|
I. Tết Halloween
Ngày lễ Halloween nhằm ngày 31 tháng
mười dương-lịch. Ngày lễ này thực ra phải
được coi như ngày
Hội Halloween hay ngày Tết
Halloween bởi vì nó vui-vẻ và nhộn-nhịp vô-cùng, nhất là đối
với trẻ em.
Tối hôm trước của ngày lễ Halloween, tức
là 30 tháng 10, được gọi là “đêm ma-quỉ” (devil’s night).
Thường-thường các thanh thiếu-niên
hay phá-phách trong đêm này, gây thiệt-hại đến tài-sản và
tính-mạng của người dân. Bởi thế cho nên lực-lượng cảnh-sát
đã phải
tăng-cường mạnh để giữ trật-tự an-ninh trong “đêm ma-quỉ.”
Các bậc phụ-huynh cũng được nhắc-nhở coi-chừng con em trong
đêm
kinh-hoàng này.
Hằng năm cứ đến đầu tháng mười, các
học-sinh, nhất là những học-sinh mẫu-giáo và tiểu- học đã
nôn-nao chuẩn-bị mừng Tết Halloween. Trẻ em đều thích mua
hay đi hái bí-ngô tươi (pumpkin) để đem về đẽo làm lồng-đèn
“Jack-o’-Lantern.” Chúng còn thích sắm
trang-phục đặc-biệt để mặc và mua mặt-nạ đeo để hóa-trang
thành quỉ hay con thú vào tối ngày Tết Halloween trong lúc
đi đến từng nhà xin kẹo bánh, gọi là đi “trick-or-treating.”
Chính vì để hòa vào nếp-sống nơi định-cư
với ý nghĩa “nhập-gia tùy-tục,” chúng ta hãy cũng nhau
tìm-hiểu thêm về ngày “Tết Halloween” này.
1. Nguồn Gốc Tết Halloween
Tết Halloween bắt nguồn từ ngày lễ “The
Celtic Festival of Samhain” của dân-tộc Celts. Dân-tộc Celts
sống cách đây khoảng hai ngàn
năm ở phần đất bây giờ gọi là nước Anh (Great Britain),
Ai-Nhĩ-Lan (Ireland), và phía bắc nước Pháp (France). Tết
của dân-tộc Celts
nhằm ngày 1 tháng 11 dương-lịch. Buổi lễ “The Celtic
Festival of Samhain” được tổ-chức vào tối đêm trừ-tịch, đêm
trước của năm mới, tức
là 31 tháng 10 dương-lịch để tưởng-nhớ và vinh-danh Thánh
Samhain, vị chúa-tể cai- quản những linh-hồn người chết.
Người Celts tin
rằng Thánh Samhain cho phép các linh-hồn người chết trở về
dương-thế thăm gia-đình và ăn tết vào đêm trừ-tịch trong
ngày tết của họ.
Vào năm 43 dương-lịch, dân tộc Celts bị
người La-Mã chinh-phục và cai-trị lãnh-thổ của họ mà ngày
nay gọi là nước Anh (Great Britain)
trong khoảng 400 năm. Trong thời-kỳ này, hai ngày
Hội-Mùa-Thu của người La-Mã được tổng-hợp với ngày hội
kỷ-niệm Thánh Samhain
của dân-tộc Celts. Một trong hai ngày Hội-Mùa-Thu này có tên
là Feralia được tổ-chức vào cuối tháng 10 dương-lịch để
vinh-danh người
chết. Ngày hội thứ hai dùng để vinh-danh Thần Pomona, tức là
Nữ-Thần Hoa-Quả và Cây-Cối.
Tục-lệ đoán vận-mệnh tương-lai được
sử-dụng trong trò-chơi thi nhau cắn quả táo treo ở đầu một
sợi dây hay thi nhau cắn quả táo được
thả trong chậu nước vào ngày lễ Halloween có thể do tục-lệ
của hai ngày Hội-Mùa-Thu này mà ra.
Tên Tết Halloween lấy từ tên của ngày lễ
“All Saints' Day” bởi vì ngày 31 tháng 10 được gọi là
“All hallows' Eve.”
Nhà thờ Thiên-Chúa-Giáo lấy ngày 1 tháng
11 dương-lịch để thiết-lập Ngày-Các-Chư-Thánh (All Saints'
Day). Ngày-Các-Chư-Thánh là
một ngày linh-thiêng đã được những người theo đạo Thiên-Chúa
tôn-trọng để vinh-danh các Thánh của đạo Thiên- Chúa,
đặc-biệt đối với
những Chư-Thánh không có ngày dành riêng để kỷ-niệm. Ngày
Các Chư Thánh được tổ chức lần đầu tiên vào ngày 13 tháng 5
năm 609
(610?) dương-lịch khi Hoàng Đế Phocas tặng đức Giáo Hoàng
Boniface IV ngôi đền cổ của người La-Mã để dùng làm nhà thờ.
