I/ Lịch sử Lễ Giáng Sinh
Khi chưa có Noël:
Lúc chưa có lễ Noël, tại
Rome, mỗi năm vào mùa này, nguyên châu Âu người ta cũng tổ chức
lễ Thiên chúa giáo, nhưng dưới một hình thức khác.
Rome: Từ 17 đến 24
tháng 12 , một sự vô trật tự ngự trị toàn thành phố Rome: Họ
lau rửa nhà cửa sạch sẽ, trang hoàng thật đẹp, nấu nướng rồi mời nô lệ của họ ngồi bàn ăn uống. Ngày này
những người tôi tớ được chủ hầu
hạ, giống phụ nữ ngày 8/3 vậy (!).
Tại Pháp
và vài vùng châu Âu, vào thời Moyen
Âge (từ thế kỷ thứ V đến giữa thế kỷ
thứ XV), khoảng cuối tháng 12, người ta tổ chức
lễ Cuồng. Đám đông mang mặt nạ, cải trang tu sĩ nhà
thờ, mặc ngược áo lễ, đi khắp các đường phố, chế
nhạo châm biếm lễ nhà thờ, và vũ những điệu khêu gợi... Lễ này bị cấm nhiều lần và bị cấm hẳn
vào cuối thế kỷ XV
Thờ cúng thần Mithras
Khoảng mùa Đông Chí (Soltice
d'hiver), vị thần Mithras (Mặt Trời)
này được hình tượng chiến đấu với bò rừng. Ngày 25
tháng 12, người ta giết bò đực và rải máu khắp cánh đồng: đất trở
nên mầu mỡ hơn và mùa màng tốt đẹp hơn. Tại Rome, ngày
này là ngày có đêm dài nhất, người ta làm lễ đón Mặt trời trở về,
tượng trưng bằng một bé sơ sinh.
Lễ Giáng Sinh
Chữ
Giáng sinh nguồn gốc từ chữ natalis, nghĩa là ngày sinh ra
đời. Đặc biệt là hồi mới có Thiên chúa giáo, không có Noël. Thật
vậy, Thánh kinh không nói rõ ngày Giáng sinh. Có vài Giáo hoàng định
ngày sinh của Chúa Jésus khoảng tháng 3 hay tháng 4.
Noël được phát minh
năm 354 khi Giáo hoàng Liberus muốn biến đổi
cách tôn thờ Thần Mithras mà người ta sùng
bái mỗi lần Ðông chí dưới dạng một bé sơ sinh,
được thay thế bởi sự sinh ra đời của Chúa Jésus.
Ðể khỏi bị lộn, ông đã lấy ngày 25 tháng 12 cho lễ này.
Hanoukka, lễ
ánh sáng
Vào thế kỷ thứ II
trước Công nguyên, vua Antiochus thống
trị Israël. Ông làm uế tạp đền Jérusalem và
bắt buộc người Do Thái phải thờ các vị thần Hy Lạp. Judas
Maccabée kêu gọi các nhà yêu nước nổi dậy đuổi dân
Syrie ra khỏi Jérusalem. Để làm lễ mừng sự khôi phục đất nước, những
gia đình Do Thái đốt đèn sáp có 8 nhánh. Tám ngọn đèn tượng trưng
cho 8 ngày liên tiếp đền thờ được đốt sáng một cách mầu nhiệm nhờ
một bình dầu do lính của Antiochus làm lật
đổ. Trong lễ Hanoukka, trẻ con nhận một con
vụ có ghi 4 chữ Hébreux có nghĩa "Đó là một sự nhiệm mầu lớn"
II/ Lịch sử Ông già Noël
Dĩ nhiên là nguồn gốc của Ông Già Noël là một
hình ảnh được tưởng tượng từ những lễ Ðông chí, (ngày
21 tháng 12). Cái chụp ở nơi ống khói chứa đầy quà cáp -ban đầu là trái cây, tượng trưng cho sự đổi mới
(renouveau) của Thiên nhiên. Nhưng nhân vật như cha vui tính mà
chúng ta biết có bộ râu trắng và chiếc áo choàng lót da lông bằng
đồ chơi được mượn của Cha Fouettard có lẽ là
môt phát minh của người Mỹ. Ông Già Noël có lẽ sinh ra năm 1822
dưới ngòi bút của mục sư Clement Clarke Moore đã
tưởng tượng trong một bài thơ cho các con ông. Ðược vẽ bỡi họa sĩ Thomas
Nast , được mọi người biết đến nhanh chóng.
