Khu vực hạ cánh của tàu thăm dò sao Hỏa là một biển cổ

Tàu Opportunity của NASA đã tiếp đất trên bờ một biển cổ nông - địa điểm mà ở đó sự sống không những có thể phát triển mà còn được bảo tồn, các nhà khoa học cho biết. Hai tuần trước, NASA thông báo rằng tàu Opportunity, hạ cánh trên một vùng gần xích đạo có tên gọi Meridiani Planum, tìm thấy những dấu hiệu chứng tỏ nước đã để lại dấu vết của nó (cả hóa học và địa chất) trên một khối đá trồi lên mặt đất. Bức ảnh chụp gần nơi Opportunity hạ cánh. Trầm tích thành lớp, cộng thêm các hạt hình cầu phân bố cho thấy nó được hình thành trong một vùng giàu nước, có lẽ là một vùng biển.    Điều họ chưa rõ là liệu khối đá này có phải hình thành trong nước (như là hệ quả của quá trình trầm tích) hay đơn giản là nó chỉ tiếp xúc với nước mặt sau khi đã hình thành.

Những cuộc điều tra tiếp theo sử dụng hàng loạt công cụ trên tàu Opportunity đã đưa nhóm nghiên cứu tới một kết luận ấn tượng: Khối đá, với những vết lồi lõm rõ nét tương tự như đá hình thành trong nước trên trái đất, quả thực đã hình thành trong một biển mặn.

"Các khối đá lỗ chỗ trên sao Hỏa là những cấu trúc trầm tích giống như ta nhìn thấy trên trái đất", Dave Rubin, một nhà nghiên cứu tại Tổ chức khảo sát địa chất Mỹ ở Santa Cruz, California, cho biết.

Bằng chứng chắc chắn nhất về đại dương trên Hỏa tinh là một kết cấu độc đáo tìm thấy trên đá - biểu thị từng có một dòng chảy qua, tạo nên các lớp. Tuy nhiên, có những khác biệt tinh tế giữa dòng chảy do gió và dòng chảy của nước. Vì thế, nhóm nghiên cứu đã hướng tàu thăm dò chụp một loạt ảnh cận cảnh, nhờ đó họ có thể đánh giá những vân đá lồi lõm này.

"Một số dạng khắc trên đá có thể là kết quả của gió, nhưng những dạng khác rõ ràng là bằng chứng của dòng nước", John Grotzinger, thành viên nhóm khoa học tại Viện Công nghệ Massachusetts, cho biết.

Opportunity đang trên đường tới một miệng hố khác nhằm tìm kiếm thêm bằng chứng cho việc phân tích. Các nhà khoa học hy vọng có thể phóng một tàu thăm dò mạnh hơn lên Hỏa tinh vào năm tới để tìm kiếm những dấu hiệu của muối sunphát trên bề mặt thiên thể này.

B.H. (theo Discovery) 24/3/2004

Đá sao Hỏa từng 'sũng nước'

3/3/2004

		Cẩn thận lắp ghép từng manh mối thu thập được từ tàu thăm dò Opportunity, các nhà khoa học hôm qua tuyên bố, ít nhất một phần của hành tinh thứ tư trong hệ mặt trời đã hoàn toàn chìm trong nước trong quá khứ. Điều kiện này từng tồn tại trong bao lâu, hoặc nó đã từng xảy ra cách chúng ta bao xa đến nay vẫn còn là dấu chấm hỏi.
Những vân sóng trên đá chứng tỏ dấu hiệu của nước.

Song, bằng chứng đã chỉ ra rằng, đồng bằng Meridiani, nơi Opportunity hạ cánh xuống 5 tuần trước, cũng có thể hỗ trợ sự sống. Những nghiên cứu xa hơn sẽ làm sáng tỏ liệu sao Hỏa có thực làm việc đó hay không.