Ở Anh trước đây, đêm Halloween đã từng
được gọi là “Nutcrack Night” hay “Snap Apple Night” tức là
một đêm dành cho gia-đình ngồi
bên đống lửa hồng để nghe kể chuyện, ăn các hạt trái cây và
ăn táo hay bôm.
Vào Ngày-Các-Chư-Thánh, những người nghèo
đi ăn xin, tiếng Anh gọi là A-Souling, thường được người ta
cho một thứ bánh gọi là bánh
linh-hồn (soulcakes) với điều-kiện là những người ăn mày này
phải cầu-nguyện cho người chết.
Khi người Tô-Cách-Lan (Scots) và người
Ai-Nhĩ-Lan (Irish) đến định-cư ở Bắc-Mỹ, họ mang theo những
phong-tục của họ. Tuy-nhiên, ở
Bắc-Mỹ, Tết Halloween mới được thịnh-hành kể từ thế-kỷ thứ
18 trở đi mà thôi.
2. Phong Tục Trong Ngày Halloween
a. Trick-Or-Treating
“Trick-or Treating” được coi
là một trò chơi chính của hầu-hết các trẻ em ở Bắc-Mỹ trong
ngày Tết Halloween. Những trẻ em mặc
các trang-phục hóa-trang và đeo mặt-nạ rồi đi từ nhà này qua
nhà khác, gõ cửa để gặp chủ nhà và nói “trick-or-treat.” Câu
này có nghĩa
là: “Nếu muốn chúng tôi không chơi xấu thì hãy đãi chúng tôi
cái gì đi.” Để tránh bị chơi xấu, chủ nhà đãi chúng kẹo,
bánh-trái, và ngay
cả cho tiền chúng nữa.
b. Gây Quỹ Cho UNICEF
Có những em học sinh, nhân ngày này, đi
quyên-tiền gây-quỹ cho cơ-quan UNICEF. UNICEF là chữ viết
tắt của United Nations
International Children's Emergency Fund, một cơ-quan do
Liên- Hiệp-Quốc thành-lập vào năm 1946 để giúp-đỡ các trẻ em
trên toàn
thế-giới về thực-phẩm, thuốc-men, v.v. Các trẻ em mang hộp
giấy có hai màu, màu da cam và màu đen, đã được
Liên-Hiệp-Quốc
công-nhận để đi quyên-tiền về nộp cho cơ-quan này hầu dùng
vào việc cứu giúp trẻ em nghèo khó trên khắp thế-giới.
Cơ-quan UNICEF đã và đang cung-cấp những
dịch-vụ căn-bản về y-tế, giáo-dục, đồ ăn, thức uống, và
vệ-sinh cho trên 140 nước trên
thế-giới. Có vào khoảng 2 triệu học sinh Canada mang hộp đi
quyên-tiền cho UNICEF vào mỗi dịp Tết Halloween. Kể từ năm
1955,
Canada đã gây-quỹ được tất cả là $58.3 triệu cho UNICEF. Có
vào khoảng 55 phần trăm trẻ em tiểu-học ở Canada tham-gia
mỗi năm vào
việc gây-quỹ này trong dịp Halloween.
Theo mục “UNICEF” của tờ báo The London
Free Press, số ngày 31-10-96, cơ-quan thống kê Angus Reid
đã tiết lộ rằng có 85 phần trăm
trong số những người được phỏng-vấn trên toàn lãnh-thổ
Canada đã giúp cơ-quan UNICEF qua việc cho tiền trong dịp
Halloween.
Sở-dĩ cơ-quan UNICEF dùng cái hộp có màu
da cam và màu đen vì đây là hai màu tượng trưng cho Tết
Halloween. Trang-phục trong ngày
Halloween thường có hai màu chính là màu da cam và màu đen.
Ta thấy quả bí pumpkin màu cam và con dơi màu đen cũng được
coi là
màu tiêu biểu cho Halloween. Người ta còn gọi ngày Halloween
là ngày “Orange and Black Day.”
c. Biện-Pháp An-Toàn Cho Trẻ Em và Người
Lớn trong Đêm Halloween
Đã có rất nhiều tai-nạn xảy ra trong Tết
Halloween. Chính vì thế, người ta đã dự-trù kế-hoạch an-toàn
cho trẻ em đi “trick-or-treating”
trong ngày tết này bằng cách:
- Khuyên các em đeo băng phản-chiếu
ánh-sáng lên quần áo để báo hiệu cho xe-cộ khỏi đâm vào hầu
tránh tai-nạn.
- Nên mặc đồ hóa-trang ngắn gọn và khó
bén lửa để tránh vấp ngã và khỏi bị cháy. Để tránh bị lạnh
khi đi “trick-or-treating,” nên mặc
quần áo thật ấm ở bên trong đồ hóa-trang.