Tên Ông Già Noël
Tên "Ông Già
Noël" có thể do biệt danh của Thánh Nicolas,
thánh bổn mạng cho trẻ con, luôn luôn làm lễ ngày 6 tháng 12 ở miền
Ðông Âu Châu, như Ðức.. Thánh Nicolas mang đến bánh, kẹo. Ông Già
Noël cho những quà chắc chắc hơn. Có lúc người ta thử bỏ truyền
thống này, nhưng không thành công
Thánh Nicolas:
Đêm 5 rạng ngày 6 tháng 12
Vào thế kỷ thứ IV, truyền thuyết
cho rằng thánh Nicolas là linh mục
rất nhân từ. Ông ban nhiều phép lạ: cứu ba sĩ
quan vô tội khỏi bị án tử hình, cứu các thủy thủ khi tàu bị lâm nạn,
cứu ba cô gái giữ gìn phẩm hạnh... và, trong một bài hát kể lại
chuyện ông cứu ba đứa trẻ ban đêm đi lạc vào nhà một tên đồ tể và bị
tên này giết rồi chặt khúc ra đem ưóp muối. Bảy năm sau Saint
Nicolas đi ngang qua và cứu chúng sống lại. Bởi vậy Thánh Nicolas là
thánh bảo hộ cho trẻ con, cho người đi biển và cho những chàng trai
trẻ còn độc thân cũng như Thánh Catherine bảo hộ cho các cô gái trẻ
chưa lập gia đình...
Lễ của Thánh Nicolas là 6/12, ngày ông mất.
Trong đêm 5-6 tháng 12, ông bay lên trời với con ngựa chở đầy quà và
bánh kẹo cho trẻ em. Ông đáp xuống để quà trong đôi giày ống của trẻ
ở miền Bắc và miền Đông nước Pháp và nhiều vùng tại châu Âu, như
Đức, Bỉ.. Để đáp lễ, họ để cà rốt và củ cải cho ngựa của thánh
Nicolas ăn.
Cha Đông và Babouchka:
đêm 31-12
Trẻ em Nga không được quà ngày 25-12
và phải chờ đợi đến ngày đầu năm. Trong đêm thánh Sylvestre, Cha
Đông (Père Gel, hay Père Givre,
đông lạnh) xuống theo ống khói tặng quà cho trẻ em ngoan
ngoãn. Ông chia công việc vơi chuyện huyền thoại về bà
Babouchka:
Vào một đêm Đông lạnh lẽo,
bà Babouchka đang thiếp bên cạnh lò sưởi bỗng
nghe tiếng gõ cửa. Ba người lạ mặt mang đầy quà giải thích cho bà
rằng họ theo hướng ngôi sao để đi tìm Chúa Hài đồng và nhờ bà chỉ
giùm. Tự thấy mình già cả, bà không đi theo họ mà trở lại bên lò
sưởi. Sáng hôm sau bà hối hận, vội vàng chất quà đầy giỏ và đi kiếm
Ba Vua Mages. Nhưng tuyết đã xóa dấu vết của họ. Bà hỏi mọi người,
nhưng không có kết quả. T ừđó về sau, mỗi năm, để vinh danh đứa bè
thành Bethléem, bà mang tặng đồ chơi cho những gia đình Nga
Lễ Befana:
đêm 05/01
Lễ Befana,
tiếng Ý là lễ một bà phù thủy mặc đồ đen, mang đôi giày thủng với
một bị lớn đeo trên vai, cỡi cái chổi để đi phát quà cho trẻ em Ý
ngoan ngoãn. Ngược lại bà sẽ đổ đầy than vô giày các trẻ em không
ngoan.
