| Những hoá thạch sót lại từ
các hạt lúa mỳ, lúa mạch, quả sung và quả hồ trăn gần 10.000 tuổi đã
giúp các nhà khoa học giải đáp một bí ẩn, đó là khi nào và làm thế
nào những người săn bắt hái lượm du mục trở thành các nông dân định
cư.
Nhóm nghiên cứu do nhà khảo cổ
Phillip Edwards tại Đại học La Trobe, Australia, đứng đầu, cho biết
những gì tìm thấy ở Trung Đông cho thấy con người đã trải qua giai
đoạn 1.000 năm trồng các cây hoang dại trước khi bắt đầu nhân giống
chúng một cách có hệ thống.
Nhóm nghiên cứu đã phân tích những
mẫu vật còn sót lại tại một khu vực gần Biển Chết ở Jordan, đại diện
cho thời kỳ đồ đá tiền thời kỳ đồ gốm A (Pre-Pottery Neolithic A -
PPNA), khi đó con người bắt đầu định cư. Các nhà khoa học xác định
khu vực có niên đại 9.600-9.300 năm BP (tức là 9.600-9.300 năm trước
hiện tại - hiện tại được xác định là năm 1950 sau Công nguyên).
Đến gần đây, kỷ PPNA cũng được
công nhận là khoảng thời gian con người bắt đầu thuần hoá thực vật.
Nhưng điều vẫn gây tranh cãi là bất cứ dấu vết thực vật nào có từ kỷ
PPNA đều chưa phải là bằng chứng xác đáng cho thấy chúng thuộc những
loài đã được thuần giống.
"Các ngôi làng mọc lên dày đặc
trong giai đoạn này, và nếu không phải vì có một nguồn thực phẩm mới
thì nguyên nhân là gì, vẫn chưa ai lý giải được", Edwards cho biết.
Các nhà khảo cổ đã nghiên cứu
những hạt lúa mạch cổ tại khu vực Biển Chết và thấy chúng tuy to hơn
những hạt trong tự nhiên, nhưng lại không to bằng những hạt được
trồng tìm thấy trong kỷ tiếp theo Pre-Pottery Neolithic B (PPNB). Đó
là một bằng chứng cho thấy có một giai đoạn trước khi có sự trồng
trọt đích thực, gọi là "pre-domestication cultivation".
"Chúng tôi cho rằng họ vẫn là
những người săn bắt hái lượm, nhưng có kết hợp thêm hoạt động trồng
trọt một số cây hoang dã như lúa mỳ, lúa mạch và cây họ đậu, vì vậy
mà chúng tôi gọi đó là giai đoạn trồng trọt tiền thuần hoá", Edwards
nhận định.
Mặt đất bằng phẳng và những con
suối nhỏ cũng chứng tỏ những hạt lúa mỳ và lúa mạch đã được trồng ở
đó. Các nhà khảo cổ còn tìm thấy cối, chày và một số dụng cụ xay xát
khác. Tuy vậy, những hạt sung hoặc hồ trăn được tìm thấy tại vùng
đất rất khô và mặn chứng tỏ chúng không được trồng mà có thể được
hái từ trên đồi. Bằng chứng này bổ sung giả thuyết rằng cư dân ở
Biển Chết là những người săn bắt hái lượm bán thời gian.
Cuộc nghiên cứu cũng xác định lại
khoảng thời gian mà kỷ PPNA kết thúc. Thông thường nó được cho là
bắt đầu vào năm 10.300 BP và kết thúc vào năm 9.600 BP. Nhưng nhóm
của Edward cho rằng giai đoạn này kết thúc vào khoảng 9.300-9.200
BP. Còn kỷ tiếp theo, PPNB, bắt đầu vào khoảng 9.400-9.300 BP.
vnExpress 13/04/04 (theo
ABC Online)
|