- Nên vẽ mặt thay vì đeo mặt-nạ để tránh
bị mặt-nạ che mất tầm quan-sát khi đi ở ngoài đường. Nếu đeo
mặt-nạ trong khi đi thì nên đẩy
mặt-nạ lên trán để dễ nhìn.
- Khi các em nhỏ đi “trick-or-treating,”
các phụ-huynh nên đi theo. Nhớ mang đèn pin (flashlight), và
chỉ đến các nhà nào có đèn sáng
mà thôi. Nên cho trẻ ăn cơm chiều, ăn cho đỡ đói mà thôi,
trước khi đi để tránh cảnh “bụng đói cật rét.” Khi đói và
rét, trẻ em dễ bị
cảm.
- Trẻ em chỉ nên đi “trick-or-treating” ở
những nhà quanh hàng-xóm mà thôi.
- Chỉ đi vào nhà người ta bằng cửa trước
và tránh dùng cửa hậu hay cửa bên hông nhà để tránh các
bất-trắc xảy ra.
- Chỉ nên qua đường ở chỗ ngã-tư hay
ngã-ba và tránh sang ngang đường ở khoảng giữa hay đi giữa
hai xe đang đậu ở vệ đường và phải
quan-sát kỹ hai chiều trước khi qua đường để tránh tai nạn
xảy ra.
- Nhớ cho trẻ mang theo ít tiền trong
túi và giấy tờ có biên địa-chỉ, số điện-thoại, và tên cha mẹ
để phòng khi trẻ lạc thì có người giúp
đưa về.
- Phụ-huynh dặn trẻ đừng nên ăn bất cứ
thứ gì khi người ta cho mà phải đợi đến khi về nhà để cha mẹ
xem xét kỹ trước khi ăn. Thấy
những gói kẹo nào nghi-ngờ có gì bất thường, phụ-huynh có
thể đến nhà thương để nhờ kiểm-soát lại bằng quang-tuyến X.
Có nhiều nhà
thương họ làm chuyện này miễn-phí và họ khuyến-khích
dân-chúng cứ lại nhờ nếu cần. Nếu có muốn ăn kẹo bánh người
ta cho trong lúc
đi đường, chỉ ăn những kẹo bánh còn nguyên trong gói để
tránh ngộ-độc.
- Khuyên các chủ nhà phải cẩn-thận
đề-phòng hầu tránh bị kẻ bất-lương lợi-dụng dịp Halloween để
ăn-cướp và bắt-cóc trẻ em. Để đèn
ở trước cửa nhà cho sáng, khóa xe và khóa cửa nhà để xe
(garage). Nếu thấy gì khả-nghi, phải báo ngay cho cảnh-sát.
- Nếu phụ-huynh không đi
“trick-or-treating” với trẻ, phải biết rõ lộ-trình chúng
định đi để theo-dõi khi cần. Nhắc trẻ phải chịu
trách-nhiệm về mọi hành-động của chúng.
- Nên để ý kiểm-soát sinh-hoạt của con
em ở tuổi vị-thành-niên trong đêm “Devil's Night,” 30 tháng
10, để ngăn-ngừa các em khỏi đi
tụ-họp làm các việc phạm-pháp.
d. Đèn Bí-Ngô
“Jack-O’-Lantern”
Trong ngày Tết Halloween hiện nay, mỗi
nhà thường trang-trí cây đèn-lồng làm bằng quả bí-ngô
pumpkin. Người ta mua những quả
pumpkin về khoét rỗng ruột, đẽo vỏ ngoài thành hình một cái
mặt có đủ mắt mũi mồm để khi đốt nến (đèn cầy) bên trong,
ánh-sáng có
thể tỏa ra giống như cây đèn. Cây đèn làm bằng quả bí
pumpkin trong ngày Tết Halloween được gọi là
Jack-o'-Lantern. Có nhiều người
mua cây đèn Jack-o'-Lantern làm bằng nhựa màu vàng da cam có
bán sẵn ở các cửa tiệm.
Ngày xưa ở Anh và Ai-Nhĩ-Lan, người ta
dùng củ cải đỏ, khoai tây và củ cải tây để làm lồng-đèn
trong ngày Tết Halloween. Sau khi
phong-tục này được du-nhập vào Bắc-Mỹ, những quả bí-ngô
pumpkin mới bắt đầu được sử-dụng làm lồng đèn như hiện nay.
Theo chuyện thần-thoại Ai-Nhĩ-Lan,
Jack-o'-Lantern là biệt-hiệu của một người đàn ông tên là
Jack. Anh Jack này khi chết không thể lên
thiên-đàng vì lúc còn sống anh là người bần-tiện và bủn-
xỉn. Anh ta cũng không thể xuống địa-ngục vì anh ta đã
chế-riễu quỉ-sứ
ma-vương. Kết-quả là linh-hồn anh chàng Jack phải đi
lang-thang trên dương-thế với cái đèn lồng cho đến Ngày Phán
Xử (Judgment Day).
