Những bài khác
Steve Jobs said: "
You've got to find what you love"
Giữa
tháng 6/2005, một bài phát biểu ở lễ trao bằng tốt nghiệp của trường
ĐH danh tiếng Stanford (Mỹ) đã gây chấn động lớn ở các giảng đường
ĐH và được đăng tải ở các báo giáo dục và kinh doanh trên thế giới,
loan rộng trên internet. Chủ nhân bài phát biểu này là ông Steve
Jobs, Giám đốc điều hành của tập đoàn máy tính Apple Computer và
xưởng sản xuất phim hoạt hình Pixar Animation Studio.
|
Steve Jobs, Giám đốc điều
hành của tập đoàn máy tính Apple Computer
|
Không hàm chứa những lời hô
khẩu hiệu giáo điều, bài phát biểu của ông Jobs đơn giản là một
chuỗi các tự truyện của một doanh nhân thành đạt đã trải qua một
cuộc đời nhiều sóng gió và bất ngờ: bỏ học ĐH, mày mò lắp ráp máy
tính, bị đuổi khỏi công ty do chính mình sáng lập để rồi cuối cùng
lại quay về thống trị…
Đặc
biệt hơn cả, thay vì chúc các tân cử nhân Stanford một sự nghiệp
thành công, tương lai chói lọi như thường các đại biểu vẫn làm ở lễ
tốt nghiệp, Jobs đã nói: “Hãy cứ đói khát và dại dột” (Stay hungry.
Stay foolish”). Bởi vì chỉ có mạo hiểm, mơ ước, và sống đúng với đam
mê của mình, mới có thể thật sự thành công và mãn nguyện".
VietNamNet giới thiệu bài phát biểu của Steve Jobs (mà ông gọi là ba
câu chuyện cuộc đời mình) với hy vọng thêm một góc nghĩ cho các bạn
trẻ Việt Nam trước những cuộc thi căng thẳng và những quyết định
lớn của cuộc đời.
Câu
chuyện đầu tiên - “kết nối các sự kiện”
Tôi bỏ học
ở trường ĐH Reed sau sáu tháng nhưng vẫn ở lại loanh quanh đến tận
18 tháng nữa mới thực sự ra đi. Tại sao tôi lại chọn bỏ học?
Mọi thứ
bắt đầu từ lúc tôi chào đời. Mẹ đẻ của tôi là một SV trẻ mới tốt
nghiệp ĐH, chưa chồng. Vì thế, bà quyết định mang tôi cho làm con
nuôi. Bà tin rằng nên để những người có bằng ĐH mang tôi về nuôi và
đã sắp xếp sẵn mọi thủ tục cho con với 2 vợ chồng luật sư. Chẳng thể
ngờ, đến lúc tôi chào đời, họ lại đổi ý muốn có con gái.
Thế là, bố
mẹ tôi bây giờ, lúc đó đang trong danh sách chờ đợi, nhận được một
cú điện thoại lúc nửa đêm: “Có một bé trai mới sinh chưa ai nhận.
Ông bà có muốn nhận không?” Họ vui mừng đồng ý ngay. Khi mẹ
đẻ mới biết bố mẹ tôi chưa bao giờ tốt nghiệp ĐH, thậm chí cha tôi
còn chưa tốt nghiệp cấp ba, bà nhất định không ký giấy cho con nuôi
và chỉ nhượng bộ khi bố mẹ tôi hứa sau này sẽ cho tôi vào ĐH.
17 năm
sau, tôi vào ĐH thật. Nhưng tôi lại ngu ngốc chọn một trường đắt
tiền ngang với Stanford, và toàn bộ số tiền ít ỏi của bố mẹ tôi,
những người lao động chân tay, đổ vào trả tiền học.
Sau sáu
tháng, tôi thấy việc đầu tư như vậy thật vô nghĩa. Tôi không biết
mình muốn làm gì và cũng không biết trường ĐH sẽ giúp mình như thế
nào. Thế mà tôi vẫn ngồi đây, tiêu tốn những đồng tiền bố mẹ bỏ bao
mồ hôi công sức cả đời mới kiếm được. Tôi quyết định bỏ học và tin
rằng, mọi thứ rồi cũng được thu xếp ổn thoả. Lúc đó thật sự rất run,
nhưng bây giờ nhìn lại, tôi hiểu rằng, đấy là quyết định đúng đắn
nhất của đời mình. Ngay khi quyết định bỏ học, tôi đã bỏ những môn
bắt buộc mà mình không thích và bắt đầu kiếm các lớp có vẻ thú vị
hơn.