Nguồn gốc Cha Noël
Cha Noël không có biên
giới. Père Noël Pháp, Father Christmas Anh,
Babbo Natale Ý, Weihnachtsmann
Đức, Santa Claus Mỹ, ... Khi những
người Hòa Lan định cư bên Mỹ, tên Thánh Nicolas tiếng Hòa Lan là
Sinter Klass, trở thành Santa
Claus. Cha Noël có nguồn gốc từ Thánh Nicolas: râu
dài, áo choàng đó ngồi trên lưng con lừa.
Theo thời gian, Ông Già Noël có
hình dáng một ông già mập bụng tròn, tóc râu bạc trắng, cưỡi
xe trượt tuyết do bầy hươu bay trên không kéo.
Washington Irving
(1783-1859)
Năm 1809,
nhà văn Washington Irving tả Thánh Nicolas đi
trên không trung để phân phát quà .
Clement Clarke MOORE
Năm
1821, CC Moore viết một truyện thần thoại về Noël tên là
Đêm trước Noël (The night before Christmas,
La nuit d'avant Noël ) trong đó Ông Già Noël
xuất hiện trong chiếc xe trượt tuyết được hươu kéo.
Tác giả Moore cũng viết một bài
báo đăng trong tờ nhật báo Sentinel tại New
York ngày 23/12/1823 có tên Cuộc viếng thăm của Thánh Nicolas (A
Visit From St Nicholas, La visite de St
Nicolas). Bài viết này nói về những lutins
(những con yêu bé tí hon) đem quà phát cho trẻ con bằng xe được
8 con hươu kéo (các con hươu có tên Blitzen, Dasher, Dancer,
Comet, Cupid, Donder, Prancer và Vixen).
Con hươu thứ 9 Rudolf được thêm vô năm 1839
có nhiệm vụ soi sáng đường đi nhờ chiếc mũi đỏ và
sáng.
Truyện này được dịch ra nhiều thứ
tiếng.
Thomas Nast
Năm 1863, Harper's
Illustrated weekly, một tờ báo New York đăng hình vẽ
Santa Claus mặc áo lông
thú màu trắng và thắt nịt đen, họa sĩ Thomas Nast
là tác giả.
Trong gần 30 năm, Thomas Nast vẽ
cho tờ báo này hình ảnh Santa Claus bụng to, râu bạc dài và có hươu
đi kèm.
Năm 1885, tờ báo này vẽ đường đi
của Santa Claus , đi từ Bắc cực đến Hoa Kỳ. Vậy là lần đầu tiên
nhà của Santa Claus đã được xác định chính thức.
Một năm sau, nhà văn
Georges P. Webster nói rõ thêm là xưởng chế tạo đồ
chơi và nhà của Cha Noël "được giấu dưới tuyết tại Bắc cực. Họa sĩ
Nast lại xác nhận nơi cư ngụ của Cha Noël bằng hình vẽ.
Đến năm 1931, Coca Cola
vẽ Santa Claus ...
Để quảng cáo, hãng Coca Cola
nhờ Haddon Sundblom vẽ hình Ông già Noël nghỉ
xả hơi và uống Coca để lấy lại sức trong lúc đi phân phát quá cáp,
để dụ trẻ con uống Coca.
- Haddon
SUNDBLOM (1899-1976)
III/ Lịch sử và nguồn gốc cây
Noël
Giữa
năm 2000 và 1200 trước Công nguyên, người ta đã nói về một loại cây
thông épicéa vào ngày 24 tháng 12, bởi vì người ta xem như
ngày này là ngày tái sinh của Mặt trời. Dân tộc Celte dùng lịch theo
ch kỳ Mặt trăng. Mỗi tháng của năm đều liên kết với một loại cây.
Cây Epicea liên kết với ngày 24 tháng 12. Để làm lễ cho ngày Đông
chí, một cây xanh tượng trưng cho sự sống được trang trí bởi trái,
hoa và lúa mì.
Năm 354, nhà Thờ làm lễ Giáng
sinh đầu tiên cho Chúa Jésus, lấy ngày 25 tháng 12 để cạnh
tranh với lễ đa thần trên
Nếu Noël được phát minh
vào ngày 25/12/354, thì Cây Noël được phát
minh rất trễ sau này.