Theo sách Tân-Ước (New Testament), Ngày
Phán-Xử là ngày tận-cùng của một thời-đại. Theo Gospels và
sách Book of Revelation, vào
ngày này quả đất và bầu trời ở trong tình-trạng ồn-ào hỗn-
độn, người chết trỗi dậy từ những nấm mồ, và Chúa Jesus hiện
ra để phán-xử
tất cả những người sống cũng như người chết. Trong việc
phán-xét hạnh-kiểm của họ, Chúa xem xét những hành-động mà
con người đã
làm cho nhau, cả điều tốt cũng như điều xấu.
đ. Tục Bói-Toán Bắt Nguồn Từ Tết
Halloween
Một vài cách bói-toán để đoán tương-lai
đã có ở Âu-Châu từ hàng trăm năm trước đây đều bắt nguồn từ
Tết Halloween mà ra. Chẳng hạn
những vật như đồng tiền xu, cái nhẫn, và cái đê (cái đê dùng
để đeo ở đầu ngón tay trong khi khâu cho kim khỏi đâm vào)
được đem bỏ
vào bánh nướng hay đồ ăn khác. Người ta tin rằng trong khi
ăn, nếu ai ăn nhằm phải cái bánh trong có đồng tiền xu sẽ
trở nên giầu sang,
gặp cái nhẫn sẽ sớm có vợ hay chồng và gặp cái đê sẽ ở góa
suốt đời.
Ngày nay, ngoài cách bói-toán cổ-truyền
trên, người ta còn dùng phương-pháp bói bài Tây hay xem chỉ
bàn tay để đoán tương-lai trong
Tết Halloween.
e. Các Tục Lệ Khác Của Ngày Tết
Halloween
Tục cắn quả táo ở trong chậu nước có lẽ
được bắt đầu ở Anh. Ngày nay người ta còn gắn tiền vào quả
táo để tưởng-thưởng thêm cho ai
cắn được quả táo. Nhiều người còn tin là vào ngày Tết
Halloween, ma-quỉ đi lang-thang khắp nơi trên dương-thế và
các mụ phù-thủy
cũng họp nhau vào ngày 31 tháng 10 dương lịch. Đối với những
người không tin ma-quỉ và phù-thủy, họ vẫn coi những trang-
phục có vẽ
hình dáng mụ phù-thủy và ma-quỷ là tượng-trưng cho
Halloween.
II. Tết Halloween, Tết Trung-Thu, và Tết
Trung-Nguyên
Chúng ta có thể nói Tết
Halloween bao gồm một phần của ngày Tết Trung-Thu và một phần
của ngày Tết Trung-Nguyên của ta.
Trong Tết Halloween, người ta cầu-nguyệu cho những người
chết giống như trong tục-lệ Tết Trung-Nguyên, tức là Tết Rằm
Tháng Bảy hay Lễ Vu-Lan. Cả hai ngày"Tết
Halloween” và “Tết Trung-Nguyên”
đều là ngày để người ta tưởng nhớ và vinh-danh người đã
chết. Tết
Halloween cũng là dịp để trẻ em vui chơi thỏa-thích giống
như ngày Tết Trung-Thu của ta.
Văn-hóa Đông và Tây gặp nhau ở một điểm
là đều công-nhận có linh-hồn sau khi người ta chết. Nhưng có
một điều khác biệt là người
Việt-Nam ta coi trọng linh-hồn của người thân hơn. Chính vì
vậy nên mới có cúng lễ, cầu siêu, đọc kinh báo hiếu cũng như
đốt vàng mã
cho cha mẹ, ông bà, tổ-tiên trước khi cầu-nguyện cho những
linh-hồn của người vô thừa-nhận vào dịp Tết Trung-Nguyên. Ở
Âu-Tây người
ta phần lớn theo đạo Thiên-Chúa nên trước đây việc cúng lễ
hay cầu-siêu cho ông bà cha mẹ không được coi làm trọng.
Ngày nay tuy có
phần đổi mới hơn trước, nhưng vẫn còn trong tình-trạng
giao-thời.
Ghi-Chú: “Trung-Nguyên” nghĩa là rằm
tháng bảy. “Vu Lan” là tên cái giường. Giường vu- lan được
làm bằng tre, có ba chân, và dùng để
treo tiền của cùng đồ bằng mã (đồ làm bằng giấy để giả làm
đồ thật) lên mà đốt.
Theo cuốn Việt-Nam Phong-Tục của Phan Kế
Bính, Tết Trung-Nguyên được định nghĩa như sau: “Rằm tháng
bảy gọi là Tết Trung-Nguyên.
Ta tin theo sách Phật, thường cho hôm ấy là ngày vong-nhân
xá tội, nghĩa là người dưới âm-phủ được tha tội một ngày hôm
ấy. Bởi vậy
nhiều nhà mua vàng mã cúng gia-tiên, các nhà có người mới
mất, cũng hay đốt mã làm chay vào hôm ấy.”