Tôi không
được ở KTX, vì vậy tôi ngủ ở sàn nhà phòng các bạn, trả vỏ lon Coca
để lấy 5 cent mua thức ăn, và đi bộ hơn 10 cây số dọc thành phố vào
các ngày chủ nhật để đến ăn một bữa làm phúc hàng tuần của đền Hare
Krishna. Tôi thật sự thích cuộc sống đó. Và chính những gì đã xem,
nghe, thấy, khám phá bằng trí tò mò và tri giác của tuổi trẻ…lúc đó
đã biến thành những kinh nghiệm quý báu cho tôi sau này.
ĐH Reed
lúc đó có trường học dạy thiết kế thư pháp, có lẽ là đỉnh nhất trong
cả nước. Mọi mẫu chữ trên các poster, biển hiệu… xung quanh trường
đều rất được thiết kế rất đẹp.
Lúc ấy,
coi như đã bỏ học và không phải học những môn bắt buộc nữa, tôi
quyết định chọn lớp học về mẫu chữ mỹ thuật để tìm hiểu cung cách
thiết kế. Tôi đã tìm hiểu về các mẫu chữ serif, san serif, về
các khoảng cách khác nhau giữa các mẫu chữ, về các phương cách làm
cho kiểu in (typography). Những kiểu cách vẽ chứ đó thật gợi
cảm, tinh tế, giàu lịch sử. Chúng mê hoặc tôi từ lúc nào không
hay.
Những thứ
viển vông này chắc chẳng đem lại một ứng dụng thực tế nào cho cuộc
đời tôi. Thế nhưng 10 năm sau, khi bắt đầu thiết kế chiếc máy tính
Macintosh đầu tiên, tất cả quay trở lại. Chúng tôi đã dồn hết kiến
thức của mình vào thiết kế chiếc Mac này. Đó là chiếc máy đầu tiên
có kiểu chữ rất đẹp.
Nếu tôi đã
không bước chân vào lớp học thiết kế chữ hồi ĐH, chiếc Mac bây giờ
sẽ không bao giờ có các kiểu dáng chữ và các phông chữ có khoảng
cách đều nhau như thế này. Và vì thế, có lẽ cũng chẳng máy tính cá
nhân nào trên thế giới có các kiểu chữ này (vì Windows cóp hoàn toàn
từ Mac). Nếu không bao giờ bỏ học, tôi đã không đi học lớp thiết kế
chữ này, và các máy tính cá nhân cũng không có được những mẫu chữ
tuyệt diệu hôm nay. Dĩ nhiên, khi còn ngồi ghế nhà trường, làm sao
tôi có thể kết nối các sự việc theo hướng như vậy? Nhưng 10 năm sau
nhìn lại, tất cả đều rất rõ ràng.
Dĩ nhiên,
các bạn không thể kết nối các sự việc khi nhìn về phía trước, chỉ có
thể làm như vậy khi ta nhìn lại một quãng đường. Vì vậy, các bạn
phải tin tưởng rằng các hành vi, sự kiện của hiện tại có một mối
liên quan nào đó đến tương lai. Bạn phải tin tưởng vào một điều gì
đó - linh tính, số phận, cuộc đời, thuyết nhân quả…bất kỳ cái gì.
Lối suy nghĩ này chưa bao giờ làm tôi thất vọng, và chính nó đã tạo
nên tất cả những khác biệt trong cuộc đời mình.
Câu
chuyện thứ hai: Tình yêu và sự mất mát
Tôi đã rất
may mắn khi tìm thấy điều mình thực sự yêu thích khi còn trẻ tuổi.
Woz và tôi bắt đầu thiết kế máy Apple trong gara ô tô của bố mẹ tôi
hồi tôi mới 20 tuổi. Chúng tôi làm việc rất chăm chỉ, và trong vòng
10 năm sau, Apple đã trưởng thành. Từ một bộ sậu chỉ có 2 người biến
thành một tập đoàn trị giá 2 triệu đô la với hơn 4.000 nhân viên.
Chúng tôi đã cho ra đời sản phẩm đỉnh cao nhất của mình -máy
Macintosh - năm trước đó, lúc tôi mới bước sang tuổi 30.
Rồi tôi bị
đuổi việc. Làm sao có thể bị đuổi việc khỏi một công ty bản thân
mình sáng lập nên? Chuyện là thế này. Khi Apple mở rộng, chúng tôi
thuê một người mà tôi nghĩ là rất tài năng để điều hành công ty cùng
mình. Một hai năm đầu, mọi thứ đều ổn. Nhưng rồi những định hướng
tương lai có điểm bất đồng, cuối cùng, chúng tôi cãi nhau. Hội đồng
quản trị đã đứng về phía anh ta, tôi thì ra khỏi công ty, khi 30
tuổi.
Tâm huyết
của cả một thời kỳ đã tiêu tan, tôi hoàn toàn tuyệt vọng.