Người
ta kể rằng vào thế kỷ thứ VII có một nhà tu người Đức, Thánh
Boniface (sinh năm 680), muốn thuyết phục các tu sĩ Đức tại vùng
Geismar rằng cây sồi không phải là một loài cây thiêng liêng. Ông
đốn một cây sồi và khi cây ngã, nó đè tan nát hết tất cả mọi
vật, trừ một cây sapin trẻ. Từ
huyện thoại này, chuyện kể thêm rằng Thánh Boniface đã cho rằng sự
ngẫu nhiên trong sáng đó là một phép lạ và tuyên bố "kể từ nay, ta
gọi tên cây này là cây Chúa Hài đồng Jésus. Từ đó người ta trồng cây
thông con để làm lễ Giáng sinh
Thế kỷ thứ XI, cây Noël được
trang hoàng bằng những trái pom đỏ, tượng trưng cho cây thiên đàng,
trên đó người ta treo trái pomme của bà EVE.
Bắt đầu từ thế kỷ thứ XII mà truyền thống cây sapin được xuất hiện
tại Âu Châu, nói chính xác hơn là vùng Alsace.
Người ta gọi "cây Noël" lần đầu
tiên tại Alsace vào năm 1521.
Thế kỷ thứ XIV, người ta trang
trí cây thông bằng những trái pom của bà Eve, kẹo và bánh. Cũng
vào thời kỳ đó, một ngôi sao trên đỉnh cây tượng trưng cho ngôi sao
Bethleem bắt đầu được phổ biến.
Năm 1560 những người theo đạo Tin
Lành phát triển truyền thống cây thông Noël.
Thế kỷ XII và XIII các cây sapin
chiếu sáng đầu tiên xuất hiện. Người ta dùng những vỏ trái hồ đào
(noix) đựng đầy dầu, trên mặt để tim đèn, hay đèn sáp mềm, cột quanh
cành thông.
Năm
1738, Marie Leszczynska,
vợ vua Louis XV nước Pháp, đã
trang hoàng một cây Noël trong lâu đài Versailles.
Tại
Alsace-Lorraine, người ta thấy càng ngày càng nhiều cây sapin, nơi
đầu tiên có truyền thống này.
Các nước Thụy
Điển, Đan Mạch, Na
Uy thường trang
hoàng nhà cửa cây xanh
nhân dịp năm mới để xua đuổi ma quỉ.
Họ còn dựng cây cho chim trú ngụ trong mùa Giáng-Sinh.
Năm
1837, bà công tước Orléans,
Hélène de Mecklembourg, gốc người Đức cho người
trang hoàng một cây sapin tại điện Tuileries .
Làm lễ Giáng sinh quanh
một cái cây, biểu tượng của cây trên Thiên Ðàng và đủ loại kẹo
đã trở thành một truyền thống nhanh chóng bên Ðức. Phải chờ đến gần
một thế kỷ để truyền thống đó đến mọi gia đình người Pháp, nhất là
sau chiến tranh 1870, có hàng ngàn gia đình người Alsace-Lorraine
di cư qua Pháp.
Chính
nhờ thời kỳ đó mà cả nước Pháp thu nhập truyền thống này.
Đầu thế kỷ thứ
19 Cây Noël được nhập vào nước
Anh từ và rất được tán thưởng, nhờ
ông hoàng
Albert, chồng của Nữ hoàng Victoria.
Vào thời đó,
người ta gọi cây Noël là Victorian Tree. Cây Victorian Tree được
trang trí bằng đèn sáp, kẹo, cùng các thứ bánh treo ở cành cây
bằng dây giấy đủ màu.
Cây Noël được thịnh
hành nhất vào thế kỷ thứ 19. Cây Noël cũng được
những nước
Áo, Thụy sĩ,
Phần Lan, Hòa Lan, tán thưởng trong
thời kỳ này. Hiện nay, khắp nơi trên thế giới đều tổ chức lễ
Giáng sinh và chưng cây Noël.
Giờ đây cây
Noël là hạnh phúc của mọi người, từ trẻ con cho tới người già.
|