Theo cuốn Luân-Lý Giáo-Khoa Thư, Lớp Sơ
Đẳng, của Việt-Nam Tiểu-Học Tùng-Thư, Tết Trung-Nguyên được
định-nghĩa như sau: “Tết này
ăn vào ngày rằm tháng bảy. Cứ theo sách nhà Phật, thì ngày
ấy các vong-nhân ở dưới Am-phủ được xá-tội, nên các nhà làm
cơm cúng và
mua vàng mã đốt cho ông bà ông vải (ancestors).”
Ngày nay người ta làm cho ngày Tết
Trung-Nguyên có ý-nghĩa hơn bằng cách đề cao chữ hiếu và gọi
ngày này là Ngày Báo-Hiếu. Thật
là một việc làm đầy ý-nghĩa. Người ta còn cụ-thể-hóa ý-
nghĩa này bằng cách cài bông hồng vào áo để nhớ đến công ơn
mẹ cha; bông
màu trắng tượng trưng cho cha hay mẹ đã mất và bông màu đỏ
dành cho cha hay mẹ còn sống. Thật diễm-phước cho những ai
được đeo
hai bông hồng màu đỏ trong ngày Tết Trung-Nguyên vì “phụ-mẫu
tại tiền như Phật tại thế.”
Cái đặc-biệc của ngày Tết Trung-Nguyên
thời nay là “sự báo-hiếu,” không những báo-hiếu cho những
người đã nằm xuống mà còn báo
hiếu đối với người còn sống. Nhờ vào khía cạnh tâm-lý của
việc tiếc nhớ người quá-vãng để củng-cố tình gia-đình đối
với người còn
sống. Đây cả là một nghệ-thuật giáo-dục chúng-sinh.
Đành rằng chữ hiếu chỉ có ý-nghĩa trong
khi cha mẹ ông bà còn sống, nhưng người ta vẫn coi thường và
lơ-là cái gì hiện có mà chỉ
ăn-năn hối-hận khi sự đã rồi. Ngày Tết Trung-Nguyên hiện nay
có cái tác-dụng nhắc con cháu phải có bổn-phận đối với ông
bà cha mẹ
ngay khi còn sống để khỏi hối- tiếc về sau.
Người Tây-phương vì quá bận-rộn với đời
sống vật-chất cá-nhân nên đời sống đại gia-đình có vẻ
lỏng-lẻo. Chính vì thế người ta mới đặt
ra “Ngày của Bố” (Father’s Day) và “Ngày của Mẹ”(Mother’s
Day). Việt-Nam ta thì con cái có bổn-phận “định-tỉnh
thần-hôn” tức là sáng
viếng tối thăm (thần là buổi sớm, hôn là buổi tối; định-tỉnh
là thăm hỏi cha mẹ). Ngày nào cũng là ngày dành báo-hiếu
cho bố cho mẹ
nên không cần có ngày đặc-biệt nào dành cho bố cho mẹ như
người ở Bắc-Mỹ này.Nhưng rồi dần-dà vì nhu-cầu đời-sống
vật-chất càng
ngày càng tăng, con cái người Việt-Nam lại quên cả bố lẫn
mẹ. Bởi vậy ngay nay, Tết Trung-Nguyên mới trở-thành “Mùa
Báo-Hiếu.” Cái
may-mắn là ngoài mùa báo-hiều, các bậc cha mẹ người Việt
lại được con cháu nhớ đến vào các ngày “Mother’s Day” và
“Father’s Day”
nữa. Nhờ đó các bậc làm cha mẹ cũng được an-ủi phần nào
trong thời buổi “văn-minh vật-chất nước người làm mời
nhân-nghĩa làm phai
cương-thường” này.
III. KẾT LUẬN
Giữ cái hay của mình và học cái hay của
người là điều quý-hóa nhất để duy-trì và phát-huy văn-hóa
của chúng ta. Chúng tôi hy-vọng với
bài viết này một phần nào sẽ giúp cho những ai muốn tìm hiểu
về Tết Halloween, Tết Trung-Thu và Tết Trung-Nguyên để
đời-sống của
chúng ta và con cháu chúng ta có thêm ý-nghĩa.
Đăng lần đầu : 31/10/2005
Lần 2: 01/11/2009
Hàng tỉ
đô la vẫn được chi cho Halloween ở Hoa Kỳ
Lan Phương - Đài VOA
News
30/10/2009
|
Doanh thu dịp Halloween ở Hoa
Kỳ tăng lên khoảng 6 tỷ đôla trong năm nay.
|
Trong lúc tỉ lệ thất nghiệp tại Hoa Kỳ vẫn cao và chưa có
dấu hiệu hạ giảm, người ta dự đoán là lễ Halloween sắp tới
sẽ không mấy vui vì mọi người đều có khuynh hướng thắt chặt
hầu bao.