"NASA phóng tàu thăm dò sao Hỏa với sứ mệnh đặc biệt là thẩm tra xem liệu ít nhất một vùng của hành tinh đỏ từng có môi trường ẩm ướt là cái nôi cho sự sống hay không. Hôm nay, chúng ta đã có bằng chứng mạnh mẽ cho câu trả lời: có", James Garvin, trưởng nhóm khoa học trong dự án thám hiểm này của NASA, tuyên bố.

Phân tích dữ liệu từ các lớp đá nằm không xa khu vực tàu hạ cánh, các nhà khoa học kinh ngạc nhận thấy đá ở đây từng ngâm mình trong nước lỏng. Trong cuộc họp báo ngắn diễn ra hôm qua, Steve Squyres, thuộc Đại học Cornell, người đứng đầu đoàn điều tra các thiết bị khoa học trên tàu thăm dò, đã mô tả chi tiết 4 phát hiện dẫn nhóm đến kết luận bước ngoặt này. Trong đó, dấu vết ấn tượng nhất là sự phong phú của sunfua trong đá, tạo nên các dạng muối magie, muối sắt hoặc các muối sunfat khác. Thêm vào đó, máy đo phổ Moessbauer của tàu thăm dò còn tìm thấy một lượng lớn loại khoáng sulfat bất thường gọi là jarosite.

"Phải có môi trường nước xung quanh để tạo nên jarosite", Squyres nói.

Ngoài ra, Opportunity cũng tìm thấy hai dấu hiệu vật chất của nước trong quá khứ. Đầu tiên là các vật thể nhỏ, hình cầu, có thể là sản phẩm của quá trình tích tụ khoáng chất rỉ ra từ những khối đá xốp, sũng nước. Bằng chứng cuối cùng là những bức ảnh từ một camera siêu nhỏ cho thấy những vết lồi lõm ngẫu nhiên dài khoảng 1 cm và rộng khoảng 1 mm trên đá.

"Những viên đá chi chít các lỗ rỗng rất khó hiểu", Squyres nói. Trên trái đất, những đặc điểm tương tự thường thấy trong các tầng đá mặn ngập nước - nơi các tinh thể muối khoáng được tạo thành rồi biến mất, do sự xói mòn hoặc bị hoà tan trong môi trường nước nhạt hơn.

"Từng có những tinh thể giống y như vậy tại đây", Squyres giải thích. Mục tiêu tiếp theo của các nhà khoa học là tìm hiểu xem những viên đá này được hình thành do quá trình lắng đọng hoá học từ một dung dịch tại đáy một hồ hoặc biển, hay đơn giản là nó chỉ tiếp xúc với nước mặt sau khi hình thành.

B.H. (theo Discovery)

Những khối cầu tròn trịa trên đất sao Hỏa

		Tàu thăm dò hành tinh Đỏ Opportunity đã quan sát thấy hàng nghìn khối cầu tròn xoe, bé xíu trên nền đất tối sẫm xung quanh nó. Trong số những bức ảnh có độ phân giải cao do Opportunity gửi về, có hình ảnh của hai hạt đất như vậy được phóng to. "Những khối cầu này không giống với bất cứ thứ gì chúng tôi từng thấy trên Hỏa tinh", trưởng nhóm nghiên cứu Steven Squyres khẳng định. Và điều gợi trí tò mò là chỉ có một số cách thức nhất định mới tạo nên những giọt đất như vậy.
Những hình cầu hoàn hảo trên đất sao Hoả.

Chúng có thể là các giọt dung nham đông lạnh, thoát lên từ một vụ phun trào núi lửa (lapillae), hoặc các giọt đá nóng chảy bị đóng băng, và bắn tung lên sau một vụ va chạm với thiên thạch (tektite), hoặc hấp dẫn nhất là giả thuyết cho rằng chúng được hình thành qua quá trình tích lũy hóa học chậm chạp trong một cơ thể có nước (oolite).