Một vài
tháng sau đó, không biết phải làm gì, tôi cảm thấy đã không phải với
các bậc tiền bối, đã bỏ lỡ cơ hội khi nó đến tầm tay. Tôi đã gặp
David Packard và Bob Noyce và cố gắng nói lời xin lỗi vì đã làm hỏng
mọi chuyện. Là một trường hợp thất bại mà công chúng đều biết đến,
thậm chí tôi còn nghĩ đến việc bỏ chạy khỏi thung lũng nơi mình
sống.
Nhưng rồi
có một điều mà dần dần tôi nhận ra - tôi vẫn rất yêu những việc mình
làm! Những biến đổi ở Apple đã không hề làm giảm sút niềm đam mê đó.
Tôi đã bị từ chối, nhưng vẫn yêu. Vì thế, tôi quyết định làm lại.
Lúc đó,
tôi không thể nhận thức được rằng, chính việc bị đuổi khỏi Apple là
điều tuyệt vời nhất đã diễn ra trong đời. Những gánh nặng của vinh
quang được thay thế bởi cảm giác nhẹ nhõm khi bắt đầu lại từ đầu và
không chắc chắn về mọi thứ. Tôi được tự do bước vào thời kỳ sáng tạo
nhất của cuộc đời.
Trong vòng
5 năm sau đó, tôi bắt đầu một công ty tên là NeXT, một công ty khác
tên Pixar, và đem lòng yêu một người phụ nữ tuyệt vời sau này đã trở
thành vợ tôi.
Pixar bắt
đầu sản xuất các phim hoạt hình sử dụng công nghệ máy tính đầu tiên
của thế giới, bộ phim Câu chuyện đồ chơi (Toy Story), và bây
giờ đã trở thành một trong những xưởng sản xuất phim hoạt hình thành
công nhất thế giới.
Vật đổi
sao dời, cuối cùng thì Apple lại mua lại NeXT và tôi trở về Apple,
sử dụng chính những công nghệ đã phát triển ở NeXT vào phục hưng lại
cho Apple. Tôi và Laurence đã cùng nhau xây dựng một gia đình đầm
ấm.
Tôi tin
chắc rằng, những điều kỳ diệu trên đã không xảy ra nếu tôi không bị
đuổi khỏi Apple. Đó là một liều thuốc đắng, nhưng đúng là bệnh nhân
cần có nó. Đôi lúc cuộc đời quẳng một cục gạch vào đầu bạn. Đừng
mất niềm tin.
Tôi tin
rằng, điều duy nhất tiếp sức cho mình là việc tình yêu những việc
mình làm. Bạn cũng vây, phải tìm thấy niềm đam mê của mình. Đối với
công việc hay với người tình đều thế cả. Công việc sẽ chiếm một phần
lớn cuộc sống của bạn, và cách duy nhất để thực sự toại nguyện là
làm được những điều bạn nghĩ là vĩ đại nhất. Và cách duy nhất để làm
được những điều vĩ đại là yêu việc mình làm. Nếu chưa tìm thấy thì
bạn cứ tiếp tục tìm đi. Đừng bằng lòng với sự ổn định. Giống như
trong tình yêu vậy, bạn sẽ biết ngay khi bạn tìm thấy nó. Và cũng
giống như trong bất kỳ mối quan hệ nào, nó sẽ chỉ tốt đẹp thêm theo
năm tháng mà thôi. Bạn cứ tìm đến khi bao giờ thấy, đừng dừng
lại.
Câu
chuyện thứ ba: Cái chết
Khi 17
tuổi, tôi đọc một câu rằng: “Nếu ngày nào bạn cũng sống như thể
đó là ngày tận thế của mình, đến một lúc nào đó bạn sẽ đúng”.
Câu nói đó để lại ấn tượng lớn với tôi, và trong suốt 33 năm qua,
tôi luôn nhìn vào gương mỗi ngày để tự hỏi mình: “Nếu hôm nay là
ngày cuối của đời mình, liệu mình có muốn làm những việc hôm nay
mình sắp làm không?” Và khi nhận ra câu trả lời là “không” ngày
này qua ngày khác, tôi biết mình cần thay đổi điều gì đó.
Ghi nhớ
rằng "một ngày nào đó gần thôi, mình sẽ chết đi" là một bí
quyết vô cùng quan trọng giúp tôi quyết định những lựa chọn lớn
trong đời.