Thế nhưng qua một số bài được loan tải trên báo Mỹ thì dự
đoán này có lẽ không đúng. Mời quí vị nghe Lan Phương trong
Câu Chuyện Nước Mỹ hôm nay nói về các khoản chi mà người Mỹ
dành cho lễ này trong năm nay và lý do tại sao nhiều người
vẫn sẵn sàng mua sắm tham dự lễ hội.
Thưa quí vị, trong lúc nền kinh tế tại nước Mỹ chỉ mới có
dấu hiệu hồi phục đôi chút và nhìn chung thì tình hình tài
chính của các gia đình chưa có dấu hiệu lạc quan hơn nhưng
theo các phân tích gia của công ty nghiên cứu công nghiệp
IBIS World thì số doanh thu của những sản phẩm dành cho ngày
lễ hội Halloween năm nay sẽ đạt mức kỷ lục, tăng 4,2% ,từ
5,77 tỉ vào năm ngoái lên đến khoảng 6 tỉ đô la trong năm
nay. Theo như suy đoán của giới phân tích thì nhờ kinh tế đã
có đôi chút dấu hiệu phục hồi, giới tiêu thụ cũng lên tinh
thần và muốn chi tiêu chút đỉnh để vui chơi.
Những mặt hàng bán cho dịp lễ Halloween có rất nhiều thứ,
nhắm đến trẻ em, người lớn và ngay cả chó mèo trong nhà, gồm
quần áo giả trang, phấn son hóa trang, tóc giả, những thứ để
trang hoàng trong nhà cũng như ngoài cửa, thiệp, và dĩ nhiên
là quả bí đỏ và kẹo để phát cho trẻ em.
Trong một bài báo của tờ Time, cô Nicole Amaya sinh viên đại
học 20 tuổi vừa học, vừa làm để kiếm sống, đã chi ra đến 200
đô la để góp chung với bạn bè mở hội vui chơi trong ngày lễ
Halloween. Cô Amaya cho biết số tiền 200 đô la là một khoản
chi khá lớn đối với cô nhưng với áp lực của đời sinh viên
vừa học, vừa làm việc, cô thấy cần phải vui chơi trong ngày
hội để quên đi những căng thẳng của đời sống.
Lại có những nguời biết rằng thời buổi kinh tế khó khăn thì
phải chi tiêu ít đi nhưng vẫn có những người sẵn sàng bỏ ra
100 đô la để mua một bộ quần áo hóa trang trong đêm lễ hội
chỉ vì ý thích đã thắng tất cả những suy nghĩ đắn đo, như cô
Sophia Soloway chẳng hạn, bởi vì Halloween là ngày hội mà cô
thích nhất. Năm nay cô sẽ hóa trang thành cô dâu của một…
xác chết!
Sự đương cự mạnh mẽ của Halloween trước cơn suy thoái kinh
tế cũng có một lý do của nó: Vui chơi trong ngày này tương
đối rẻ, và chẳng ai nỡ lòng nào hạt tiện chút đô la để tước
đoạt mất niềm vui của con trẻ đến cửa xin kẹo.
Tuy được coi là lễ hội chính của con trẻ nhưng những gì dùng
cho trẻ con trong ngày này lại không phải là yếu tố chính
làm gia tăng doanh thu của ngày hội này. Theo ông Nick
Pardasani, tổng giám đốc chấp hành của cửa hàng bán lẻ trên
internet có tên là costumes4less.com thì trước kia quần áo
giả trang cho trẻ con vẫn là doanh thu chính. Giờ đây thì
chỉ còn một nửa thôi, nửa kia là của người lớn.
Ông Pardasani cho biết năm nay doanh thu của ông tăng 40%.
Những kiểu quần áo giả trang bán chạy nhất trong mùa lễ hội
Halloween năm nay là Michael Jackson, Bernie Madoff (tay lừa
đảo hạng nặng hiện đang ngồi tù) và y tá Kate Gosselin (nhân
vật có thật ngoài đời được đưa lên truyền hình).
Tại sao những người trong lứa tuổi từ 18 đến 34 cũng đua
nhau sắm sửa quần áo giả trang cho lễ hội này? Theo lý giải
thì điều thứ nhất, người ta muốn trốn chạy thực tế. Họ muốn
trở thành một người hấp dẫn như cô ý tá truyền hình hay các
ngôi sao nhạc rock chẳng hạn. Thế nên Halloween cho họ quyền
được thể hiện và sống với điều mà họ mơ ước, cho dù chỉ một
đêm thôi.
Điều thứ hai là yếu tố tâm lý: đó là lòng hoài niệm muốn tìm
về tuổi thơ đã mất. Cô sinh viên Amaya cho biết: khi còn
nhỏ, năm nào cô cũng hóa trang đi xin kẹo vào ngày này. Khi
bước vào tuổi choai choai, quần áo giả trang và lễ hội không
còn hấp dẫn cô nữa. Đến bây giờ qua tuổi mười lăm, mười bảy
rồi thì cô lại muốn trở lại thời kỳ còn thơ dại.