Việc điều tra cận cảnh hơn bằng các thiết bị phù hợp của con tàu sẽ giúp chỉ ra cơ chế của quá trình thành tạo này. Chẳng hạn, nếu Opportunity tìm thấy một giọt cầu bị vỡ và quan sát được trong có các lớp đồng tâm giống như ở ngọc trai, thì hạt đất này có thể là oolite. Tuy nhiên, một số giọt cầu dường như có các lỗ rỗng, chứng tỏ đã có sự thoát hơi khí khỏi các giọt nóng chảy này. Và nếu điều đó là đúng, nguồn gốc của chúng phải từ núi lửa hoặc tác động của thiên thạch.

Ngoài những giọt đất hình cầu, bề mặt sao Hỏa còn có những hòn sỏi phớt đỏ. Trong khi hầu hết bề mặt Hỏa tinh được bao phủ bằng lớp bụi đỏ sẫm, thì những lớp đá ở bên dưới đa phần lại tối sẫm, khiến những hòn sỏi này trở nên bất thường.

Những ngày tới, tàu Opportunity vẫn sẽ di chuyển, chụp ảnh và gửi về trái đất. Một bức ảnh được truyền về trước đó cho thấy miệng hố rộng 22m nơi con tàu hạ cánh rất giàu hematite, trong khi các vùng khác hầu như không thấy có thành phần này. Sự có mặt của khoáng sắt ôxit, thường được hình thành trong nước lỏng, là lý do chính khiến các nhà khoa học chọn đây là nơi tiếp đất cho Opportunity.

B.H. (theo NewScientist)

Những khối cầu tròn trịa trên đất sao Hỏa

		Robot tự hành Opportunity hôm qua đã gửi về bức ảnh toàn cảnh 360 độ đầu tiên chụp bề mặt sao Hoả, đồng thời mở rộng một cánh tay robot có thể chạm tới bề mặt hành tinh đỏ. Bức ảnh cung cấp tầm nhìn rộng hơn về bề mặt đất đỏ và cái rìa mấp mô của cái hố nơi con tàu đỗ xuống. "Nó mang đến cảm giác như chính bạn ở đó", Jeff Johnson tại Viện khảo sát địa lý Mỹ nhận xét. Cánh tay robot của Opportunity bao gồm một số công cụ có thể nghiên cứu vật chất tìm thấy trên bề mặt hành tinh. Kỹ sư Joe Melko cho biết các bức ảnh cho thấy mọi phần của cánh tay đã vào đúng vị trí.
Cánh tay robot của Opportunity

Opportunity đã khám phá ra một khoáng chất gọi là hematite xám trong đất tại nơi nó đỗ. Bằng chứng ban đầu cho thấy khoáng chất giàu sắt này thuộc một dạng có trong nước lỏng, cung cấp bằng chứng rằng khu vực này ẩm ướt hơn nhiều và có thể hỗ trợ sự sống từ rất lâu.

Trong khi đó, anh em sinh đôi của Opportunity, robot tự hành Spirit, đã 1 tuần nay không đi lại trên sao Hoả vì một trục trặc phần mềm. Các kỹ sư đã trì hoãn việc format lại toàn bộ chiếc máy vào cuối tuần qua để dành thêm thời gian phân tích trục trặc của robot, giám đốc dự án Mark Adler cho biết.

Các kỹ sư tin rằng ít nhất một hoặc cả hai robot sẽ kéo dài gấp đôi thời gian dự định là 90 ngày. Khi đã lên đường, 2 chiếc robot 6 bánh sẽ lướt qua hàng nghìn mét, từ mục tiêu này đến mục tiêu khác, không giống như những sứ mệnh nào trên sao Hoả trước đó. Các nhà khoa học NASA cho biết hai chiếc tàu chạy bằng năng lượng mặt trời này có dư thừa thời gian để rà soát khắp những vị trí khó khăn.

"Với khoảng thời gian mà những con tàu này sẽ thực hiện sứ mệnh, với lượng thông tin khoa học phong phú tại khu vực, chúng ta sẽ còn được đón nhận những điều thú vị trước mắt", nhà thiên văn học Steve Squyres tại Đại học Cornell phát biểu.

Minh Thi (theo Reuters