Bởi vì hầu
hết mọi thứ - những mong đợi của người khác, lòng kiêu hãnh, nỗi lo
sợ xấu hổ khi thất bại - tất cả đều phù phiếm trước cái chết, để lại
những gì thật sự quan trọng. Luôn nhớ rằng mình sẽ chết là cách tốt
nhất mà tôi biết để tránh sa vào cái bẫy suy nghĩ rằng mình không
muốn mất đi cái gì đó. Ta đã hoàn toàn vô sản rồi. Chẳng có lý gì để
không đi theo tiếng gọi trái tim.
Một năm
trước đây, tôi bị chẩn bệnh ung thư. Tôi đi soi người lúc 7h30 sáng
và phát hiện có một khối u trong tuyến tuỵ. Lúc đó, tôi còn chẳng
hiểu tuyến tuỵ là gì. Bác sĩ bảo rằng chắc là một loại ung thư không
chữa được, và tôi chỉ sống được 3-6 tháng nữa thôi. Bác sĩ khuyên
tôi về nhà sắp xếp lại mọi công việc, có thể ngầm hiểu như thế là
chuẩn bị mọi thứ trước cái chết. Có nghĩa là phải gói gọn những
điều muốn nói với các con trong 10 năm tới trong vòng một vài
tháng. Có nghĩa là đảm bảo mọi thứ được sắp xếp ổn thoả để cả mọi
thứ đều dễ dàng suôn sẻ khi tôi ra đi.
Cả ngày
hôm đó tôi nghĩ đến lời chẩn bệnh. Tối đó tôi lại ngồi khám, người
ta cho đèn nội soi vào cổ họng xuống dạ dày và ruột non, lấy kim
châm vào tuyến tuỵ để lấy ra một số tế bào từ khối u. Lúc đó tôi
rất bình thản, nhưng vợ tôi kể lại lúc đó khi các bác sĩ soi các tế
bào dưới kính hiển vi họ đã bật khóc vì phát hiện ra đây là một
trông số rất ít loại u ác tính có thể chữa bằng phẫu thuật. Tôi đã
qua phẫu thuật và giờ thì khoẻ rồi.
Không ai muốn chết cả. Kể cả
những người muốn lên thiên đàng cũng không muốn chết ở đó. Thế mà
cái chết lại là điểm đến của tất cả chúng ta. Không ai có thể trốn
khỏi nó. Có lẽ đó cũng là điều hợp lẽ, bởi Cái chết là sản phẩm
tuyệt vời nhất của Cuộc sống. Nó là yếu tố làm thay đổi cuộc sống.
Nó gạt bỏ cái cũ và mở đường cho cái mới. Ngay bây giờ “cái mới” là
các bạn, nhưng không xa nữa bạn sẽ trở thành cái cũ và bị loại
bỏ. Thứ lỗi cho tôi nếu nói như thế là quá gay cấn, nhưng mà đúng
như vậy đấy.
Thời gian của các bạn là có hạn, nên đừng phí phạm
bằng cách sống cuộc đời của người khác. Đừng rơi vào bẫy của sự độc
đoán, giáo điều của người khác. Đừng để những ý kiến ồn ào xung
quanh đánh chìm tiếng nói bên trong bạn. Và
quan trọng nhất, hãy có dũng cảm để đi theo tiếng gọi của trái tim
và linh tính. Chúng biết bạn thực sự muốn gì. Mọi thứ khác chỉ là
thứ yếu thôi.
Khi tôi còn trẻ, có một tuyển tập tuyệt diệu tên là
Catelogue toàn trái đất, được coi như cuốn sách gối đầu giường
của thế hệ chúng tôi. Một tác giả tên Stewart Brand đã viết cuốn
sách này, và ông đã làm cho nó vô cùng sống động bằng những chấm phá
lãng mạn của mình trong đó. Đó là những năm cuối thập kỷ 60, khi
chưa có máy tính cá nhân, nên được tạo nên hoàn toàn bằng máy chữ,
kéo, và máy chụp ảnh polaroid. Nó giống như một Google trên giấy
vậy: rất lý tưởng, tràn đầy các công cụ hay ho và ý tưởng vĩ đại.
Steward và nhóm của ông đã cho ra đời một vài số
Catelog toàn trái đất. Số cuối cùng ra vào giữa những năm 70,
lúc đó tôi bằng tuổi các bạn bây giờ. Ở bìa sau cuốn tuyển tập có
bức ảnh một con đường ở nông thôn vào một sớm mai, cảnh vật rất
thích hợp cho những người thích phiêu lưu tự đi bộ du hành. Ở dưới
có dòng chữ: “Hãy cứ đói khát và dại dột” (Stay hungry. Stay
foolish). Đó là lời tạm biệt của họ trước khi kết thúc. Và tôi
luôn ước muốn điều đó cho bản thân. Và bây giờ, khi các bạn tốt
nghiệp và bước đến những chân trời mới, tôi cũng chúc các bạn như
vậy.
|