Và quí vị nào còn thắc mắc là tại sao kinh tế chưa khá mà
mọi người Mỹ lại sẵn sàng chi cho ngày hội năm nay? Xin
thưa: năm ngoái người ta chi ra để vui chơi, quên đi sầu
muộn của nền kinh tế suy thoái, năm nay chi hơn để mừng một
số dấu hiệu kinh tế phục hồi.
Còn lý do cuối cùng là thiên thời: năm nay ngày lễ rơi đúng
vào thứ bảy, mọi người không bị vướng bận với công ăn việc
làm, có thể thảnh thơi dẫn trẻ đi xin kẹo lâu trong buổi tối
mùa thu gió lạnh lả tả lá vàng bay, hay sống cho chính họ
qua một đêm vui chơi thỏa thích với những hội hè hóa trang
tưng bừng mà đôi khi cũng ma quái, kinh dị và lạnh gáy nữa.
Bài đọc thêm:
Lịch sử lễ Mẹ
**Nguồn
gốc và lối ăn mừng lễ Halloween
tại Hoa Kỳ.
Tháng 10, mùa thu, trẻ em Mỹ
đang háo hức chờ ngày lễ
Halloween, được coi như lễ
nhi đồng taị nước này. Lá
thư Mỹ Quốc mời quí vị nghe
tường thuật về một chút
nguồn gốc và lối ăn mừng lễ
này của trẻ em tại Hoa Kỳ.
Đến tháng 10 khi cây lá ở
miền đông bắc Hoa Kỳ đã ngả
vàng, người ta thấy ở khắp
các thị trấn, thành phố và
vùng quê đều có những hình
ảnh về ngày lễ Halloween.
Hình người bù nhìn bằng rơm,
bằng vải nằm bên cạnh mấy
chùm bắp khô, bà phù thủy
mũi nhọn hoắt mặc áo đen ôm
cán chổi, quả bí ngô, còn
gọi là bí rợ hay bí đỏ, được
tỉa theo hình mặt người cười
toét miệng, nhe mấy cái răng
cửa khấp khểnh, hình những
con ma, con dơi, được dán
lên cửa kính hay cửa sổ
trước nhà. Bước vào các siêu
thị, các cửa hàng bách hóa
bán đồ gia dụng và các tiệm
thuốc tây không ai không
thấy hàng núi kẹo đủ loại,
đủ kiểu, đủ màu được bày bán
cùng với các loại y phục để
mặc hóa trang trong ngày
này, nào là mặt nạ quỉ nhe
nanh, ma cà rồng miệng bê
bết máu, cho đến những mặt
nạ, hay những bộ y phục
tương đối hiền lành hơn rập
theo các nhân vật trong
những phim hoạt họa ăn khách
v..v..
Lễ Halloweeen tại Hoa Kỳ
được trẻ con đón mừng nồng
nhiệt nhất, nhưng không phải
nó chỉ dành riêng cho các
em. Trẻ con mừng vui được
cha mẹ, anh chị dẫn đi xin
kẹo vào tối ngày 31 tháng 10
là điều dĩ nhiên, nhưng
những nguời lớn trong lứa
tuổi từ 18 đến 24 vẫn thường
hay mở tiệc hay đi dự dạ
tiệc hóa trang vào đêm cuối
cùng của tháng 10. Số người
trong lứa tuổi từ 25 đến 44
thì dẫn con em đi xin kẹo
hoặc ở nhà tỉa quả bí ngô
thành hình mặt người cười,
người Mỹ gọi là
Jack-O’Lantern. Và hầu hết
những người trên 45 tuổi thì
ở nhà để phát kẹo khi trẻ
con gõ cửa đến xin.
Nói chung, Halloween là lễ
được nhiều người trang hoàng
và ăn mừng đứng vào hàng thứ
nhì trong các lễ hội mùa
đông. Họ tiêu tiền khá nhiều
và trung bình trong nnhững
năm trở lại đây, các nhà bán
lẻ đã thu về tổng cộng trên
40 triệu đô la cho toàn mùa
lễ này. Riêng năm nay dự
đoán sẽ có 55,8% dân Mỹ ăn
mừng lễ và sẽ chi chừng 41
triệu 770 ngàn đô la cho lễ
Halloween.
Nhưng tại sao ngày lễ
Halloween lại rơi vào 31
tháng 10 và tại sao phải có
những hình ảnh, trang phục
ma quái cho ngày Halloween ?
