầm quyền, bằng cách nhử mồi câu cá, sợi dây bảo hiểm cho gã
hoạn lợn đã dài tận Huyện, tận Thành phố, gã cóc sợ ai nữa. Gã thường
bật cười bảo dân xóm Chùa: Các vị đi xe đạp lên Tỉnh kiện tôi sao nhanh
bằng tôi đi xe máy(!). Thế là lão bán đứt Khu vườn cây của các cụ
cho Viện cây giống. Nhưng sự thật là “Viện đứng nhận lấy danh nghĩa
thôi. Họ chỉ có ba suất. Còn bác Thái (bí thư) lo cho bảy suất
con cháu anh em trong nhà…Còn mười suất phía ông Quang chủ tịch mặc ông
ấy lo… Ông biết Viện trưởng Viện cây giống là ai không? Chồng con Cúc
nhà dượng Tám gọi chúng tôi bằng bác họ” …Thế đấy, họ Đào vươn
ngành, vươn chi như vòi bạch tuộc, bám vào đất xóm Chùa chưa thỏa, sao
còn dây mơ rễ má, cốt che mắt thiên hạ ăn cướp với nhau. Họ tranh cướp
nhau mặt đường đến nỗi lão Hớn đã nói “ Để có rẻo mặt đường dưới âm, cần
phải chết sớm tranh đất, tôi xin chết ngay”. Thiêng thật, sau khi bị
mất trộm ba cây vàng có được do bán hớ mảnh đất đáng giá mười ba cây lão
đã thắt cổ tự vẫn. Đáng sợ hơn là thời kỳ cô Khờ (có ông nội là mõ làng,
bố đi đánh dậm nuôi cả nhà) lấy người Đài Loan đổi tên là Lầy Lầy và với
dáng điệu đung đưa háng với bộ váy xẻ ngược, xẻ xuôi, để lộ đến tận khúc
đùi nõn nà, đập cửa ô tô đánh sầm rồi điềm nhiên lắc mông đi về làng.
Lầy Lầy mừng tết Trung Thu cho mỗi người 1 đô-la, trẻ con mỗi đưa mỗi
gói bánh quy kèm mấy viên kẹo Tàu. Cả làng được dịp rộ lên kéo nhau
đi nhận quà như đi nhận phát chẩn. Lầy Lầy về làng để tuyển con gái
đi Đài Loan mà tiêu chuẩn phải xinh xắn, dễ coi, trẻ, khỏe…lại còn phải
xịn. Lầy Lầy dám bảo bà Duệ lo cho khoản tiền kha khá để vá màng trinh
cho con bà trước khi đưa đi xuất ngoại. Và bi thảm nhất là chuyện cả
làng há hốc mồm ra khi biết kết quả khám nghĩa vụ quân sự có tới một nửa
thanh niên xóm Chùa bị loại vì máu có khoản dương tính với con Hít
(!).Lão Bản ngậm ngùi: Còn đâu Xóm Chùa ngày xưa nữa. Giờ tha hồ
con gái đóng mác xuất ngoại, con giai đu đưa ma túy,ca-ve lẻn vào tận
làng hoạt động kiếm tiền. Cái tha hóa len lỏi đến cả nhà ông lão đại
tá về hưu có thằng con phá hang làm Khu Du lịch sinh thái rởm Hang Dơi.
Nó đưa ba gái về nhà nói dối là để chờ lớp đào tạo nhà buồng, không ngờ
một cô khiêu khích được lão già đến nỗi làm ông chết vì nhồi máu cơ tim
ngay trên giường (!).
Đọc xong 16 truyện trong tập sách này lòng tôi đau xót quá. Đành rằng
không phải chỗ nào cũng như Xóm Chùa này, nhưng rõ ràng ở nhiều nơi nông
thôn hiện đã không còn bình yên nữa. Tôi thường xuyên trả lời trên báo
Nông nghiệp Việt Nam cho nên hàng ngày nhận được khá nhiều thư. Bên cạnh
những thông tin đáng mừng về thành công của đổi mới cây trồng , vật nuôi
và phát triển nghề thủ công, còn không ít những lá thư tâm tình về sự
nghèo đói, bỏ học , buồn chán và cả những thư hỏi rất nhiều về chuyện
tình dục trước hôn nhân. Nông thôn đang chuyển động. Cái tốt đang về với
làng quê nhưng không ít cái xấu cũng đang len lỏi về theo. Nhà nghỉ,
quán Karaokê , cắt tóc thư giãn , Game online …đang tỏa dần đến tận các
xóm làng vốn bao đời thanh bình, êm ả. Không it những cán bộ cơ sở hy
sinh việc nhà để gánh vác biết bao công tác giúp đỡ dân làng chỉ với
những đồng tiền lương hay phụ cấp quá ít ỏi. Nhưng những Xóm Chùa vẫn
hiện diện nơi này nơi nọ với những biến tướng khác nhau, nhưng đều giống
nhau ở sự tha hóa của cán bộ cơ sở, sự tê liệt hoạt động của Đảng và các
đoàn thể quần chúng, sự bóp nghẹt dân chủ , trù giập người cương trực và
sự tiếp nhận dễ dãi những lối sống hưởng thụ không lành mạnh.
Ai cứu những Xóm Chùa nói trên? Câu hỏi đó cần được mọi người suy nghĩ
trước khi để tình hình diễn biến theo chiều hướng xấu. Đừng quên rằng
trên 70% cư dân nước ta còn đang sống ở nông thôn và nguồn lực lao động
để công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước đang trông chờ vào lớp trẻ còn
đang chưa rời khỏi đồng ruộng hôm nay.
Nguyễn Lân Dũng
©
http://vietsciences.free.fr
và http://vietsciences.org
Nguyễn Lân Dũng
|