Theo một trong những truyền
thuyết bắt nguồn từ văn hóa
của người Celt thời cổ Ái
Nhĩ Lan thì 31 tháng 10 là
lúc cbính thức chấm dứt mùa
hè, chấm dứt mùa của sự sống
dương gian. Chuyện kể rằng
vào ngày này những hồn ma
vất vưởng chết trong năm đó
sẽ trở lại trần thế tìm một
người nào đó mà nhập xác để
còn được tồn tại sau khi
chết. Thế nhưng người dương
thế thì lại không muốn bị ma
bắt hồn nên đến tối ngày 31
tháng 10 họ tắt đèn, tắt bếp
lửa để cho nhà cửa lạnh lẽo
như cõi âm. Họ còn mặc quần
áo giả trang cho lẫn lộn với
đám ma quỉ và khua động khắp
xóm làng để đuổi tà ma.
Thế còn còn quả bí ngô, còn
gọi là bí đỏ hay bí rợ tỉa
theo hình mặt người cười
toét miệng thì sao ?
Tại Hoa Kỳ các bà nội trợ đã
mang quả bí này ra khoét
ruột tỉa hình mặt người trên
đó từ hàng trăm năm nay.
Cũng theo truyền thuyết của
người Ái Nhĩ Lan thì xưa có
một anh chàng biệt danh là
Jack Hà Tiện, một hôm anh
chàng Jack này mời quỉ đi
uống rượu. Nhưng Jack Hà
Tiện vắt cổ chày ra nước lại
không muốn trả tiền rượu,
nên chàng ta bèn dụ dỗ con
quỉ hãy hóa phép tự biến
thành thành đồng tiền để
Jack hà tiện mua rượu cùng
nhậu cho vui. Khi quỉ nghe
bùi tai biền thành đồng tiền
thì Jack nhặt ngay lấy bỏ
vào túi áo trong đó có sẵn
một thánh giá bằng bạc khiến
quỉ không thể trở lại nguyên
hình quỉ được nữa. Nhưng rồi
sau Jack đã giải phóng cho
quỉ với điều kiện là quỉ
không được quấy nhiễu Jack
trong suốt 1 năm, và nếu
Jack chết, quỉ cũng không
được thu linh hồn của Jack.
Cho đến năm sau Jack lại
đánh lừa được quỉ để quỉ leo
lên cây cao hái quả. Trong
lúc quỉ còn đương loay hoay
trên cây thì Jack khắc ngay
một thánh giá vào thân cây,
thế là quỉ sợ không dám leo
xuống cho đến khi quỉ hứa
không được quấy nhiễu Jack
thêm 10 năm nữa rồi Jack mới
bóc chỗ vỏ cây có khắc thánh
giá đi.
Chẳng bao lâu sau đó thì anh
chàng Jack Hà Tiện qua đời.
Hồn ma của Jack đến gõ cửa
thiên đường nhưng thượng đế
không nhận cho một kẻ tinh
ranh láu cá như vậy lên cõi
trời. Xuống địa ngục thì gặp
quỉ bị lừa khi trước còn tức
tối nên Jack muốn vào địa
ngục cũng không xong. Tuy
nhiên giữ lời hứa không bắt
hồn Jack, quỉ đuổi jack đi
và chỉ cho Jack một cục than
hồng để mà dò dường trong
đêm tối. Jack Hà Tiện bỏ cục
than cháy đỏ vào trong một
củ cải tròn khoét ruột làm
đèn và từ đó cứ luẩn quẩn
khắp cõi dương gian. Người
Ái Nhĩ Lan gọi là Jack of
the Lantern, tức là Jack
lồng đèn, và sau biến thành
Jack-O’Lantern.
Người Ái Nhĩ Lan khoét ruột
củ cải tròn hoặc củ khoai
tây theo hình mặt người cười
láu cá như vậy đem bày ở bệ
cửa sổ hay gần cửa ra vào để
xua đuổi những hồn ma vất
vưởng như Jack Hà Tiện khỏi
xâm nhập vào gia cư của họ.
Khi những di dân từ Ái Nhĩ
Lan và Anh quốc tới Hoa Kỳ,
họ thấy rằng quả bí đỏ, tức
bí ngô hay bí rợ, một thổ
sản đầy rẫy ở vùng đất mới,
là nguyên liệu thích hợp
nhất để họ khoét ruột tỉa
hình mặt anh chàng
Jack-O’Lantern.
Quả bí đỏ, xưa nay vẫn tượng
trưng cho sự phong phú của
mùa màng miền bắc Mỹ, được
trồng rất nhiều tại Hoa Kỳ
và hằng năm vào trước lễ
Halloween mấy tuần, các nông
gia mở hội thi xem ai trồng
được quả bí to nhất.
Năm nay giải này lọt về tay
ông Steve Daletas, một phi
công hàng không dân dụng vẫn
dành thửa đất rộng 3 sào của
ông làm nơi trồng loại bí đỏ
khổng lồ để đem dự thi chỉ
vì sở thích mà thôi.
Quả bí khổng lồ chiếm giải
nhất phá kỷ lục từ trước đến
nay nặng 1180 pounds tức là
hơn 536 kilô, cao gần 1 mét
và chu vi gần 4 mét rưỡi.
|
|
|
©
http://vietsciences.free.fr
và http://vietsciences.org KCPKT |